English:

Read an English version of this article here: ? Knit your own COVID-19 mask and there you have it: analysis Belgium vs. Taiwan – Who calls upon the government to provide safety??

Dutch (Nederlands):

Advies:

Als je jezelf wilt beschermen tegen COVID-19, draag een N95 of FFP2 of FPP3 masker (zonder uitademventiel) … of een masker van equivalente certifiëring (afhankelijk van uw regio). Houd afstand en was je handen. Open ramen (natural ventilation) om schone lucht te verzekeren. Zorg voor een goede aansluiting op het gezicht.

Article:

Geachte,

Wanneer stellen we de Belgische overheid verantwoordelijk om haar inwoners te voorzien van zo veilig mogelijke mondmaskers? Het is bijna een jaar na de uitbraak, en het enige dat we tot nu toe hebben gekregen is 1 exemplaar van een inferieur mondmasker per persoon: 1 maskertje dus voor de rest van je leven.

In Taiwan, zijn er tot nog toe 7 doden gevallen door COVID-19.[ℹ️] Hun hoofdstad Taipei is veel dichtbevolkter dan de onze. In Taiwan stelt de overheid al maanden (sinds april 2020) gerationeerd 9 volwassenen-maskers of 10 kinderen-maskers ter beschikking per persoon, elke 2 weken, via hun National Health Insurance (NHI),[ℹ️] een ziekteverzekering die 99% van de bevolking dekt.[ℹ️] België en Taiwan hebben een vergelijkbare oppervlakte, maar Taiwan heeft zelfs dubbel zoveel inwoners. Taiwan kom je als Belg niet binnen zonder 2 weken quarantaine[ℹ️][a] (sinds eind juni maakt Taiwan uitzonderingen voor business travelers uit low- en medium-risk landen, die slechts 5 of 7 dagen in quarantaine moeten).[ℹ️][b]

In België zijn er bijna 10,000 COVID-19 doden gevallen.[ℹ️][ℹ️] In België werd dat éne éénmalige mondmaskertje per persoon dat door de overheid vanaf midden juni via apotheken ter beschikking werd gesteld gemaakt uit polyester en katoen,[ℹ️] wat dus sterk inferieur is tegenover een professioneel medisch mondmasker.

Volgens een resem van Japanese universiteiten die in augustus 2020 simulaties hebben uitgevoerd met Fugaku — de snelste supercomputer ter wereld — houden geweven polyester en katoenen maskers slechts 60% van druppels van 20 micrometer en kleiner tegen, terwijl niet-geweven professionele maskers 90% van die druppels tegenhouden.[ℹ️][ℹ️][ℹ️] Ook een technisch rapport uit april 2020 van The European Centre for Disease Prevention and Control stelt duidelijk dat wetenschappelijke literatuur uitwijst dat niet-medische maskers minder effectief zijn dan professionele medische maskers tegen het verspreiden van ziektekiemen.[ℹ️] In januari 2020 nog schreef de WHO uitdrukkelijk dat gewoven (i.e. katoenen of gaas) maskers niet aanbevolen zijn inzake COVID-19, onder geen enkele omstandigheden.[ℹ️]

Om nog maar te zwijgen van het fiasco dat op de bijsluiter van meer dan 80% van deze Belgische maskertjes staat dat je ze kan handwassen op maximum 30°C (en dat maximaal 30 keer),[ℹ️][c][ℹ️] wat volledig in strijd is met de norm waaraan het masker zogezegd zou voldoen, die een minimumtemperatuur van 60°C voor wasbeurten inhoudt.[ℹ️][d] Deze 80% maskertjes zijn overigens geleverd door een postbusbedrijfje genaamd Avrox uit Luxemburg dat (op papier) €9,000 verlies boekte in 2017 en amper €62,000 in activa had; en met autoverhuur als principiële activiteit in de statuten, geen geschiedenis van Personal Protective Equipment.[ℹ️] Hier kan je een Franstalige RTBF-documentaire van 23 september 2020 over het bedrijf en de mondmaskerdeal bekijken: ? https://www.rtbf.be/info/article/detail_investigation-avrox-mysterieuse-societe-aux-15-millions-de-masques?id=10587548. De documentaire brengt ook aan het licht dat tussen Versie 1.0 (gepubliceerd op 2020-04-24) en Versie 1.1 (gepubliceerd op 2020-04-28) van het referentiedocument[d] waaraan de maskers moesten voldoen om de openbare aanbesteding binnen te halen, de verwoording “Aanbevelingen en Vereisten voor onderhoud” plots werd veranderd in “Aanbevelingen voor onderhoud”, waardoor het de maskers van het bedrijf Avrox met hun 30°C-wasbeurten (wat lager is dan uw lichaamstemperatuur) formeel niet in de problemen raakten, in tegenstelling tot de 60°C die voorheen in de norm als vereiste was vastgelegd. Ook de website van het bedrijf Avrox is leeg. Het allerenige artikel op hun ‘nieuwsblog’ gaat over de deal van de maskertjes met de Belgische overheid.[ℹ️] Het allerenige ‘product’ dat hun website vermeldt: diezelfde maskertjes voor de Belgische overheid.[ℹ️] Hun website bestond zelfs nog niet voor 2020.[ℹ️] Nota bene, de overige 20% maskertjes waren besteld bij een bedrijf dat evenmin actief was in de Personal Protective Equipment sector: een Gents bedrijf Tweeds & Cotton, gekend van het merk River Woods,[ℹ️] actief in algemene mode en kleding.

België is een waar wilde westen geworden voor mondmasker-deals en lobbying.

Ik heb gezien hoe een groep enthousiastelingen (met goede bedoelingen, maar zonder wetenschappelijke grond) in maart 2020 gelobbyd heeft bij onze overheid voor de erkenning van een project waarbij inwoners zelf met oude lappen stof hun mondmaskers zouden moeten maken. Leuk voor die lobbyers dat het gelukt is, en leuk voor vele pop-up COVID-washed producenten van mondmaskers, maar wat met wetenschappelijke verantwoording en veiligheid van de inwoners? Het project heeft erkenning gekregen omdat het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) niet publiek wou erkennen dat ze niet aan voorraad van medische maskers konden raken. Met een vals gevoel van veiligheid tot gevolg. Voor de Belgische regels maakt het zelfs niet uit wat je over je neus en mond trekt, fishnetkousen zijn ook goed.

Het microbiologisch laboratorium van Centexbel (het enige geaccrediteerde laboratorium in de Benelux dat uitgerust is om medische mondmaskers te testen) waarschuwt ook uitdrukkelijk voor een vals gevoel van veiligheid, zodat medische hulpverleners niet in de val zouden trappen van zelfgemaakte (= ‘artisanale’ maskers) en sub-standaard in-serie-gemaakte mondmaskers (= ‘community’ maskers):

“De nood aan mondmaskers is tijdens deze COVID-19 pandemie enorm groot. Mensen worden aangemoedigd mondmaskers te naaien, te 3D-printen, zelfs te haken en te breien, vanuit het – begrijpelijke – idee dat je beter een beetje beschermd bent dan helemaal niet. Toch willen we erop toezien dat onze medische hulpverleners afdoende beschermd worden en niet een vals gevoel van veiligheid krijgen, wat grote gevaren voor hen en de algemene volksgezondheid kan teweegbrengen. Daarom geven we – als gecertificeerd laboratorium bevoegd om medische mondmaskers te testen – graag mee aan welke prestatievereisten een veilig [medisch] mondmasker moet voldoen, volgens de Europese Richtlijn betreffende medische hulpmiddelen.”[ℹ️][e]

Ter informatie: ook het éne maskertje per persoon te vinden in de apotheek is een ‘community’ masker.

Op het Belgische referentiedocument dat ontwikkeld werd door Centexbel (het competentiecentrum voor textiel en kunststoffen), Sciensano (Belgisch onderzoeksinstelling voor o.a. volksgezondheid) en FOD Economie (Federale overheidsdienst voor Economie) staat ook nog eens te lezen dat community en artisanale maskers niet voldoen aan de standaarden waaraan medische mondmaskers op worden getest:

“Noch een community- noch een artisanaal masker voldoen aan de vereisten van de maskers die vallen onder de Verordening (EU) 2017/745/ Richtlijn 93/42/EEG betreffende medische hulpmiddelen (toepasselijke norm NBN EN 14683:2019), noch aan de Verordening (EU) 2016/425 betreffende persoonlijke beschermingsmiddelen (toepasselijke norm NBN EN 149:2001+A1:2009).”[ℹ️][f]

De lakse voorwaarden die voor deze community maskers in het referentiedocument gesteld worden, zijn bovendien slechts een normatieve aanbeveling naar de fabrikant toe, geen verplichting![ℹ️][ℹ️]

En toch blijft de overheid via ‘www.info-coronavirus.be’, het algemene info-kanaal naar de inwoner toe, inwoners specifiek aansporen om zelf maskers te bricoleren, en om stoffen/community maskers aan te schaffen.[ℹ️] Zolang de overheid geen verantwoordelijkheid neemt en voorziet, leven we in een twee-klassen maatschappij van diegenen die de luxe hebben om zich te informeren en om te betalen voor adequate bescherming, en diegenen die goedkopere oplossingen qua maskers moeten zoeken.

Ter vergelijking: in Taiwan zijn de gerationeerde maskers voor de algemene bevolking wél superieure medische maskers. Zij voldoen allemaal aan de nationale CNS 14774 standaard (台灣標準CNS 14774 T5017:2018醫用面(口)罩)[ℹ️][g] of evenwaardige internationale standaarden.[ℹ️] The Food and Drug Administration van Taiwan houdt een on-line database bij waar iedereen kan verifiëren of een bepaald medisch masker voldoet aan de juiste standaard.[ℹ️]. Hier een overzichtje van de maatregelen die de Taiwanese overheid heeft genomen om voldoende professionele medische maskers te voorzien voor al haar inwoners, met zelfs een groot surplus voor export tot gevolg:[ℹ️]

De Taiwanese overheid heeft meteen geinvesteerd in 60 extra productielijnen, waardoor Taiwan haar productie heeft kunnen opkrikken van 1.88 miljoen maskers per dag in januari 2020 naar 16.5 miljoen maskers in april,[ℹ️] naar 20 miljoen per dag in mei 2020.[ℹ️] Taiwan exporteert hun maskers naar het buitenland voor ongeveer NT$10 (≈ €0.30) per masker[ℹ️] De eigenlijke productiekost voor een masker is ongeveer NT$1 (≈ €0.03) en worden via hun apothekers verkocht voor NT$5 (≈ €0.15).[ℹ️][h] Ter vergelijking: de maskers van Avrox zijn aan de Belgische overheid verkocht voor €2.50 per stuk.[ℹ️]

Hier is een klein overzichtje van nog wat flaters door de Belgische overheid gedurende die periode. Het doet me denken aan die boutade ‘crisis is the wrong time to exchange business cards’:

⚫ In maart plaatste het Belgische Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid twee bestellingen: een bestelling voor mondmaskers voor een bedrag van meer dan EUR€10 miljoen, en een bestelling voor FFP2 maskers voor een bedrag van meer dan EUR€27 miljoen. Op de zelfde avond dat het Ministerie de finale contracten hiervoor heeft uitgestuurd, heeft het de bestellingen plots geannuleerd.
⚫ Gedurende de piek van de crisis in België bleven vele intensieve zorgbedden ongebruikt, terwijl op hetzelfde moment hospitalisatie werd geweigerd gebaseerd op leeftijd of verblijf in een woonzorgcentrum. Dit was mede-oorzaak van de dood van meer dan 5700 ouderen in zorgcentra.[ℹ️][ℹ️] Zo beleefde België in april 2020 het hoogste niveau van excess mortality sinds WWII.[ℹ️] Deze centra hadden ook niet genoeg professionele maskers.
⚫ In juni 2020 had de Belgische overheid al 30 milioen mondmaskers gekocht die, zo bleek na de aankoop, afgewezen werden doordat ze niet voldeden aan de juiste vereisten.[ℹ️]

Maar ook qua medische mondmaskers wordt er in België veel gelogen en te weinig gecontroleerd. Test Aankoop schreef in juni 2020 dat zelfs in Belgische apotheken 80% ‘chirurgische maskers’ qua filterefficiëntie helemaal niet aan de standaarden van chirurgische mondmaskers voldoen. De filterefficiëntie moet steeds minstens 95% zijn.[ℹ️]

Als je het als overheid dus opgeeft om voor inwoners de meest veilige maskers aan te schaffen en te controleren, geen verantwoordelijkheid neemt om betrouwbare productie op te krikken of op te starten, en je blijft dit consistent doen nu al bijna een jaar na het begin van de uitbraak, dan geef je ook een signaal naar je inwoners toe, dat het probleem niet te professioneel hoeft worden opgenomen. Als je je inwoners aanmoedigt om uit wat oude stof zelf een ongecontroleerd maskertje te naaien, en consistent doet alsof dit evenwaardig is aan professionele gecontroleerde medisch maskers, dan zitten er in dat plan gaten, letterlijk en figuurlijk.

Wie weet er nog hoe druk te zetten op de overheid? Het verhaal van de overheid die ons onderdukt en zogezegd te veel regeltjes oplegt (ondanks fouten en selectiviteit) speelt in het voordeel van de overheid, die in feite zelf nooit voldoende heeft gedaan, ook qua testen niet.

Maskers zijn geen opium voor het volk. Zonder hoge standaarden die worden gecontroleerd bekom je geen veiligheid.

Ik eis de ter beschikkingstelling van wetenschappelijk gecontroleerde mondmaskers van superieure kwaliteit door de Belgische overheid. Weg met het laissez-faire-haak-je-eigen-masker-en-daarmee-is-de-(net)kous-af.

Met vriendelijke groeten,

X.

Licentie:

Dit artikel is geschreven onder een Creative Commons CC BY-NC-ND 4.0 licentie.

Voetnoten:

[a] “Regulations of Citizens/Non-Citizens Entering Taiwan (since 00:00 July 16 Taipei Standard Time)” [ℹ️] te raadplegen in PDF-vorm via https://www.immigration.gov.tw/5475/5478/6928/6940/212474/232997/.

[b] “Regulations of Entering Taiwan–Taiwan Nationals, Foreign Nationals since 00:00 September 17 Taipei Standard Time” [ℹ️] te raadplegen in PDF-vorm via https://www.immigration.gov.tw/5475/5478/6928/6940/212474/239473/.

[c] Technische fiche (bijsluiter) “Communitymasker” [ℹ️] te raadplegen in PDF-vorm via https://www.info-coronavirus.be/nl/news/mondmaskers-federale-overheid/.

[d] “Richtlijn NBN/DTD S 65-001:2020” [ℹ️] te raadplegen in PDF-vorm via https://www.info-coronavirus.be/nl/news/mondmaskers-federale-overheid/.

[d] “LEES MEER OVER DE VERSCHILLENDE TYPES MONDMASKERS!” [ℹ️] te raadplegen in PDF-vorm via https://www.centexbel.be/nl/medische-mondmaskers-tijden-van-corona.

[f] Belgisch technisch document “NBN/DTD S 65-001:2020. Community-en Artisanale maskers -Gids van de minimale vereisten, confectie, onderhoud en gebruik”[ℹ️] aan te vragen via https://www.nbn.be/nl/nieuwsberichten/zelf-mondmasker-maken-officiele-regels-experten in drie talen:

• Nederlands: https://www.nbn.be/files/NBN_DTD_S_65-001_2020_nl_versie_1_2.pdf
• Frans: https://www.nbn.be/files/NBN_DTD_S_65-001_2020_fr_version_1_2.pdf
• Engels: https://www.nbn.be/files/NBN_DTD_S_65-001_2020_en_version_1_2.pdf

[g] Meer info over de CNS 14774 T5017:2018 standaard in “醫用面(口)罩製造工廠品質管理指引”[ℹ️] te raadplegen in PDF-vorm via https://www.fda.gov.tw/TC/siteListContent.aspx?sid=310&id=30392.

Ter vergelijking: medische maskers volgens Europese richtlijn EN 14683 voldoen aan volgende voorwaarden:

• BFE (Bacterial Filtration Efficiency) van minstens 95%
• Pressure difference (H2O/cm²) van minder dan 3.0 (voor klasse I) of minder dan 5.0 (voor klasse IIR)

Medische maskers volgens de Taiwanese richtlijn CNS 14774 voldoen aan volgende voorwaarden:

• BFE (Bacterial Filtration Efficiency) van minstens 95% (uitgezonderd voor het chirurgische type ‘D2’ masker, die moeten voldoen aan Synthetic Blood Penetration Liquid Barrier Resistance van 80 mm Hg, alsook aan een Submicron Particle Protection Rate van minstens 95%)
• Pressure difference (H2O/cm²) van minder dan 5.0

[ℹ️]

[h] Met betrefing tot de maskers van het NIH in the Taiwanese apothekers: deze prijs (NT$5) was het resultaat van het rationeringssysteem van de Taiwanese overheid. Dit prijsplafond is gestopt in juni 2020 door het surplus aan maskers. Het kost nog steeds minder NT$10 om een masker aan te schaffen in Taiwan, ook nu dat de prijszetting is teruggekeerd naar het principe van de vrije markt. Al deze maskers zijn CNS 14774 gecertifiëerd. Info via 江卓翰 op 8 oktober 2020.

Update:

Update — companies are now producing medical masks in Belgium:
⚫ ECA – Van Heurck hoopt ongeveer 190 miljoen medische maskers per jaar te produceren in Assenede, België.[ℹ️][ℹ️]
⚫ BruMed (https://en.brumed.com/) hoopt ongeveer 100 miljoen medische maskers (EN 14683: type II) per jaar te produceren in Kontich, Belgium.[ℹ️][ℹ️] Prices are around EUR€0.14 per mask (starting from 100,000 pieces) including delivery in Belgium (information as of 27th of september 2020).
⚫ Ontex (https://ontex.com/company/around-the-world/eeklo/) hoopt ongeveer 80 miljoen medische maskers (EN 14683: type IIR) per jaar te produceren in Eeklo, Belgium.[ℹ️][ℹ️]
⚫ Deltrian — Newco (https://health.deltrian.com/) hoopt ongeveer 30 miljoen medische maskers (EN 14683) per jaar te produceren in Fleurus, Belgium.[ℹ️].
⚫ Belgium Mask hoopt ongeveer 25 miljoen medische maskers (EN 14683) per jaar te produceren in Nivelles, Belgium.[ℹ️]
⚫ Contacteer me als je nog Belgische producenten van gecertifiëerde medische maskers kent en ik zal ze an deze lijst toevoegen.
Deze gezamenlijke capaciteit komt neer op een 425 miljoen maskers per jaar. Dus iets meer dan een miljoen maskers per dag.

Afbeeldingen:

“Fig. 1.” uit “Maintaining mask stockpiles in the COVID-19 pandemic: Taiwan as a learning model”[ℹ️]: