De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Geen nieuws uit Ijsland?

Geen nieuws uit Ijsland?

donderdag 27 oktober 2011 19:20
Spread the love

Verbeteringen, taalcorrecties welkom op:

https://docs.google.com/document/d/10UDMQcxAom2KfpfREexSAtZrp-Ai41HFSTYvgmR1kW0/edit

Geen nieuws uit Ijsland?

Door Deena Stryker

Oorspronkelijk artikel: 15 Augustus 2011, in het Engels: http://sacsis.org.za/site/article/728.1

De oorverdovende stilte over de aan de gang zijnde Ijslandse revolutie is een verbluffend voorbeeld van hoe weinig berichten er over de rest van de wereld doorsijpelen in onze media. Sommigen herinneren zich misschien dat Ijsland ergens bij het begin van de financiele crisis van 2008 letterlijk bankroet ging. De redenen daarvoor waren werden slechts terloops vermeld, en sindsdien is de weinig bekende lidstaat van de EU terug in de vergetelheid geraakt.

Intussen komt het ene na het andere Europese land in de problemen. De Euro is in gevaar, en dat heeft gevolgend voor de hele wereld. Het laatste wat de gevestigde orde echter wil, is dat Ijsland een voorbeeld wordt. Waarom?

Vijf jaar had Ijsland (320.000 inwoners, geen leger) een puur neoliberaal regime, en dat maakte van Ijsland een van de rijkste landen ter wereld. In 2003 werden alle Ijslandse banken geprivatiseerd. Om zo veel mogelijk buitenlandse spaarders aan te trekken, trokken die banken allemaal de kaart van het on-line bankieren, met minimale kosten en relatief hoge intrestvoeten. De bankrekeningen, IceSave genoemd, trokken verschillende kleine Engelse en Nederlandse spaarders aan. Maar samen met het toenemende bedrag op de spaarboekjes van de bank, werd ook haar buitenlandse schuld almaar groter. In 2003 was de schuld van Ijsland gelijk aan 2 keer het BNP, in 2007 was dat toegenomen tot 9 keer! De financiele crisis van 2008 gaf de genadestoot. De drie grote Ijslandse banken, Landbanki, Kaupthing en Glitnir, gingen neer en werden genationaliseerd. De Ijslandse Kroon verloor 85% ten opzichte van de Euro. Op het einde van 2008 was Ijsland bankroet.

Tegen alle verwachtingen in, heeft Ijsland door deze crisis haar souvereiniteit herwonnen. Een direct, participatorisch, democratisch process zal uiteindelijk leiden tot een nieuwe grondwet. Maar wel pas na heel wat afzien.

Geir Haarde, de eerste minister van een sociaaldemocratische coalitieregering, onderhandelde een lening van 2 miljard dollar, aangevuld met 2.5 miljard van de Scandinavische landen. Maar deze buitenlandse financiers oefenden zware druk uit op Ijsland om drastische maatregelen te nemen. Het IMF en de EU wilden Ijslands schuld overnemen, en beweerden dat dit de enige manier was dat Nederland en Groot Brittanie ooit hun geld zouden terugzien. Zij hadden immers aan hun burgers beloofd het verloren spaargeld terug te betalen.

Het protest en de rellen in Ijsland hiertegen hield echter niet op, en de regering moest uiteindelijk ontslag nemen. De verkiezingen in april 2009 brachten een linkse coalitie aan de macht. Deze veroordeelde het neoliberale economische systeem, maar onmiddellijk na haar aantreden wou de coalitie toch ingaan op de eis van dit verfoeide systeem om 3.5 milioen euro te betalen. Dit zou betekenen dat elke Ijslandse burger 100 euro per maand zou moeten betalen, en dat vijftien jaar lang, tegen een intrestvoet van 5.5%. Terwijl de schuld opgebouwd was door private actoren ten opzichte van andere private actoren. Dat was de druppel die de emmer deed overlopen.

Het vervolg was hoogst uitzonderlijk. Het geloof dat gewone mensen zouden moeten opdraaien voor de fouten van een financieel systeem, dat een heel land belast zou moeten worden om prive-schulden af te betalen, ging aan diggelen. Hierdoor veranderde de verhouding tussen burgers en hun politieke instellingen, en uiteindelijk gingen ook Ijslands leiders aan de kant van hun kiezers staan. Het staatshoofd, Olafur Ragnar Grimsson, weigerde om de wet te ratificeren die de Ijslandse burgers verantwoordelijk zou maken voor de schulden van de bankiers, en ging in op de vraag om een referendum uit te schrijven.

Uiteraard voerde de internationale gemeenschap de druk op Ijsland verder op. Groot Brittanie en Nederland dreigden met vergeldingsmaatregelen die het land zouden isoleren. Terwijl Ijsland naar de stembus trok, dreigden buitenlandse bankiers om de toegang tot hulpfondsen van het IMF te blokkeren. De Britse regering dreigde ermee om de spaar- en zichtrekeningen van Ijslanders te blokkeren. Zoals Grimsson het verwoordde: “Ze zeiden ons dat wanneer we de voorwaarden van de internationale gemeenschap zouden weigeren, we het Cuba van het Noorden zouden worden. Maar als we ze hadden aanvaard, dan waren we nu het Haiti van het Noorden.”.

In Maart 2010 vond het referendum plaats: 93% stemde tegen de terugbetaling van de schuld. Het IMF bevroor onmiddelijk haar lening. Maar de revolutie (hoewel niet ze niet op televisie kwam in de USA), liet zich niet intimideren. Met de steun van haar woedende burgers lanceerde de regering een burgerlijk en strafrechterlijk onderzoek naar zij die verantwoordelijk waren voor de crisis. Interpol verspreidde een internationaal aanhoudingsbevel voor de voormalige voorzitter van Kaupthing, Sigurdur Einarsson, terwijl de andere bankiers die betrokken waren in de crash Ijsland ontvluchtten.

Maar daar stopte het niet mee: de Ijslanders beslisten om een nieuwe grondwet op te stellen die het land zou bevrijden van de overdreven macht van de internationale financiele wereld en van het virtuele geld. (De grondwet die tot dan in voege was, werd geschreven wanneer Ijsland onafhankelijk werd van Denemarken, in 1918, met als enige verschil tussen de Deense en de Ijslandse grondwet dat het woord ‘koning’ vervangen werd door het woord ‘president’).

Het Ijslandse volk verkoos 25 burgers uit een groep van 522 volwassenen om die nieuwe grondwet te schrijven. Deze behoorden niet tot een politieke partij, maar waren aanbevolen door tenminste dertig andere burgers. Dit documnet was niet het werk van een kransje toppolitici, maar werd op het internet geschreven. De vergaderingen van de 25 werden on-line vertoond, en burgers konden hun commentaar en suggesties doorsturen. Zo kon iedereen getuige zijn van hoe de nieuwe grondwet vorm kreeg. De nieuwe grondwet, op participatorisch democratische wijze tot stand gekomen, zal aan het parlement voorgelegd worden na de volgende verkiezingen.

Sommgen kennen misschien het verhaal van de instorting van het agrarische Ijsland in de negende eeuw, onder andere beschreven in het boek ‘Ondergang’ van Jared Diamond. Vandaag herstelt het land van haar financiele crash, door net het tegenovergestelde te doen van wat meestal als onvermijdelijk wordt beschouwd. De grieken, Italianen, Spanjaarden en Portugezen wordt verteld dat het enige oplossing voor de crisis is: privatizering van hun publieke sector.

Ze zouden beter eens naar Ijsland kijken. Door te weigeren om te knielen voor de buitenlandse belangen, heeft dat kleine land luid en duidelijk gezegd dat het volk souverein is.

En juist daarom vind je niets meer over Ijsland terug in het nieuws.

***

De auteur Deena Stryker is een Amerikaanse schrijfster die in 6 verschillende landen heeft gewoond, vloeiend 4 talen spreekt en publiceert in 3 talen. Ze kijkt naar het grote plaatje met een systeembril en vanuit een spiritueel standpunt.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!