De
Afro-Amerikaan Freddie Gray (25) wordt op 12 april in Baltimore brutaal
gearresteerd. De reden van deze politionele interventie is niet meteen
duidelijk. Met boeien rond de enkels wordt hij, kermend van de pijn, naar het
politiebureau gevoerd. Daar wordt vastgesteld dat hij toch wel erg zwaar is
toegetakeld.

In allerheil
wordt Gray overgebracht naar een ziekenhuis. Hij sterft er enkele dagen later
aan de gevolgen van een gebroken wervelkolom.

Spontaan worden
in Baltimore protestmarsen. Die escaleren al vlug in vernielingen,
plunderingen, het in de fik steken van politievoertuigen, zelfs het in elkaar
rammen van agenten. Door journalisten ondervraagd over dit straatgeweld
antwoordt één van de organisatoren: ‘Natuurlijk is dit geweld uit den boze.
Maar uit de wijze waarop jullie vragen stellen, maak ik op dat jullie gebroken
ruiten erger vinden dan een gebroken ruggengraat.’

HARDE KNOESTEN
EN ERGER
De afgelopen maanden is in de Verenigde Staten het ongenoegen over het brutale
optreden van de politie weer volop in de belangstelling komen te staan. Dat
schietgrage agenten en collega’s met losse handjes niet worden gestraft, draagt
uiteraard bij tot die onvrede. Het begrip ‘legale zelfverdediging’ door
politiemensen wordt in de Verenigde Staten zeer ruim gedefinieerd.

Volgens cijfers
van Justitie zijn er alleen al in de periode van 2003 tot 2009 maar liefst 4813
dodelijke slachtoffers gevallen bij of na hun aanhouding door de politie. Zo’n
60 procent ervan was het gevolg van het gewelddadig optreden van die agenten
door hun gebruik van vuurwapens, wapenstok of harde vuisten. Het merendeel van
de slachtoffers waren zwarten, hispanics en andere niet-blanke minderheden die
deel uitmaken van de minder gegoede sociale klassen.

SEGREGATIE
Menig onderzoek heeft aan het licht gebracht dat vooroordelen en stereotiepen
in belangrijke mate het optreden bepalen van een gewapend agent als hij wordt
‘bedreigd, zelfs als hij belaagd wordt door een niet bewapende onschuldige
jonge zwarte. Die perceptie bepaalt heel vaak het optreden van de
politiemannen. Racisme is nooit ver weg. Zwarte automobilisten lopen drie keer
meer kans dan blanken om gesommeerd te worden hun auto even langs de kant te
zetten. De kans dat zij daarbij daadwerkelijk gefouilleerd worden ligt bij hen
ook veel hoger dan bij blanke automobilisten.

Residentiële
segregatie bestaat nog altijd. Zelfs doodgewone routinecontroles vinden meer
plaats in wijken waar minderheden wonen. In 70 procent van de steden met
minstens vijf procent zwarte inwoners, zijn kleurlingen bovendien
ondervertegenwoordigd in het politiekorps.

De
‘ontmenselijking’ van kinderen en adolescenten wijzen volgens een onderzoek
door psychologen wel degelijk op een racistische ingesteldheid. Zwarte jongeren
worden ook altijd ouder geschat dan dat ze in werkelijkheid zijn . Ze lopen
meer de kans om als volwassenen behandeld te worden. En eenmaal in de cel is de
kans op een harde aanpak vanwege de cipiers beduidend groter, idem voor
seksueel agressief bedrag van de bewakers.
Het politiebeleid van masale opsluiting dat nu al verschillende decennia achter
elkaar wordt gevoerd in het kader van de strijd tegen drugs, heeft vooral
negatieve effecten op de zwarten, die door de bank genomen langere straffen
krijgen. Tegenover twee blanke Amerikanen worden vijf zwarten opgesloten.

MILITARISERING
De Amerikaanse politiekorpsen gelijken al lang niet meer op de Keystone Cops,
die legendarische stomme-filmkomieken die er altijd een janboel van maakten.
Dat heeft veel te maken met de almaar toenemende militarisering, een fenomeen
dat in het officiële discours omschreven wordt als ‘professionalisering’.
Tussen 1990 en 2012 heeft Defensie in het kader van 133 Program maar
liefst 4,3 miljard dollar aan militair en paramilitair materieel geleverd aan
de locale politiekorpsen. Het gaat hier om afdankertjes, want al gebruikt in de
wereldwijde war on terror.
Deze militarisering van de politie schept bovendien ruimte voor het
militair-industriëel complex. Zo kregen in 2012 meer dan 500 korpsen een zeer
gesofisticeerd pantservoertuig, dat eigenlijk ontworpen is om ingezet te worden
in oorlogsgebieden. ATK (Alliant Techsystems Inc) uit Arlington is de grootste
leverancier van munitie van klein kaliber zoals gebruikt door de politie. Het
bedrijf heeft een jaarlijks zakencijfer van bijna drie miljard dollar.

WATJES
In de jaren 1980 ontwikkelden zich bij de politiediensten SWAT-teams,
gemodelleerd naar de Special Forces van het leger. SWAT staat voor Special
Weapens and Tactics. Al meer dan 80 procent van steden met een minimum
aantal van 25.000 inwoners beschikt nu over zo’n speciale eenheid. Ze worden
ingezet voor situaties met een groot veiligheidsrisico zoals gijzelingen en
dergelijke. Vastgesteld is dat ze meer dan 50.000 keer per jaar worden ingezet.
In 1980 gebeurde dat nog maar 3000 keren.
Deze SWAT-teams worden voornamelijk ingezet tegen zwarten en andere
minderheden. De eenheden zijn tot de tanden bewapend en dragen bij tot de vrees
voor geweld, zowel voor politiemensen zelf als voor de bevolking. Leden van de
SWAT zetten agenten uit andere korpsen ertoe aan militair geïnspireerde acties
te voeren tegen de zogenaamde ‘binnenlandse vijand’, wie dat dan ook mag zijn.
De manschappen zijn meestal gehelmd en onherkenbaar en dragen op die manier bij
tot afschrikking.

LOOSIE
Het is niet bekend of de hierboven geciteerde jonge demonstrant uit Baltimore
met het gebruik van de woorden ‘gebroken ruiten’ verwijst naar de nu al
legendarische criminologische theorie van de Broken Windows. Volgens
deskundigen wordt deze theorie ten onrechte gebruikt ter verantwoording van de
strategie van de harde aanak van misdaden van een lager geweldsniveau om van
daaruit hogere vormen van misdaad aan te pakken. Niets blijkt minder waar.
Deze strategie is begin jaren 1990 in New York geintroduceerd door Bill Bratton
die toen ook al door computer gestuurde interventies introduceerde. Ze staat
bekend als zero tolerance.
Bratton staat vandaag de dag opnieuw aan het hoofd van het NYPD. Een afgeleide
van het zero-tolerancebeleid, bekend als sto-and-fisk, staat ter discussie.
Aanleiding daartoe is de dood van de 43-jarige Eric Garner in de zomer van
vorig jaar. Hij was opgepakt wegens de verkoop van ‘loosie cigarettes’,
illegale rookwaar. Een typisch broken windows-misdrijf. Naar aanleiding van de
protesten die hierop volgden, stelde Bratton de oprichting voor van weer een
nieuwe eenheid. Alsof er nog niet genoeg politie is in New York. Zelfs meer dan
Zimbabwe.

Ondertussen
blijven de bankiers van Wall Street in NewYork, die met hun greedy gedrag een
ware sociale ravage hebben aangericht, buiten schot.

(Dit artikel, dat
recente artikels op deze site over het politiegeweld in de USofA aanvult,
verscheen op 20 mei 2015 op www.crimelink.nl)