Vorige week maakte het Leuvense stadsbestuur, bestaande uit Vooruit, CD&V en Groen, haar bestuursakkoord voor deze legislatuur bekend. In enkele columns willen de thema’s wonen, mobiliteit en klimaat becommentariëren. De 135 bladzijden tekst bevat mooie plannen, maar vraag is wat ervan effectief zal gerealiseerd worden. De proof of the pudding wordt immers de meerjarenplanning dit najaar. Pas dan zal duidelijk worden waarin Leuven geld zal investeren. De sterke toename van de stadsschuld – + 90 miljoen tot 225 miljoen de voorbije legislatuur – maakt het onontkoombaar dat er drastische keuzes moeten gemaakt worden, zeker als men ondanks kritiek van de buurt én de oppositie wil blijven vasthouden aan de bouw van de 100 miljoen euro kostende podiumkunstenzaal in de Brusselsestraat. Of en hoeveel Vlaanderen zal tussenkomen in dit project is nog onduidelijk.
Wat wonen betreft stoot de eerste zin van het bestuursakkoord al meteen tegen de borst. “Leuven is de voorbije jaren verder uitgegroeid tot een toonaangevende stad waar het goed wonen, werken en leven is”, staat er. De middenklasse, die genoeg geld heeft om de peperdure lening voor een woningaankoop af te betalen of deze reeds afbetaalde, heeft het inderdaad goed, zeker als men nog een tweede of derde woning heeft, die tegen de huidige extreem hoge tarieven verhuurd kan worden. 45 procent van de huurders in de stad – zowat 1 inwoner op 4 – betaalt meer dan de inkomensgrens van 30 procent aan woonlasten. Er staan ook meer dan 4000 Leuvenaars op de wachtlijst voor een sociale woning. Ook de circa 500 dak- en thuislozen die hier ronddolen en de vele jongeren, die noodgedwongen de stad moeten verlaten omdat het hier te duur is, denken wellicht anders over de mooie perceptie die het Leuvens stadsbestuur wil propageren. Uit de Leuvense stadsmonitor vorig jaar bleek dat liefst 15 procent van de inwoners plannen heeft om te verhuizen.
Niemand verwacht dat het stadsbestuur deze wooncrisis hocus pocus oplost. In deze column wil ik vooreerst enkele nieuwe, goede ideeën oplijsten. Zo wordt de aanwerving voorzien van een verhuisconsulent die ondersteuning biedt bij verhuistrajecten. Leuven heeft immers een enorm potentieel aan onderbenutte ruimte in huizen, onder meer van senioren die veel te groot wonen. Een ander interessant idee is dat men de KU Leuven vraagt om nieuwe studentenhuisvesting – er zitten zo’n 4000 studentenkamers in de pipelijn – bouwtechnisch herbestembaar te maken voor gewone Leuvenaars als de vraag naar koten afneemt. Men wil ook in bepaalde wijken woningen met studentenkamers naar gezinswoningen omzetten. Hoe men dat gaat doen is onduidelijk. Via de bouw of aankoop van woningen die men ‘budgetverhuurt” wil men huisvesting creëren voor cruciale jobs zoals verpleegkundigen, kinderbegeleiders, technisch personeel en anderen. Ook positief is de aankondiging dat men de winteropvang voor daklozen wil omvormen tot een permanente nachtopvang en het aantal noodwoningen uitbreiden tot 50 en bijkomend nog 20 kamers voorzien.
De intenties om goedkope woningen te creëren zijn goed, maar in de praktijk vooral recyclage van ideeën die al vele jaren circuleren. De 700 beloofde nieuwe sociale woningen tegen 2030 komen vooral aan de Wakkerzeelsebaan en Sint-Janbergsesteenweg. Ook andere projecten zoals de Weeshuissite in de Frederik Lintstraat gaan al meer dan tien tot vijftien jaar mee. Er komen ook sociale woningen aan de Kolonel Begaultlaan, de Davésite en het Knooppunt Buurtspoorwegen. Vraag is wat er effectief zal gerealiseerd worden. In het bestuursakkoord van 2019 werden 618 nieuwe sociale woningen in het vooruitzicht gesteld. Er werden er effectief 256 gebouwd. Opmerkelijk is dat Leuven eindelijk projectontwikkelaars wil verplichten minstens 20 procent sociale woningen en/of betaalbare woningen te realiseren. Of dit in beroepsprocedures zal standhouden is echter maar de vraag. Niet voor niets vraagt men aan de Vlaamse overheid dergelijke ‘sociale lasten’ opnieuw in te voeren. Voorts wil men werk maken van 320 nieuwe budgethuurwoningen (die 20 procent onder de marktprijs worden verhuurd), sociaal verhuur, het sociaal beheersrecht, recht op voorkoop, housing first…Of dit haalbaar is hangt af van het geld dat men hierin wil investeren. Bijvoorbeeld met de 100.000 euro per jaar die thans voorzien is om woningen te renoveren, die verworven werden via het sociaal beheersrecht, bereikt men nauwelijks iets.
Ergelijk is voor de zoveelste keer te lezen dat Leuven wil bekijken hoe juridische praktijktesten kunnen ingezet worden in de strijd tegen discriminatie op de huurmarkt. Dit stond ook al in de bestuursnota zes jaar terug, terwijl studies tot nu toe ondertussen tot tweemaal aangetoond hebben dat er effectief sprake is van discriminatie op basis van racisme. Ook het idee van een Leuvens coöperatief vastgoedfonds dat privémiddelen ophaalt en investeert in de bouw en renovatie van woningen om te verhuren met een sociale doelstelling is een idee dat al enkele jaren meegaat, maar waar tot op heden nauwelijks werk van gemaakt is. Maar goed, misschien komt het er deze legislatuur wel van. In het hoofdstuk Wonen wordt er voorts nauwelijks gesproken over de verdere uitbouw van de Community Land Trust en maar goed ook. Dit is veel te veel geld – de voorbije legislatuur 5 miljoen euro startkapitaal – voor een kleine groep happy few die een woning goedkoop kan verwerven omdat men niet voor de grond moet betalen. Leuven dient volledig in te zetten op sociaal en goedkoper huren.
Goede intenties in dit bestuursakkoord dus, maar zonder info over de budgetten zegt het allemaal niet veel. Geld is er nochtans genoeg als Leuven de moed moest hebben om een taks te heffen op de enorme winsten die momenteel gemaakt worden op de verhuring en verkoop van woningen. Het is natuurlijk in de eerste plaats de Vlaamse en federale overheid om op dat vlak de nodige stappen te zetten, maar ook de Leuvense overheid zou iets kunnen doen. In mijn boek ‘Betaalbaar wonen in Leuven’ pleit ik in dit verband onder meer voor een Leuvense solidariteitsbelasting op panden die verkocht voor meer dan 500.000 euro evenals voor een specifieke taks op immobiliënkantoren. Ook de belasting op leegstand van woningen en onbebouwde percelen dient fors verhoogd. Dat een stad als Wenen uitgegroeid is tot het na te streven huisvestingsmodel – 1 op 2 inwoners woont er in een sociale woning – is onder meer te danken aan de specifieke taks in Oostenrijk jaarlijks geheven wordt op het inkomen – de zogenaamde Wohnbauforderbeitrage – ter financiering van sociale huisvestingsprojecten.
LUC VANHEERENTALS
Auteur van ‘Leuven zoals het is. Doorlichting aan vooravond verkiezingen 2024’ (2024) en ‘Betaalbaar wonen in Leuven’ (2022).
Voor meer info hierover: luc.vanheerentals@telenet.be
