De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Het individu is het verhaal
Individuele vrijheid, Grote verhalen, Individualisme -

Het individu is het verhaal

maandag 16 september 2013 11:50
Spread the love

Wanneer ik een gedachte neerpen, probeer ik goed voor ogen te houden dat ik het heb over hier, over het stuk bodem waarop ik leef, over ‘mijn’ Europa. Ik weet te weinig over Amerikaanse toestanden, volksgroepen, sekten, duivelaanbidders, godgelovigen die in de Mid-West met een pistool onder hun hoofdkussen slapen. Vanuit de media-informatie weet ik tevens te weinig wat de islamistische allah-fanatici bezielt.

Ik weet al helemaal niets van wat de Papoea’s bij elkaar houdt, hoe stammen in het Latijns-Amerikaanse regenwoud en etnieën diep in het Chinese binnenland het aan boord leggen.

West-Europa, het al van oudsher toonaangevende continent. Hier wordt tot treurens toe herhaald: we zijn de grote verhalen kwijtgeraakt. Die hielden zoals een weefsel mensen aan elkaar gehecht. Af en toe scheurde het wel, heel dramatisch zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar telkens weer groeide het aan elkaar zoals een opengeschaafde verwonde huid na verloop van tijd terugkeert, de obligate littekens in acht genomen.

De grote verhalen. Ze weerspiegelden en voedden tegelijkertijd diepmenselijke neigingen, gedragingen die soms tegen jezelf ingingen. Liefdadigheid, bekommernis voor de medemens, lotsverbondenheid, ‘… en bemin  je naaste als jezelf,’ kameraadschap, ‘arbeiders aller landen, verenigt u!,’ solidariteit.

Die verhalen, niet volslagen zoek, wel danig verbleekt. Tot en met de verzorgingsstaat, waar tot op zekere hoogte althans met iedereen wat rekening  werd gehouden. Het individu neemt het over. Competitiviteit is de enige motor. Wat zijn waarden nog?

Vandaag gaat het over de slimste mens, de verste springer, het slankste lijf, de hoogste in de lucht, de beste bestseller, de snelste toetsenbordtikker, de mooiste stem, het langste uithoudingsvermogen, over de sterkste en de nieuwste. Achter al die scores schuilt het wapen van de nieuwe dictatuur: klinkende munt.   

De grote verhalen gingen meestal gepaard met dictatoriale begeleiding, de kerken, centraliserende regimes. Vandaag is het individu zodanig uitvergroot en gegroeid dat het geen enkele vorm van dictatuur verdraagt. Zelfs de reguliere staat wordt door talrijke individuen als te veel aangevoeld. Volledige ontvoogding en vrijheid zijn het ideaal.

Ondertussen gaat de nieuwe dictatuur geruisloos haar gang en dringt tot in de individuele vezels en genen binnen. De meest uiteenlopende vormen van massa- en communicatieapparaten, die in versneld tempo aanwassen en in de broekzak of het handtasje naast de kredietkaart meegedragen worden, zijn de sluipwegen van de dictatuur die zodanig alomtegenwoordig is dat ze aangevoeld wordt als natuurlijk, een deel van de natuur. Zodanig dictatoriaal dat ze het niet meer is.

Aan herauten ontbreekt het niet. Ik dacht spontaan aan ‘Loslopend Wild,’ de Vlaamse tv-serie, waarin enkele dames het hilarisch bont maken. Ik dacht dat de dame in kwestie uit de serie ontsnapt was. Alleen al de naam, Gwendolijn, echt iets voor een bestseller. Magisch realisme.

Maar het was bloedige ernst. “Iedere werknemer is perfect in staat om over zijn eigen loon te onderhandelen en het sociaal overleg is daar niet voor nodig.” Hallucineert de liberale voorzitster? Last van ijlkoorts? Alzheimer? En nog zo jong!

Elke dag opnieuw zien we hoe gewiekste kerels op hun eentje of met een kaartclubhoeveelheid vrienden een hele regering doen buigen, een staat op de knieën krijgen, de nationale fiscus in zijn hemd en de politie te kakken zetten. “Maar iedere werknemer is perfect in staat om, …” Ja, om wat? Om de haviken, de winstjagers, de graaiers het hoofd te bieden?

“Geef twee buren 1000 frank, de dag nadien heeft de ene het bedrag opgesoupeerd en de andere 1000 frank interesten opgestreken.” Dat was indertijd in een boutade het argument om het individu op zijn beloop te laten en zeker geen samenhorigheid noch solidariteit te laten meespelen.

Iedereen is verantwoordelijk voor zichzelf. Bleek achteraf dat de ene een gehandicapte in een rolstoel was en een dure doktersfactuur in de bus kreeg en de andere de zoon van een frauduleuze bankier. De hype van het individu en de sacrale individuele vrijheid is nog altijd aan zijn opmars bezig, uiteindelijk ten voordele van een beperkte elite, waarvan de leden meer individueel blijken te zijn dan de rest. Vandaag staat het individu op een hoogtepunt in de geschiedenis.

Realiteit of illusie? De miljarden individuen op de wereld worden als bacteriën dag en nacht geobserveerd door een microscoop met een data-opslagcapaciteit gelijk aan 250 miljard dvd’s in Salt Lake City.

Guido De Schrijver

take down
the paywall
steun ons nu!