Een plastieken wegwerp camera met of zonder flits kocht je vroeger als je geen toestel beschikbaar had of als je weinig waarde hechtte aan de kwaliteit van je beelden. Vandaag wordt de Single Use Camera gebruikt als artistiek expressie middel. Rollei verkoopt zelfs drie ‘Creative Edition’ wegwerp camera’s.

De toestellen zijn allemaal een beetje anders.

Er is een grote verscheidenheid aan toestellen verkrijgbaar. Ik kocht er enkele om mee te spelen. Vooraan een Kodak en een Fuji, daarachter 3 Rollei’s en helemaal achteraan een camera van het Kruidvat.

De Fuji en de Kodak zijn wat kleiner en zien er het degelijkst uit. Allebei hebben ze een oogje voor een draagriem. Kodak geeft zijn camera meer ‘serieus’ mee door de lens ‘Ektanar’ te noemen. Het kind moet een naam hebben. Het moet nog blijken of er kwaliteits verschillen tussen de verschillende merken te zien is.

De Kruidvat en de Rollei lijken uit dezelfde fabriek te komen. De Kruidvat is minder mooi maar is wel de goedkoopste van allemaal. De ‘Creative Edition’ Rollei’s onderscheiden zich van de ‘gewone’ wegwerp camera’s, door de speciaal effect filmen die in de toestellen steken. In de Kodak, Fuji en Kruidvat zit standaard kleurennegatieffilm. De Rollei’s leunen aan bij Lomografie.

• In de Rollei Blackbird zit zwart/wit ISO 100 negatieffilm
• In de Rollei Crossbird, daar zit ISO 200 diafilm
• In de Rollei Redbird steekt dan weer ISO 400 kleurennegatieffilm. Hij heet redbird omdat de bovenste gevoelige laag rood i.p.v. blauw is. Dit zou ‘creatieve’ kleuren geven.

Terwijl er in de Rollei-camera’s filmen met verschillende gevoeligheid zitten is de opgegeven flitsafstand dezelfde. Dit lijkt niet te kloppen en bij Fotoimpex, waar ik deze toestellen kocht, konden ze hierover niets zinnigs vertellen.

Zijn de resultaten het proberen waard?

Foto met Kruidvat camera door een achtjarige

Dit verhaal begon met twee Kruidvat camera’s die ik voor mijn achtjarige kleinkinderen kocht. Ze begrepen niet goed waarom je na de opname het beeld niet kon bekijken. Het concept, van op film te fotograferen, vonden ze dan weer cool. Hierboven is een van de foto’s met prachtige ‘voor de val van de Berlijnse Muur Oostblok kleuren’. De vraag is hoe je de kwaliteiten van een foto moet beoordelen. Volgens de heersende dogma’s is de scherpte onvoldoende en vallen de kleuren en de saturatie buiten de norm.

Herbronnen

Als je deze normafwijkingen bewust in je fotografie gebruikt wordt het spannend. Kunst is de beperkingen goed te gebruiken en misschien maak je dan wel ‘kunst’. Met de Rollei Crossbird krijg je in elk geval aparte beelden.

De Groenplaats met Rubens en kathedraal met Rollei Crossbird camera

De Crossbird is geladen met diafilm die als een gewone kleurennegatieffilm ontwikkeld wordt. Dit heet ‘cross processing’ of ‘Xpro’.

Haloween met een Rollei Crossbird camera

De Halloween sfeer wordt hier extra benadrukt door het contrast en de kleuren De rode flits-ogen geven nog een extra. Deze foto toont dat de flits niet veel verder dan 2 meter reikt. De 4 meter zoals opgegeven op het toestel wordt niet gehaald.

Deze foto is op dezelfde plaats, volgens de regels van de kunst met een gewone camera, met de flits gericht op de binnenkant van de partytent, genomen. Zij benadert best wat er werkelijkheid te zien was. Het eerste beeld toont ook wat niet te zien is, namelijk de sfeer.

Film verwijderen

Bij alle eenmalige toestellen wordt de belichte opname na elke foto bij het doordraaien van de film terug in de cassette gespoeld. Nadat alle opnamen genomen zijn zit de volledige film veilig terug in de cassette. Daarom kan je bij elke wegwerpcamera de film veilig bij daglicht verwijderen.

De Rollei dient hier als voorbeeld, een Kruidvat camera open je op dezelfde manier. Bij een Kruidvat is het nodig de papierklevers door te snijden zodat de camera open kan.

Controleer eerst of alle foto’s genomen zijn. De terugdraaiknop moet je kunnen blijven terugdraaien. Verwijder dan het plastic deksel met een kleine schroevendraaier. Hier onder zit de filmcasette.

De filmcassette schuift nu zonder enige moeite uit de camera. Als de cassette toch blijft hangen dan is de film waarschijnlijk niet volledig teruggedraait. Eens de film uit de camera kan je hem (laten) ontwikkelen.

De flits heeft een hoge ontsteekspanning van 300 volt of meer

Let op, 50 volt kan al dodelijk zijn. Onderschat de stroom niet die een 1.5 volt batterij kan leveren. De elektronica transformeert de 1,5 volt naar 300 volt (of meer) en contact met deze spanning kan levensgevaarlijk zijn. Je bent een rund als je met de flits-elektronica stunt.

Om toegang te krijgen tot de batterij, schuif je het dekseltje voorzichtig enkele mm in de richting van de pijl. De sluiting van dit deksel gaat heel gemakellijk stuk. Soms is het nodig eerst een van de sluitingen aan de zijkant te openen, zoals verder beschreven.

Eens het dekseltje verwijderd, gaat de batterij er eenvoudig uit. Ondanks dat de condensator langzaam zijn spanning verliest, kan het toch nog dagen duren voor hij leeg is. De eenvoudigste manier om de condensator te ontladen is te flitsen.

Met de sluitingen aan de zijkanten kan je de camera verder te openen. Doe dit door de plastic onder het zwarte lipje naar beneden te drukken. Als het zwarte lipje teveel naar boven gebogen wordt blijft het krom staan of breekt af. Als dit gebeurt moet je de camera bij het terug monteren met tape dichtkleven.

Om de sluiter te ontspannen en de flitscondensator te ontladen draai je de kaapstander naar rechts tot je een klik hoort en niet verder meer kan draaien. Je kan nu de sluiter ontspannen en als er nog spanning op de condensator staat, gaat de flits af. Nu kan ook veilig de voorzijde van de camera demonteren. Dit heeft alleen zin bij de Rollei omdat je dan zelf een andere insert in de camera kan steken.

Zo ziet de camera er van binnen uit. Verder demonteren van de sluiter en het terugdraai mekanisme heeft zolang alles werkt weinig zin.

Een nieuwe film insteken

Omdat de Xpro resultaten me charmeren, besluit ik er terug een diafilm in te steken. Normaal worden deze camera’s geladen met ISO 400 film. Op internet vind ik dat je bij Cross processing (E6 in C-41 ontwikkelen) best 1 stop onderbelicht. Dat verklaart waarom er oorspronkelijk een ISO 200 film instak. Fuji is gestopt met de productie van ISO 200 diafilm, maar Kodak heeft nog steeds de Elite 200. Die gaan we nu proberen. De Crossbird kost 10€. De Elite 200 film kost bij Grobet 7,4€. Een AA batterij van 1,5 volt heb ik nog liggen, maar die kost uiteraard ook iets. De Crossbird is met zijn 10€ goedkoop en zelf een film laden uit economische redenen heeft weinig zin. We doen het voor de sport en testen in één moeite de Elite in cross processing.

Geen doka nodig om een nieuwe film in een Kruidvat of Rollei te steken

De meeste wegwerp toestellen moet je in de volledige duisternis herladen. De Kruitvat/Rollei camera’s herlaad je zonder doka gewoon in de huiskamer. (de Rollei Blackbird is iets anders zodat je hem in de doka moet herladen)

Eenmalige Kodak camera’s hebben dikwijls 27+12 (=39) opnamen. Als je de film zuinig op het toestel zet passen die op een film van 36 opnamen. Op een film van 24 moet je er 27 kunnen uithalen. Draai de teller op het gewenst aantal opnamen.

Steek de film in het rechter spoel en monteer de cassette en het spoel in de camera. Controleer of de nokken van de kaapstanden in de filmperforatie passen. Zorg dat de filmcassette plat zit en klik het achterdeksel op de camera.

Monteer batterij en deksel. Als er een spleet blijft tussen het achterdeksel en dit deksel, dan zit de filmcassette waarschijnlijk wat scheef. Corrigeer dit indien nodig en monteer het kapje dat de cassette bedekt.

Met een schroevendraaier kan je nu de film vanuit de cassette een stuk op het opneemspoel draaien. Na een tijdje kan je niet meer verder omdat het filmspoel in de cassette geblokkerd is. Hou de film strak gespannen.

Om het filmspoel in de cassette te deblokkeren duw je met een tandenstoker het veertje in het kleine gaatje aan de ontspanknop naar links. (Dit is het ogenblik waarop je best drie handen hebt.) Je kan nu de volledige film verder op het opneemspoel draaien.

Normaal zit achter de doorzichtige voorkant van de Rollei een bedrukt papier. Ik vind het mooi dat je alle onderdeeltjes kan zien en besloot de insert weg te laten.

Test resultaten met Elite Chrome 200

Een trommelaar op de Meir bij een doedelzak groep

Het contrast is heel groot en het zwart loopt snel dicht. Bij een gewone negatief film zouden de schaduwen meer detail gehad hebben maar waarschijnlijk in zeer ‘vuile’ kleuren.

Jaren geleden had hier een dodelijk ongeval plaats

Deze foto is net zoals de vorige geflitst. De boom zou anders veel te donker geweest zijn. Weer is er dat opvallend hoge contrast.

Twee jonge mannen met een beer op de Meir

Deze opname is zonder flits genomen en het was reeds te donker. Door de onderbelichte partijen op te helderen worden de kleuren wel heel speciaal.

“Yes. I feel it all slipping away”

Dit vind ik de meest geslaagde foto. Door te experimenteren kom je los van de fotografie dogma’s. Al die regeltjes maken foto’s dikwijls saai.

De Kodak film heeft een andere look dan de Rollei. Persoonlijk hou ik meer van de korrelige Rollei film resultaten. In Photoshop kan je al die effecten ook bereiken. Dan ben je meer schilder dan fotograaf. Dat is de klok terug draaien naar het begin van de fotografie, naar de tijd dat fotografie een surrogaat voor de schilderkunst was.

Michelle Bates toont op haar website prachtige resultaten met de Diana

Deon Reynolds toont op zijn website kunstfotografie met een wegwerp panorama camera.

i