In de linkse traditie is er al veel ink gevloeid over het werk van Karl Marx. Het ontstaan van zoiets als Westers Marxisme bood een tegengewicht tegen de Soviet-orthodoxie. Sinds enkele decennia zijn er echter ook stromingen die het werk van Marx herinterpreteren op basis van eerdere onuitgegeven geschriften (zoals de Parijse Manuscripten, de Grundrisse,…). In Duitsland leidde dat zelf tot zoiets als de neue Marx-lektüre, maar ook in andere landen zoals Frankrijk (Socialisme ou Barbarie, Jacques Cammate, Cornelius Castoriadis,…) en de Soviet-Unie (Ilyenkov) waren er nieuwe lezingen van Marx.

Onderstaand publiceren we een interview met Andy Blunden. Hij is een Hegeliaans Marxist die een materialistische lezing van Hegels’ Logica aanbeveelt. Verder is hij gelinkt aan een stroming die heel wat minder aandacht krijgt dan bijvoorbeeld Westers Marxisme (Lukács, Habermas, Adorno, Horkheimer,…), Wereldsysteem-analyse of zelfs Situationisme (Debord, Vaneigem).

Andy Blunden rekent zich tot een stroming die als Cultural-Historical Activity Theory (CHAT) omschreven kan worden (hierna kortweg omschreven als activiteitstheorie). Activiteit bestaat uit acties. In activiteitstheorie heb je, aldus Blunden, een moleculaire eenheid en een molaire eenheid als analyse-eenheid. Het was Lev Vygotsky (1934) die het concept van ‘analyse-eenheid’ (‘unit of analysis’) introduceerde oftewel de kiemcel (germ-cell): de embryonale vorm van een sociale praktijk (Blunden, 2022, p.73). Maar tegelijkertijd is die manier van analyseren een erfenis van Goethe en Hegel. Goethe gebruikte de term Ürphanomen. Waarmee hij doelde op een simpel, archetypisch fenomeen waarin all de essentiële karakteristieken van een heel complex proces tot uitdrukking komen (Blunden, 2022, p. 34).

Kiemcel en analyse-eenheid zijn twee verschillende uitdrukkingen van een zelfde concept maar benadrukken twee verschillende aspecten van datzelfde concept. Kiemcel benadrukt de kiem van waaruit meer complexe fenomenen ontwikkelen, net zoals de cel tot een orgaan uitgroeit. De kiemcel benadrukt het ontwikkelingsaspect van de sociale praktijk. De analyse-eenheid benadrukt het analytische aspect van die sociale praktijk.

Dit proces waarbij een molaire eenheid van activiteit onstaat op basis van een actie van de moleculaire eenheid, is een gemeenschappelijk kenmerk van de analyse van processen in eenheden (Blunden, 2022, p.50). Het is te vinden in Marx’ kritiek van de politieke economie met de waar (moleculair) en het kapitaal (molair) en in activiteitstheorie met de artefact-bemiddelde actie (moleculair) en een activiteit (molair).

Een analyse-eenheid of kiemcel gebruiken is een ‘genetische’ methode. Een moleculaire eenheid zoals de waar bevat alle contradicties die in de meer ontwikkelde vorm voorkomen: kapitaal. In deze is de waar de uiting van de sociale relatie van ruil via het middel van geld: waar-geld-waar: (W-G-W’) en kapitaal de uiting van de sociale relatie van kopen om te verkopen met winst: geld-waar-geld’ (G-W-G’).

Marx erkende te werken in de traditie van Goethe en Hegel (Blunden, 2022, p.40) & (Marx, 1867, p.8):

The value-form, whose fully developed shape is the money-form, is very elementary and simple. Nevertheless, the human mind has for more than 2,000 years sought in vain to get to the bottom of it all, whilst on the other hand, to the successful analysis of much more composite and complex forms, there has been at least an approximation. Why? Because the body, as an organic whole, is more easy of study than are the cells of that body. In the analysis of economic forms, moreover, neither microscopes nor chemical reagents are of use. The force of abstraction must replace both. But in bourgeois society, the commodity- form of the product of labour — or value-form of the commodity — is the economic cell- form.

Hij spendeerde deccenia aan een immanente kritiek van de theorieën van de politieke economie die leidde tot zijn ontdekking van die kiemcel (Blunden 2022, p.40) l¹. In zijn ‘Notes on Adolph Wagner’ schrijft hij (Marx, 1881, p.544):

I did not start out from the ‘concept of value”… What I start out from is the simplest social form in which the product of labour is presented in contemporary society, and this is ‘the commodity’.

De waar is een vorm van waarde, maar waarde is een ontastbare, noch ‘een geometrische, een chemische of gelijk welke natuurlijke eigenschap’ (Marx, 1867, p.47), maar een bovenzinnelijk (sociale) kwaliteit van waren, en daarom ongeschikt voor de rol van kiemcel. Waarde is een sociale relatie die daarom enkel conceptueel kan begrepen worden. Waren-ruil is echter een vorm van waarde die visceraal begrepen kan worden.

Marx zijn analyse-eenheden voor de burgerlijke maatschappij zijn dus de praktijken van 1) het verkopen van arbeid om in diens levensonderhoud te voorzien (zoals hierboven aangeduid de warenruil: W-G-W’) en 2) kopen om te verkopen met winst (G-W-G’)- beiden vormen van praktijk (Blunden, 2022, p.57). Zoals Marx uitdrukte in de Grundrisse is het nodig voor de dialectische reconstructie van de sociale formatie om de enkele relatie te identificeren die het product is van de geschiedenis van de theorie van de sociale formatie waar de theorie zelf deel van uitmaakt (Blunden, 2022, p.67)². Het historische doel van Marx’ analyse is het kritisch onderzoeken van het zelf-concept naast de grote lijnen van de sociale formatie zoals die zich ontwikkelt. Het doel is het concept identificeren die het startpunt van de analyse uitmaakt, de kiemcel, eenheid of prius, die de sleutel is tot het verstaan van de actuele mature formatie als een geheel. Simpele waren-productie is daarbij geen historische voorloper van een ontwikkeld kapitalisme, eerder integendeel, maar een logisch conceptueel vertrekpunt in de dialectische reconstructie van het geheel (Arthur, 2005).

Interview:

Zine over Forms of radical subjectivity:

https://withdrawn.noblogs.org/files/2020/08/SmallForms.pdf

Website met de werken van Andy Blunden:

https://www.bookdepository.com/author/Andy-Blunden

Website met de artikels van Andy Blunden:

https://ethicalpolitics.org/ablunden/works/index.htm