Naar aanleiding van de 10 jaar bestuur, bracht NVA in februari 2023 een blitse brochure uit waarin ze haar realisaties in de verf zette. Woonprojecten zijn hierin niet terug te vinden.
Het voorontwerp van strategisch ruimteplan van de stad Antwerpen, op 10 maart 2023 openbaar gemaakt , kondigt aan dat er nog een woonbeleidsplan zal worden opgesteld. Het klinkt als een beslissing om niet te moeten beslissen, als een uitweg om de goedkeuring niet in het gedrang te brengen. En toch. Toch heeft onze koekenstad een degelijk woonbeleid. Jawel!
In de brochure van NVA wordt drie bladzijden lang beschreven hoe gewerkt werd en wordt aan een leefbare stad, aan een groene, propere en gezonde stad om in te wonen. Onder de titel ‘propere stad’ wordt, met schepen Van Doesburg prominent in beeld, geschetst dat ‘betaalbare’ woonformules worden ontwikkeld voor zij die starten en ruimte nodig hebben om te sparen.
In 2018 besloot het NVA-bestuur, toen samen met Open VLD en CD&V, geen bijkomende sociale woningen te realiseren . Initiatieven van sociale huisvestingsmaatschappijen hiervoor werden tegengehouden. Voortaan zou ze de creatie van een aanbod voor mensen met een laag inkomen aan private initiatiefnemers overlaten. Dit was zelfs neergeschreven in een woonvisie. Via het sociaal verhuurkantoor zou ze dan de verhuur faciliteren. De ontwikkeling op de voormalige slachthuissite zorgt bijvoorbeeld voor een verdubbeling van het woonaanbod in de wijk. Sociale woningen zijn niet voorzien. De woningen worden in de markt gezet voor investeerders.
In het bestuursakkoord voor deze bestuursperiode kwamen de meerderheidspartijen NVA, Open VLD en Vooruit overeen dat ze 5.000 vernieuwde of bijkomende sociale woningen zouden realiseren. Er is inderdaad werk gemaakt van een sterke renovatie van het sociaal woningpatrimonium. In 2022 stelde het College 650 bijkomende, nog aan te besteden sociale woningen in het vooruitzicht .
Het voorliggend uitgebreid ontwerp van het strategisch ruimteplan heeft het over de ambitie een kwalitatieve en gezonde woonomgeving te realiseren waarin iedereen zich thuis voelt, met een woonaanbod dat inspeelt op de behoeften, dichtbij voorzieningen. Het beleidskader legt daarbij de focus op onder meer een ‘Antwerpse bouwshift, met strategische stadsvernieuwing waarbij zo veel mogelijk open ruimte behouden blijft’ en op ‘sterke en leefbare wijken’.
Het opkuisen van de stad is alvast begonnen. Wie door de stad wandelt ziet heel wat gebeuren op het terrein. Terwijl sociale huisvestingsmaatschappijen werden lamgeslagen door een grondige reorganisatie, kregen projectontwikkelaars vrij spel. En gewenst of niet, ook dat is een beleidskeuze.
De ‘markt’ bepaalt tussen de investeerders en beleggers door wie nog een aantrekkelijke woning vindt om te wonen. Het is daar waar wordt bepaald wat ‘betaalbaar’ is en welk type gezin gewenst is: liefst niet te groot en met een riant inkomen in het verschiet. Dat geldt ook voor de meer dan 36.000 gezinnen die op een wachtlijst staan voor een sociale woning . Dat geldt ook voor de meer dan 60.000 gezinnen die, na het betalen van de woonkost, onvoldoende overhouden om een menswaardig bestaan op te bouwen .
Het conservatisme van onze schepen van wonen, Els Van Doesburg, is er één waarin je moet behouden wat mooi is, wat aan ‘onze’ standaarden voldoet. Dat blijkt toch uit haar schrijfsels in De Morgen . Toepasselijk zijn zeker de columns na haar wandeling van Sint-Jansplein naar het Stadhuis in juni 2022. Dat Van Doesburg daartoe de bestaande machtsverhoudingen wil conserveren vertelt ze er niet bij. Hoewel. Volgens haar kunnen we best wat ‘rechts gedeug’ gebruiken. Noblesse oblige. Ook al is het voor de taartenbakkende elite een last, het zijn zij die de ontwikkeling van de stad bepaalt.
Haar partijgenoot, de voor wonen bevoegde minister Matthias Diependaele, verwoordde het anders: “Laat ons nu eens stoppen met alleen te focussen op de 20 armsten” (De Morgen 8 maart 2023). Tja, als we ervan uitgaan dat maximaal 30% van het gezinsbudget mag besteed worden aan huur, is slechts 2 % van de aangeboden woningen betaalbaar voor de 20% armste Antwerpse gezinnen en slechts 5% voor het daaropvolgende 20% .
Het valt dan ook niet te verbazen dat, in de marge van dit woonbeleid, de stedelijke coalitiepartner Vooruit de rol kreeg van schokdemper via “sociale zaken” en “armoedebestrijding”. Crisiswoningen worden precaire woningen: de plaats waar precaire situaties worden gecreëerd, vanwaar gezinnen uit elkaar of uit de stad worden gedreven .
Zij moeten zich conformeren aan de gewenste gezinsvorm om op zoek te gaan naar een woning op de privémarkt waar het of te klein of te duur is. Laat het ons gezellig leefbaar houden en de armoede uit de wijken drijven. In hoeverre het grondrecht op wonen (art. 23) of het recht op gezin (art.22) te verdedigen zijn, daarover zijn de Antwerpse coalitiepartners het niet eens.
“Un train peut en cacher un autre … “ schreef Tom Meeuws 7 maart 2023 in De Morgen.
Was het hem niet duidelijk welk woonbeleid hij met zijn bevoegdheden zou verbergen? Is hij geschrokken dat het onder zijn beleid alsnog tot uithuiszettingen zou komen? Een jaar geleden kondigde de schepen van sociale zaken en armoedebestrijding het in elk geval al aan als een falen als het zover zou moeten komen.
Op 22 maart 2023 wordt een gezin op straat gezet, vlakbij het Sint-Jansplein, door het OCMW op straat gezet. Hoe de situatie er nu uitziet zullen er nog uithuiszettingen volgen. In dit geval had het gezin, aldus het OCMW, zich maar moeten opsplitsen en het ‘intergenerationeel toekomstbouwen’ maar moeten opgeven.
Ook in andere gevallen gaat het om gezinnen met jongeren die hun toekomst na hun studies zien wegsmelten, om alleenstaande moeders die hun studie als kinderverzorgster stopzetten omdat ze het precaire uitzicht mentaal niet langer aankunnen, om mensen met een terminale ziekte die zelf op zoek moeten naar een andere woning.
Pour la petite histoire, om terug te komen op het “opkuisen”: de uithuiszetting situeert zich in de buurt van de trapkes, onlangs nog in beeld als ankerpunt voor de geschiedenis van Vlaanderen.
