De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

HET POENIGE IK-TIJDPERK ONDER PANAMESE PALMBOMEN

HET POENIGE IK-TIJDPERK ONDER PANAMESE PALMBOMEN

maandag 13 juni 2016 05:53
Spread the love

Les assassinats sur la grande route me semblent des actes de charité comparativement à certaines combinaisons financières. Aldus de Franse romanschrijver Honoré de Balzac (1799-1850). Geen betere aanzet tot aanbeveling van het boek over de inmiddels alom bekende/beruchte Panama Papers. Het leest als een spannend jongensboek zoals beleefd door Bastian Obermeyer en Frederik Obermaier, twee enthousiaste jonge verslaggevers van de Süddeutsche Zeitung. 

Een uitgebreid interview http://www.npo.nl/nieuwsuur/05-06-2016/VPWON_1248488/POMS_NOS_3933221?po_ab_oprid=VPWON_1248488&po_ab_panel=related&po_ab_offset=0&po_ab_rec=BNN_101378038-KN_1680883-VPWON_1251930-BNN_101379280-VPWON_1259906&po_ab_ver=&po_ab_aprid=&po_ab_nr=-1 

Je kunt dit boek ook omschrijven als een al even spannende schelmenroman. Er worden immers nogal wat personen van verdacht allooi ten tonele gevoerd: drugsbazen, financiële oplichters, maffiosi, wapensmokkelaars, belastingontduikers, sanctieovertreders, oplichters in zo ongeveer alle soorten en maten. Maar ook burgers boven alle verdenking en mensen met witte boorden en vuile handen die in tegenstelling tot hierboven genoemde schurken doorgaans niet tot de criminele onderwereld worden gerekend. Witteboordencriminaliteit wordt nu eenmaal niet geregistreerd door camera’s.

 JOE DOE

2,6 terabyte aan data – het is verstandelijk nauwelijks te vatten! Mailberichten, spreadsheets, aktes allerhande, powerpoints, documenten van allerlei soort uit de kantoren van het Panamese advocatenbureau Mossack Fonseca dat gespecialiseerd is in het opzetten van allerhande schimmige financiële constructies: 210.000 brievenbusmaatschappijen in 21 buitenlandse rechtsgebieden die het gigantische vermogen van tienduizenden superrijken aardig buiten het bereik van de fiscus heeft weten te houden.

De twee O’s kregen de informatie toegespeeld van Joe Doe, het alias van ‘een niet meer dan een bezorgde staatsburger’. Een klokkenluider die er zich van bewust is dat hij aan een gevaarlijk spel was begonnen, maar zich geenszins geroepen voelt het status van een held te claimen. Zijn motivatie, een interessante benadering van een wereldwijd financieel verschijnsel, is door de uitgever als uitleiding opgenomen in het boek en inmiddels ook elders te lezen.

http://www.trouw.nl/tr/nl/38754/Panama-Papers/article/detail/4295748/2016/05/06/The-revolution-will-be-digitized.dhtml

DAVOS CROWD

Het werd de beide jonge Duitse journalisten al vlug te veel. Ze hadden dringend behoefte aan hulp om de waarde van die mega-gigantische hoeveelheid informatie correct in te schatten. Die kwam van het International Consortium of Investigative Journalism (ICIJ).

Deze groepering van journalisten van meer dan 100 verschillende redacties verwerkte de 11,5 miljoen documenten uit de archieven van Mossack Fonseca. Medewerkers hielden er zich tussen 1977 en 2015 intens bezig hield met het opzetten van allerhande offshore-constructies in financiële paradijzen voor rekening van politici, miljardairs, grote ondernemers, celebrities uit de sport- en amusementswereld en andere lucratieve sectoren. Men noemt dit bonte gezelschap wel eens de Davos Crowd, naar de zetel van het jaarlijkse World Economic Forum waar talloze politici ook zo graag aanschuiven. De constructies van de Panamezen opgezet met de steun van bankiers in de vier windstreken. Zo ontstond de tot nu toe grootste perslek in de geschiedenis van de onderzoeksjournalistiek

MOREEL VERVAL

Joris Luyendijk schreef het voorwoord van het boek dat geen echte analyse maakt van die grootschalige witwasserij in Panama. Zelf vertoefde Luyendijk geruime tijd in de Londense City, het grootste financieel centrum ter wereld. Hij beschreef zijn wedervaren nadien in de bestseller Dit kan niet waar zijn, gepubliceerd bij dezelfde uitgever als de Pentagon Papers. Nog altijd een aanrader, dit boek.

Luyendijk stelde vast dat er bij die geldscheppers aan de Thames losse zeden heersen. Zoals een man het na ampel beraad met zichzelf aan Luyendijk onthulde: “Ik verkocht mijn ziel voor wereldlijke rijkdom. De prijs die de duivel mij vroeg was mijn morele failliet. Lange tijd kon ik daar mee leven, toen niet meer. Het was niet één moment. Ik stelde me voor dat een zoon of dochter op een gegeven moment zou vragen: Daddy, wat doe jij voor werk? Wat moest ik dan zeggen? ‘Nou, lieverd, daddy belazert andere mensen’?”

Van normvervaging naar criminaliteit is niet eens zo’n grote stap. Het Duitse tweetal geeft geen antwoord. Nochtans is het een intrigerend onderwerp dat trouwens al heel lang op wetenschappelijke belangstelling kan rekenen. Emile Durkheim (1858-1917), één van de founding fathers van de sociologie, had het er al over. En de Amerikaanse criminoloog Edwin Sutherland (1883-1950), die einde jaren 1930 het concept witteboordencriminaliteit muntte. Dat wordt sindsdien gebruikt om het mateloze gedrag van de geldwolven in maatpak te omschrijven.

EGOISME

Waar komt die zedenverwildering dan wel vandaan? Omdat crisissen tot het wezenskenmerk van de economie behoren, schreef de Britse criminollog Robert Reiner al in The Guardian van 24 november 2005: “De allergrootste drijfveer achter die zedenverwildering is het economisch liberalisme (toenemende werkeloosheid, ongelijkheid, armoede) en een egocentrisch consumentengedrag. Het economisch laissez-faire wakkert het moreel laissez-faire aan. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat ongelijkheid geweld en misdadigheid in de hand werkt. Mensen voelen zich echt niet meer goed in hun vel. Bovendien ontsnapt het triomferend neoliberalisme almaar meer aan de controle van de overheid. De sociale cohesie, zo belangrijk voor het samenleven, brokkelt almaar meer af met zedenverwildering als nefaste gevolg.”

In het kort: “Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken!”

Bastian Obermayer & Frederic Obermaier, ‘Panama Papers. Het verhaal van een wereldwijde onthulling’, Atlas Contact, 383 bladzijden, €21,99

‘Dit kan niet waar zijn. Joris Luyendijk onder bankiers’, Atlas Contact, 208 blzijden, €19,99

take down
the paywall
steun ons nu!