Dezer dagen wordt duidelijk hoezeer Europa op geopolitiek, militair vlak buiten spel staat en wordt gehouden. Het Witte Huis heeft in geen enkele hoofdstad de telefoon laten overgaan om een Europese staatsleider in te lichten over de aanval van een formatie B-2 sluipbommenwerpers voor intercontinentale strategische acties die bunker-buster dieptebommen gooiden op atoomresearch bunkers in Iran.
Ook wat economie en handel betreft, dreigt de macht van andere spelers Europa in problemen te brengen en veel te kosten. Wat met onze veiligheid wanneer we de grote ICT en AI-systemen niet meer zelf kunnen beheren? Idem indien landen als China in staat blijken de kraan dicht draaien van essentiële mineralen die wij nodig hebben om auto’s en handcomputers en bewapeningssystemen te bouwen?
Wat zal ons (Europees) lot worden, wanneer presidenten zoals de huidige in Amerika ons niet meer behandelen als een te respecteren bondgenoot, maar als een neutrale partij of straffer nog, als een competitor? Als het Witte Huis op een blauwe maandag beslist Europa geen olie meer te leveren, bijvoorbeeld?
Welk perspectief rest Europa in de nieuwe historische omstandigheden? Die onder andere inhouden dat China en India nieuwe kernmachten zijn en zeer zwaar wegende economieën. Wat is onze Europese toekomst met een Amerika dat het democratische pad elke dag meer verlaat, voorlopig met beperkte vooruitzichten om de nieuwe autocratie af te remmen?
Er lijkt één welbepaald kruid gewassen tegen deze ontwikkelingen: een sterke militaire macht herontwikkelen.
De geschiedenis leert dat enkel landen, naties, allianties met een flinke legermacht achter de hand, gerespecteerd worden.
Vergelijk ook met de bekende uitspraak, het principe uit de geschiedenis van de Amerikaanse diplomatie:
“Speak softly,but carry abig stick”
Dat lijkt puur menselijk-collectief psychologisch realisme. Velen zijn dat blijkbaar ongelofelijk snel en volkomen vergeten, na 8 mei 1945.
De aandacht is gigantisch naar heel andere dingen gegaan in die afgelopen tachtig jaar.
Dat brute kracht, de mogelijkheid krachtig uit te halen, iets is dat zeer onderbouwend werkt in relaties, en een zekere rust en respect brengt, was velen ontgaan.
De vijftig miljoen doden tussen Gibraltar en de Oeral deden analisten, overheden, burgers, wetenschappers met vanzelfsprekendheid de kop in het zand steken, zo valt achteraf te duiden.
Maar nu is kennelijk die tijd van, wel… iets als al te groot geloof in documenten en rechtsorde, administratie, hoffelijkheid, niet militair ondersteunde handels-macht… stilaan ten einde gekomen.
De rauwe onderbouw, (een eeuwig constituerend Feit wat betreft de mensheid, zo blijkt uit de lange-termijn geschiedenis), van vrede en overeenkomsten, verstandhouding, wordt weer zichtbaar.
De militaire laag van onze identiteit wordt weer vorm gegeven.
Voor velen komt dit met desoriëntatie, onzekerheid, angst, twijfels, teleurstellingen, onbegrip, woede, duisternis… In de ruimere historische context gezien, en in geografische en geopolitieke context is het niet onbegrijpelijk dat Europa de laatste tien-twintig jaar in aanzien is gedaald. Nadat Europa letterlijk honderden jaren, sinds de Renaissance, een toonaangevende en leidinggevende culturele, politieke, militaire en wetenschappelijke gemeenschap was geweest.
De kolonisatie steunde op wapen-superioriteit. Van de Gatling mitrailleurs en het veldgeschut in de oorlogen met de indiaanse Native Americans in de VSA tot de onderwerping van Afrikaanse naties eeuwen later. En die koloniale overheersing steunde op sterke economische troeven, ervaring in zeereizen, en op wetenschappelijke kracht. Een exponentieel voorbeeld is Pater Verbiest s.j. die een hoge vertrouwenspositie verwierf aan het Chinese hof dankzij zijn westerse wetenschappelijke expertise op het vlak van astronomie.
Een voorbeeld van de invloed van het militaire vermogen op het ontzag waarmee Europese mogendheden zowat overal lange tijd werd onthaald, is de brutale kracht waarmee de Britten het Japanse isolationisme doorbraken rond 1870: met bombardementen met kanonnen vanaf de schepen op Japanse steden, werd de jonge keizer Meiji overgehaald te moderniseren: handel te drijven met het Westen en wetenschap en technologie in huis te halen; in een Japan dat nog bijna feodaal, middeleeuws was op vele vlakken.
Laten wij niet te snel voorbij gaan aan de positieve invloed van het Britse Imperium. Het organisatorische, technologische maar ook het militaire overwicht van de Britten heeft hen kolonies en controle opgeleverd in drie vijfde van de wereldbevolking, met als hoogtepunt het koningschap van koningin Victoria en haar opvolgers. Tot dat rijk uit elkaar viel, een evenement dat ongeveer samenviel met de laatste grootse krachtinspanning van de zegevierende militaire Britse weerstand tegen Nazi-Duitsland met inzet van koloniale troepen uit Canada, Nieuw-Zeeland, Australië, Maleisie en vele andere kolonies.
Dat veelzijdige overwicht, geloven wij, heeft lang bijgedragen aan het Europese prestige bij allerlei landen wereldwijd. Dat meesterschap bleef ook een tijd doorwerken, alvast enkele decennia, nadat het de facto verdwenen is. Totdat de nieuwe machten ten diepste gaan beseffen dat de oude macht geërodeerd is, en zij gaan verdapperen.
—
Vandaag is Europa naar het woord van Mark Eyskens, voormalig buitenlandminister, professor economie en Eerste Minister en een long time persoonlijke vriend, al sinds zeker vijftig jaar “een economische reus maar een militaire dwerg”.
Tegen die achtergrond en harde realiteit is de – zeer dure, toegegeven – keuze voor ernstige herbewapening en het uitbouwen van een gezamenlijke militaire macht en slagkracht, iets dat Europa best kan gebruiken, op het pad van verleden naar toekomst.
De huidige Supermacht USA en de opkomende Supermacht China, zullen Europa meer beluisteren, minder in het ongewisse laten, minder links laten liggen en zullen minder vlot eigen voordelen en belangen laten primeren, als Europa weer gewapend prestige zal bezitten.
Wanneer Europa weer een letterlijk te duchten medespeler zal zijn. Gaat geopolitieke macht in de limiet niet langs de weg van klappen krijgen, klappen incasseren, klappen uitdelen, pijn voelen en laten voelen? Zoals het tussen jongens in de lagere school aan toe gaat. Zoals het in maffieuze middens aan toe gaat. Zoals het gezag van Politiediensten in de limiet teruggaat op het exclusieve recht op de inzet van fysiek geweld, en nog essentiëler, op het dragen en het gebruik van vuurwapens.
Dat lot van gestegen ontzag en gezag na verhoogde militaire kracht en dito performant vermogen verdient dit fantastische, interessante stukje continent en zijn bewoners toch?
_______________________________________
Epiloog: de grens aan de bovenkant is ook reëel
Dat je ook te véél aan defensie (en andere departementen) kunt uitgeven, blijkt uit nieuws over de Amerikaanse staatsschuld. Dit bedrag is tot nieuwe records gestegen, met name tot 37 biljoen. Elke burger draagt in dat land meer dan 300.000 dollar schuld op zijn schouders. Dat is omineus. Het gegeven lijkt ook mooi in de lijn te liggen van de historische studies die grote bezorgdheid brachten bij president Barack Obama; hij stond vaak stil bij het feit dat de meeste supermachten onderuit zijn gaan op een bepaald ogenblik… omdat de militaire uitgaven het land voorbij een point of no return verarmden. Van Donald Trump kunnen we zoveel kennis, belezenheid noch voorzichtigheid verwachten, dat lijkt duidelijk.
___
Kop uit De Standaard van 23 juni, net voor middernacht:
“Rente op overheidsschuld kost Amerikanen al meer dan defensie
37.000.000.000.000 dollar. Zoveel bedraagt de schuld van de Amerikaanse overheid volgens de nieuwste schattingen van de US Debt Clock.”
___
Illustratie: komeet, kleine meteoor en venus boven Tucson, USA, 14 oktober vorig jaar. Michael Fitzpatrick, Flickr commons
Ter illustratie: Artikel VRT nws “Europese bevolking wil zich voorbereiden op oorlog: studie toont grote steun voor hoge defensie-uitgaven en dienstplicht”
