Aviel Verbruggen is een wijs en ervaren man, maar als hij stelt “dat er maar één combinatie tijdig redding kan brengen: energie-efficiëntie en hernieuwbare energie”, dan gaat hij niet ver genoeg. Duurzame energie, dat is wat wij nodig hebben, èn het loslaten van de fetisj van de economische groei.
Aviel Verbruggen is hoogleraar economie aan Universiteit Antwerpen en specialist in energiebeleid. Afgelopen woensdag verscheen van hem een opiniestuk onder de titel ‘De natuur als gulle vriend’. Daarin stelde hij dat 82 tot 86 procent van de energie die wereldwijd nodig is om de boel wat draaiende te houden afkomstig is van steenkolen, olie en aardgas. Slechts 12 tot 16 procent zou bestaan uit hernieuwbare energie (biomassa, waterkracht en wind). Hij stelt ook vast dat energie, waarvoor niet wordt betaald, blijkbaar niet wordt meegerekend in het verbruik, bv. daglicht, ventilatie dankzij de wind, of de warmte van de zon. Hoe dan ook, dit enorme verbruik van fossiele brandstoffen leidt tot “tientallen miljarden ton broeikasgassen die we jaarlijks als zwerfvuil in de atmosfeer storten”, en die zijn weer in hoofdzaak verantwoordelijk voor “de allergrootste dreiging waar we als mensheid de komende eeuw voor staan, dat is de verandering van het klimaat op aarde”.
Inmiddels weten wij dat niet alle hernieuwbare energie ook duurzaam is. De EU wil tegen 2020 tien procent van de brandstofconsumptie biologisch maken, maar dat leidt er o.m. toe dat in Zuid-Amerika en Zuid-Oost Azië enorme gebieden ontbost worden voor de aanleg van maïs-, palm- en suikerrietplantages. Bovendien worden voor die productie ook vaak gronden van kleine landbouwbedrijven onteigend en zijn de arbeidsvoorwaarden op de grote landbouwexploitaties in regel bijzonder slecht. Kortom, hernieuwbaar is niet noodzakelijk beter en duurzaam.
Maar bovenal lijkt het onmogelijk om de steeds groeiende honger naar energie (en grondstoffen) af te remmen, zolang de fetisj van de economische groei niet afgestoten wordt. Natuurlijk, er zijn nog talloze landen die door een noodzakelijke groeifase moeten om te komen tot de opbouw van elementaire nutsvoorzieningen. Maar in post-industrieel West-Europa is dat niet onvermijdelijk zo. Integendeel, hier zijn de ecologische grenzen van de groei duidelijk bereikt. Het is nu zaak om het behaalde welvaartspeil te behouden, zonder groei van de consumptie. Dit vereist een nieuw economisch model, dat hoge levenskwaliteit en welzijn niet zozeer koppelt aan economische groei, maar aan een serieuze herverdeling van de bestaande welvaart.
Dan kom je natuurlijk in een andere –ideologische- discussie terecht over links en rechts en verdeling van maatschappelijke rijkdom, in plaats van te blijven steken in dat zogezegd neutrale vertoog over competitiviteit. Onze gewaardeerde steunpuntmedewerker Ferdi zal het graag horen.
Hugo Durieux
Het Steunpunt Buitenlands Beleid publiceerde zeer recent een studie over hernieuwbare energie, met beleidsaanbevelingen:
David Criekemans, Geopolitiek van de hernieuwbare energie van 2010 tot 2020, te vinden op de website van het steunpunt.
