Update: epiloog over hoe Groen-voorzitter Almaci een gelijkaardige oproep aan de wetgever heeft gericht: 4 maart.
Ter herinnering en ter aanvulling van mijn stukje over de fietsbel en het opinieartikel getiteld “Meer omkijken naar elkaar…” (dat intussen bijna duizend keer is gelezen), geef ik graag even het volgende mee.
X jaren na het verschijnen van “De vermaledijde vaders” mag en moet de noodzaak misschien toch onderstreept worden dat wij allen zoveel mogelijk de rol van “goede huisvader” opnemen. Net zoals in het natuurlijke milieu is “rentmeesterschap” onmisbaar. Het gaat niet alleen om het verbeteren van foute ideeën en het ontnuchteren van complot denkers.
Het gaat om hoogst essentieel: als mens aan de medemensen duidelijke afkeuring laten blijken over onaanvaardbaar, negatief, destructief, onwellevend, brutaal of hatelijk gedrag.
Trump en Francken hebben hele volksstammen de verkeerde kant op gestuurd, het slechte voorbeeld gegeven. Wij zijn als Homo sapiens verantwoordelijk voor de hygiëne van de plek waar wij leven en werken. Drek is een gevaarlijk goedje.
Wij zijn gehouden zorg op te nemen voor natuur en milieu. En dat behelst ook het internet universum. Iedereen wil ik oproepen mee het digitale Huis proper te houden. Op tijd mee te “kuisen”.
Het merkwaardige fenomeen doet zich voor dat veel tijdgenoten wel scherp en brutaal reageren op affirmaties van anderen, misschien wel vaker op wie autoriteit en prestige geniet, maar we in de publieke ruimte, zowel buiten in vijf dimensies, als in de digitale vergaderzaal, onvoldoende reageren wanneer mensen onbetamelijk gedrag stellen. Ik herinner mij uit de kindertijd in de jaren zestig en zeventig dat je het in die dagen niet zou moeten proberen, dergelijk “onopgevoed” gedrag te vertonen! Mannen en vrouwen namen toen collectief mee de rol op van opvoeder. Op de markt, op het plein, in de straten, bij dag en bij avond, in de klas en op het erf voor de huisdeur.
Dat heet “sociale controle”
Toen ik kind was en de term sociale controle leerde kennen, vond ik het een vies woord; omdat het me deed denken aan eenzame, bittere kwezels die naar ons keken wanneer wij op straat speelden, vanachter pogend ongemerkt opzij geschoven gordijnen. Maar er zijn betere vormen van sociale controle denkbaar, en we kunnen ze absoluut niet missen op de lange termijn.
Dat heeft ook juist te maken met zaken als “verbondenheid” en “betrokkenheid”, die zelf tegengesteld zijn van wat ik ooit in een opiniestuk in De Standaard “het monster van de Vervreemding” heb mogen noemen. Dat zijn dus waarden, verbondenheid en betrokkenheid, die wij met een kleine, onaanzienlijke gemeenschap van mensengenezers, dokters, priesters, gelovigen, dichters, vrijwilligers… hebben opgenomen, maar waar wij zelden lof of een vergoeding mochten voor ontvangen. Mens en maatschappij keken liever zich de ogen uit op de kerels uit “de harde economie”. De wolven van Wall Street die in blitse maar dodelijk giftig “ademende” wagens rijden, of met de privéjet vliegen. Ook hier lijkt de zware gezondheidscrisis die corona ons levert tegen wil en dank, de kans te bieden iets belangrijkst recht te zetten en een koerscorrectie door te voeren. Niet alleen verpleegkundigen verdienen meer te verdienen; ook ieder die op zachte manier vasthoudend taken opneemt die het heil van de gemeenschap op het oog hebben, het troosten én het inspireren van de andere en ook al eens… hem en haar op zijn nummer besluiten te zetten.
Het lijkt momenteel wel of we zozeer verblind zijn door de zogenaamde topprestaties van acteurs die als personages allerlei verrassende dingen doen op de schermen, dat we onszelf te min achten zelf een deugdelijke rol op te nemen in het echte leven…
Of is er iets anders aan de gang? Is de ethische complexiteit, bijvoorbeeld door de beschikbaar gekomen manieren en machines om in alles wat ons vroeger heilig was, zoals lichaam, brein, geslacht en stervensuur, in te grijpen en keuzes te maken, misschien zo dicht geweven geworden, zo ondoordringbaar, dat we besluiten het nog even aan te kijken, voor we een kind tot de orde roepen, of een volwassen overtreder?
In de lades van mijn geheugen zit een anekdote die hier past en misschien de helderheid van het concrete voorbeeld kan inbrengen. Een jaar of vijf geleden kampeerden wij, ik en Fellow, met de tent op de camping langs de boord van het meer van Bütgenbach in het zuiden van de Hoge Venen. Tijdens de tweede avond werd ik uit de slaap gehouden door een gemengd koppel (met kind van een jaar of zeven, zo bleek de volgende ochtend aan het ontbijtbuffet) die lekker aan het vrijen waren. De vrouw, van Sub Sahara-Afrikaanse origine, liet het zich welgevallen en slaakte minutenlang de ene verwonderde, verheugde, diep gewortelde kreet na de andere. Tot mijn verbijstering was er van de wel honderd andere tenten, waarvan er een tiental zich dichter bij de bron bevonden, geen enkele reactie te vernemen. De mensen laten zoiets om welke reden dan ook over hun kam gaan, moest ik besluiten. Ongetwijfeld lagen tientallen andere landgenoten ongemakkelijk en verstoord op hun matjes en luchtmatrassen. Na enkele minuten heb ik persoonlijk de boze moed verzameld en erover wakend niet al te brutaal en niet al te verwijtend, maar toch luid en duidelijk en met een toon van ongenoegen en ongeduld uit te roepen: “Kan het wat stiller gaan?! U belet ons te slapen!” Er kwam geen ander antwoord dan een weldoende, respectvolle stilte voor de rest van de nacht en van de vakantie. Wat is dat toch, die vreemde permissiviteit vandaag? Heeft het met woke-gevoeligheden te maken? Zijn we zelf zo afkerig geworden van een standje te krijgen, dat we iedereen maar rijkelijk sparen? Houden we niet meer genoeg van het debat en van ons gelijk krijgen? Zijn we de toon die eertijds van de Kerkmensen uitging, om de moraal en het moreel te bewaken, zo danig verleerd?
Een gelijkaardig getuigenis kan ik geven over het nieuwerwetse, onnatuurlijke vacuüm waarin het zelfs voor ouders en leerkrachten niet meer toegestaan is een kind ter gelegener tijd een beheerste corrigerende tik te verkopen, maar dat houd ik in petto voor een volgende gelegenheid. Intussen is het een taai taboe te spreken over seks met de kinderen. Ongetwijfeld omdat velen boter op het hoofd hebben. De weinige bestaande onderzoeken en het sporadische schandaal dat naar buiten komt, zoals onlangs in Frankrijk, spreken boekdelen over het voorkomen in brede kringen van de praktijk. Je kind een klets geven als laatste hulpmiddel bij het opvoeden is dus intussen wel formeel en (bijna) juridisch verboden…
“Wanneer alle verstandige, bezadigde mensen die in staat zijn tot genuanceerd en positief denken, waar ik u bij reken, het beneden hun waardigheid of vaardigheid achten, of hun tijd niet waard, de rol van toezichter in de nieuwe ether op te nemen, dan krijgen we onvermijdelijk met de zware scheefgroei, de verbittering en verruwing te maken zoals die vandaag voldoende door waakzame observatoren in ernstige media is vastgesteld & beschreven. “… gaf ik onlangs op Facebook mee aan Koert Deboeuf. Dat is een fijne intellectueel van eigen bodem die in binnenlandse en buitenlandse media dezer dagen terecht een lans breekt om het lopende vuurtje van dom, verkeerd, wantrouwig, rancuneus nieuws vooral geen zuurstof te geven door deze berichten te delen.
Zoals ik het in een van onderstaande stukjes onderstreepte: waarom zou je in de digitale publieke ruimte de medemens toestaan te roepen en te tieren en je te vervloeken? Dat laten wij op straat ook niet toe.
Epiloog
In de krantencommentaren van 3 maart, verspreid via de Klara app, hoor ik dat intussen twee bekende Vlamingen, An Lemmens en de voorzitster van de groene partij, Meyrem Almaci, weer fel door de molen zijn gehaald en zijn aangevallen. De baggerkraan op sociale media is weer open gezet. Mevrouw Almaci heeft terecht aan de overheid en de wetgevers een oproep gedaan voor meer wettelijke grenzen aan wat toelaatbaar geacht wordt op internet. Met het argument: “Op straat laat je ook geen getier toe”. Het is voor mij als publicist, dat is per definitie een persoon die korte stukjes schrijft over belangrijke actuele toestanden, een fijne stimulans te merken dat de gedachten en het ethische aanvoelen in dezelfde richting gaan als de mijne, of dat de partijvoorzitter ons op De Wereld Morgen heeft gelezen en zich door onze gedachtegang heeft mogen laten inspireren.
Ter vergelijking
