Vladimir Poetin spreekt in het Duitse parlement op 25 september 2001: applaus!

https://youtu.be/F0_0WqUuh9E 

Dit weekeinde verblijdde het dagblad De Morgen zijn lezers met een uitgebreid interview, afgenomen van Ria Laenen, die Russische politiek doceert aan de KUL. Zij wordt als “expert” bevraagd over de “speciale militaire operatie” van het Russische leger in Oekraïne. Ik ben helemaal geen expert op dat gebied, en begon dus vol eerbied voor het aangekondigde vakvrouwschap te lezen. Maar ohjee…

De intro zegt: “anderhalf jaar geeft Rusland-kenner Ria Laenen (49) al tekst en duiding bij elke Poetin-gril. ‘De enige taal die hij spreekt, is die van meedogenloos geweld.’” En verderop lees ik dat de Ruslandkenner stelt: “Ik denk dat we gewoon echt heel rechtlijnig kunnen stellen dat zolang het huidige regime in Rusland aan de macht is, er eigenlijk geen enkele mogelijkheid tot oprecht onderhandelen is.” Wat is me dat allemaal? Waar zijn die persoonlijke grillen van de Russische staatsman? Hoezo geen mogelijkheid tot “oprecht” onderhandelen? (1)

Een intelligente, doordachte en rake speech

Ik heb geen speciale affiniteit met Poetin, maar op mij maakt hij een zeer intelligente indruk, zijn beleid lijkt me doordacht en rationeel, en hij heeft lange tijd de hand uitgestoken naar de rest van Europa en uitgenodigd tot en aangedrongen op samenwerking en vreedzame coëxistentie. Toen hij op 25 september 2001 het Duitse parlement toesprak, in uitstekend Duits, kreeg hij een staande ovatie!

Hij zei onder meer: “Alleen een uitgebreide, op gelijke rechten gebaseerde gezamenlijke Europese samenwerking kan voor een kwalitatieve vooruitgang zorgen inzake problemen zoals werkloosheid, milieuvervuiling en vele andere. Wij zijn aangewezen op een enge samenwerking op het gebied van handel en economie. De eerste stappen in die richting hebben we samen al gezet. Nu is het tijd om eraan te denken wat er moet gebeuren opdat het eengemaakte en veilige Europa een voorbode kan worden van een eengemaakte en veilige wereld. (…)

“Een van de verworvenheden van de voorbije decennia was de nooit geziene lage concentratie van strijdkrachten en wapens in Midden-Europa en in de Baltische regio. Rusland is een vriendelijk gezind Europees land. Voor ons land, dat een eeuw van oorlogscatastrofen heeft doorgemaakt, is de stabiele vrede op het continent het hoofddoel. (…) Vandaag moeten we vastberaden en definitief zeggen: de koude oorlog is voorbij.” (2)

Luisteren naar de Oekraïners, maar welke?

Professor Laenen zou eens mogen uitleggen waarom deze zeer te waarderen woorden niet de gewenste opvolging gekregen hebben. Dat is een verhaal van bedrog door het Westen, dat culmineerde in een nieuwe koude oorlog, die inmiddels behoorlijk heet geworden is. Maar niet door grillen van Poetin, wel door de heerszucht van de VS en de morbide politiek van de NAVO, en nu daar bovenop ook nog de weer bovengekomen oorlogszucht en heerszucht van Duitsland.

Maar daar stuiten we op de prikkeldraad in de hersens van professor Laenen, die haar belet verder te kijken dan Rusland en waar te nemen wat er over de grens te zien is in de wanstaat Oekraïne van de rampzalige komediant Zelenski. “Geef vooral ook de Oekraïners een stem in dit verhaal. Ga niet boven hun hoofden een toekomst uittekenen, maar praat met hen en luister.” Oei, er zit niet alleen prikkeldraad in het hoofd van de professor, maar er hangt ook nog een dikke mist. Want wie zijn de Oekraïners?

Is dat die akelige Zelenski, die zijn land uitverkoopt aan multinationals, de werknemers hun rechten afneemt, met de Oekraïense fascisten samenwerkt, de oppositie verbiedt, tegenstanders doet vermoorden, en die de vrije meningsuiting afgeschaft heeft en de inwoners van zijn land in het ongeluk gestort heeft door aan te sturen op een oorlog met Rusland…? Zijn de Oekraïners de Oekraïense fascisten die de staat gepenetreerd hebben? Zijn het de oligarchen die achter de schermen aan de touwtjes trekken? Zijn het de Oekraïense nationalisten die het Russisch willen verbieden? Of de Russisch sprekende inwoners van het land, die door de staat gebombardeerd en beschoten zijn en zich gediscrimineerd en bedreigd voelen? Of zijn het de vele andere minderheidsgroepen? Met de door toedoen van Zelenski vermoorde kritische journalisten of opponenten is helaas geen gesprek meer mogelijk…

In het discours van de professor lijkt Oekraïne een normaal land, een democratie waar je eens een serieus gesprek kan hebben met verstandige, vreedzame mensen die het goed bedoelen. De realiteit is: een land in burgeroorlog, een falende democratie, een president die zijn volk opoffert aan zijn eigen, in het belang van de VS en de EU gevoerde beleid, en fascisme dat zich ongehinderd kan uitleven en uiten, alleen af en toe wat weggemoffeld omwille van de public relations.

De Westerse propaganda in het hoofd van de professor

Het zwart-witdenken van Laenen uit zich in het geheel van het interview door het volkomen gebrek aan een kritisch woord over Oekraïne en zijn president, terwijl er permanent kritiek gegeven wordt op Rusland. Natuurlijk mag (en moet) je kritisch kijken naar Rusland, zoals ook naar de VS, de BRD of België. Maar wat Laenen doet is Rusland en zijn president zwartmaken en Oekraïne verheerlijken. Dat is pure propaganda.

En leugenachtig. Want wat is dat voor onzin, die bewering dat met Rusland niet te onderhandelen valt? Dat Poetin alleen de taal spreekt van meedogenloos geweld? Nadat de VS verklaard hadden dat de deur van de NATO openstond voor Oekraïne en de VS en Oekraïne  in november 1921 een “Handvest inzake Strategisch Partnerschap” hadden afgesloten, deed Rusland voorstellen: het vroeg veiligheidsgaranties, waaronder de toezegging dat Oekraïne geen lid van de NAVO zou worden. Daar werd niet op ingegaan. Op 17 december stelde Rusland een niet-aanvalsverdrag met de VS voor, met bepalingen over het onderhandelen over het vermijden van dreigende NAVO-operaties vanuit Oekraïne. De VS verwierpen simpelweg het voorstel. Met wie valt er niet te praten? (3)

Hier zie je dat Rusland wel degelijk probeerde het conflict via onderhandelingen te bevriezen, maar dat de VS onderhandelingen afwezen en een oorlogskoers voeren en probeerden een Russische militaire interventie uit te lokken. Dat is uiteindelijk gelukt, een paar maanden later. Ook op andere vlakken bleek dat met Rusland kon worden onderhandeld. Zo kwam er bijvoorbeeld via de Turkse diplomatie een akkoord over graanleveringen. Er zijn ook al vrij vroeg in de oorlog onderhandelingen geweest om tot een einde van de oorlog te komen, maar die zijn door de VS geblokkeerd.

Geostrategische context? Onbestaande…

Het probleem met professor Laenen is dat zij blijkbaar geen benul heeft van geostrategische kwesties en de problemen herleidt tot het veronderstelde slechte karakter van Poetin en zijn streven om aan de macht te blijven. Dit personaliseren van het probleem van de oorlog in Oekraïne en het losknippen ervan uit zijn geostrategische context is een tunnelvisie die ernstig academisch werk en onderwijs onmogelijk maakt.

In het interview in De Morgen wordt aan de professor ook gevraagd: “U hebt ook studenten die pro-Rusland zijn?” Zij antwoordt: “Absoluut. Soms zijn dat jongeren met uiterst linkse sympathieën en met een aversie voor de dominantie van de VS. Andere studenten zijn dan verbouwereerd, maar ik vind het belangrijk om met hen de dialoog aan te gaan. Eind vorig semester zijn er enkelen die me zijn komen zeggen dat ze toch ook hun blik hadden bijgesteld. Dat is natuurlijk uiteindelijk waar het allemaal om draait, dat je meer inzicht leert te verwerven.”

Inzicht verwerven door de lessen van iemand die het aan inzicht ontbreekt? Is het overdreven als ik me zorgen maak over de academische kwaliteit van die lessen aan de KUL?

1. ‘Ik voel een almaar groeiende afkeer van Rusland’, interview met Ria Laenen door Ann van den Broek, De Morgen van zaterdag 2 september, p. 10-13, met foto’s van Rebecca Fertinel.
2. Ik citeer en vertaal uit de verzameling Poetinteksten die bijeengebracht is door Thomas Röper: Vladimir Putin: Seht Ihr, was Ihr angerichtet habt?, Fischer Verlag, zevende herwerkte en uitgebreide druk, mei 2022, citaten p. 25-26.
3. Zie het uitstekende, bijzonder goed gedocumenteerde boek van Kees van der Pijl: De tragedie van Oekraïne, Europa als opmarsgebied voor de oorlog tegen Oekraïne, De Blauwe Pijl, Groningen, 2023, p. 206.