Jaren geleden was ik docent Mensenrechten aan een Rotterdamse hogeschool. Bij het begin van een nieuwe lesperiode stelde ik de studenten een reële juridische casus voor. Een man en een vrouw ergens in Noord-Nederland konden het niet eens worden over (het moment van) de besnijdenis van hun zoontje. De vader wilde dat het jong nu meteen besneden werd, de moeder vond dat het kind zelf moest kunnen beslissen wanneer het de leeftijd des oordeels had bereikt. De ouders kwamen er niet uit, en zij wendden zich tot de rechter om de knoop door te hakken. Beetje raar, vind ik, maar het is echt zo gegaan.

Ik schetste de situatie, noemde de casus ‘Moet besnijdenis mogen?’ en gaf aan dat onder meer zaken als godsdienstvrijheid en het recht op lichamelijke integriteit aan de orde zouden komen. De studenten kregen om te beginnen de volgende opdracht: ‘Vorm groepjes met vier of vijf medestudenten die je vertrouwt en met wie je over serieuze dingen kan praten. Beantwoord de vragen die ik je zo dadelijk stel, en rapporteer over zo’n twintig minuten aan de hele groep. De eerste vraag is: van wie is het kind?’. En ik suggereerde enkele mogelijkheden: het kind is van de ouders, het kind is van zichzelf, het kind is van de staat (die zorgt namelijk voor kinderopvang, school en gezondheidszorg), het kind is van God, …

In deze etnisch zeer gemengde klas viel al meteen één groepje op: een zestal Turkse en zwarte Antilliaanse meiden – geen meteen voor de hand liggende combinatie in een klas met nog meer Turkse en Antilliaanse studenten en verder meisjes en enkele jongens met o.m. Marokkaanse, Eritrese, Joegoslavische, Koerdische, Palestijnse, Surinaamse en Kaapverdiaanse achtergrond. In een ander groepje zaten alle (vijf of zes) witte Rotterdammers bij elkaar. Na een half uurtje vroeg ik wie verslag wilde uitbrengen van de discussie in zijn of haar groepje. Uit het eerste groepje stond een Turks meisje met hoofddoek op, die zei: “Wij hebben het over je eerste vraag gehad, en wij vinden allen dat het kind van God is. God heeft het kind het leven gegeven, en na zijn dood zal het kind aan God verantwoording moeten afleggen over zijn leven.” De andere groepjes kwamen aan het woord over hun discussies, en uiteindelijk was het de beurt aan het groepje witte Rotterdammers. Hun antwoord op de eerste vraag was kort en bondig: “Het kind is van ze eigen.”

Deze week ontving ik een e-mail met daarin de mededeling: “de zee en het leven in de zee is van zichzelf.” De afzender is de Ambassade van de Noordzee. Ik heb het al eerder over het Parlement der dingen gehad en de Ambassade van de Noordzee is een aanzet tot concrete uitwerking van dat parlement. Op haar website lees je:

‘De zee en het leven in de zee is van zichzelf. Vanuit dit uitgangspunt is de Ambassade van de Noordzee opgericht. Hier krijgen de dingen, planten, dieren en mensen in en rond de Noordzee een stem. We hebben een route tot 2030 uitgestippeld. Eerst gaan we leren luisteren naar de zee, vervolgens leren spreken met om ten slotte te kunnen onderhandelen namens de zee en het leven in de zee.’

‘Maar, hoe dan?’

‘Nou, we hebben een route tot 2030. En ja zeker, er is een hoop verbeeldings- en onderzoekswerk aan de winkel. Daarom gaan we 11, 12 en 13 juli naar Den Haag en Scheveningen: de zee en de stad in, de Pier en het strand op.’

Het programma van de driedaagse omvat onder meer:

• Sound of the North Sea. Expeditie met componist Stef Veldhuis

Sound of the North Sea is een compositie van Stef Veldhuis voor strijkkwartet, piano en orgel geschreven op basis van data die de kabeljauwpopulatie en de temperatuur van de Noordzee weergeven. Onder water kun je deze compositie beluisteren en zo ontdekken wat het effect van de veranderingen in de Noordzee zijn op de beleving van muziek. Neem je zwemkleding en snorkel mee.

• Kleuren van de Noordzee. Expeditie met Valerie van Leersum

Kunstenaar Valerie van Leersum bestudeert de kleuren van de Noordzee. Al vanaf de 19e eeuw worden de kleuren van water vastgelegd met behulp van kleurindexen zoals de Forel-Ule-schaal. De concentratie algen en andere zwevende deeltjes veroorzaakt namelijk steeds veranderende kleurschakeringen. Tijdens de expeditie proberen we gezamenlijk tot een nieuwe kleurbepaling te komen, specifiek voor de Noordzee.

• Luisteren naar de zee als Artonauten

Hoe kunnen kunst en wetenschap samen luisteren naar de zee? Cultuursocioloog Ruben Jacobs geeft tips en suggesties aan de hand van zijn pamflet Artonauten, kunst voorbij de mens (2016). Aansluitend is de workshop Luisteren naar de zee als antropoloog. Hoe ontwikkelen we nieuwe luistermethoden in het Antropoceen? door Anne van Leeuwen, Ester Heiman en Ruben Jacobs.

• Wie heeft recht op zee?

Een ochtend over zeerecht met lezingen van jurist en onderzoeker Laura Burgers: Van mensenrechten naar zeerechten; Anne van Leeuwen: De zee is van zichzelf; mensenrechtenjurist Jan van de Venis: Zeerechten voor toekomstige generaties. Na afloop neemt kunstenaar Carlijn Kingma ons mee op een tijdreis door haar tekening waarin zij het menselijk samenleven verbeeldt.

• Alternatieve zeegezichten

Maak tijdens een interactief college in het Mauritshuis kennis met het zeegezicht. Na een rondleiding van museumdocenten langs zeegezichten in het museum geeft Harpo ’t Hart een lezing over hoe de relatie tussen mens en zee tot uiting komt in de beeldende kunst. Vervolgens gaan we zelf nieuwe zeegezichten maken met verf op doek.

Volledige informatie met alle praktische details op https://www.ambassadevandenoordzee.nl/agenda/.