De verkoop van producten met een Fairtrade label (vroeger bekend als Max Havelaar) blijft aanzienlijk stijgen op de Belgische markt: +15 procent voor koffie, +31 procent voor cacaoproducten en +47 procent voor bananen. Meer dan één op vier bananen in België draagt vandaag een Fairtrade label. Twaalf maanden geleden waren dat er nog één op vijf. Ook cacao (6,7 procent) en koffie (4,6 procent) zien hun marktaandeel continu stijgen.
“Belgen besteden steeds meer aandacht aan een eerlijke verloning van boeren en landarbeiders, en willen weten in welke omstandigheden hun voeding wordt geproduceerd. Een tendens die zelfs versterkt zou kunnen worden na de COVID-19 crisis[1]”, stelt Nicolas Lambert, directeur van Fairtrade Belgium. “Maar ze zijn ook bijzonder pragmatisch en zoeken naar concrete oplossingen. Het Fairtrade label begeleidt hen bij het maken van ethische keuzes. Dat vertrouwen van de consument[2] vertaalt zich nu ook duidelijk in de cijfers.”
Groeiende impact
Belgen kiezen steeds meer voor Fairtrade, en ook de verscheidenheid aan eerlijke producten in hun winkelkar is toegenomen. Een onmiskenbaar teken van vertrouwen, dat jaar na jaar bevestigd wordt: in 10 jaar tijd is de ontwikkelingspremie die wordt gegenereerd door de verkoop van eerlijke producten op de Belgische markt meer dan verdrievoudigd. In 2019 genereerde de Belgische markt 3,6 miljoen euro aan Fairtrade premie.
“Dit is erg goed nieuws voor producenten”, zegt Nicolas Lambert. “Deze premie, gecombineerd met de gegarandeerde minimumprijs, is uniek aan het Fairtrade-systeem. Het is een extra som geld dat aan producenten wordt betaald bovenop de verkoopprijs van hun product. Producentenorganisaties investeren dit geld in projecten van hun keuze. De premie heeft bijgevolg een rechtstreekse positieve impact op de levensomstandigheden van producenten.”
Een keten aan engagementen
De Belgische consumenten willen steeds meer duurzame keuzes maken, maar geven ook aan dat de verantwoordelijkheid niet enkel bij hen kan liggen. Ze kijken daarom ook naar bedrijven, merken en overheden. Ze vinden bijvoorbeeld dat supermarkten meer zouden moeten investeren in duurzame voeding en de promotie ervan.[3]
Eerlijke handel heeft nood aan gesensibiliseerde en geëngageerde consumenten. Maar handel kan niet tot stand komen zonder commerciële actoren. In België streven steeds meer merken ernaar om bij te dragen aan een meer menselijke en duurzame economie, door ervoor te kiezen om met het Fairtrade label te werken en hun aankoopbeleid aan te passen.[4]
Op die manier zorgen deze bedrijven ervoor dat de diversiteit en toegankelijkheid van het aanbod aan eerlijke producten blijft groeien. Er zijn Fairtrade producten voor ieders smaak. Een ander positief gevolg van dit massaeffect is dat Fairtrade producten niet langer duurder hoeven te zijn dan hun concurrenten. Het is bijvoorbeeld perfect mogelijk om een biologische Fairtrade koffie te vinden in de supermarkt, die minder duur is dan grote bekende merken.
Nog een lange weg te gaan
De marktcijfers tonen een duidelijke positieve tendens voor eerlijke handel in België. Maar de ruimte voor verbetering blijft aanzienlijk. Een groot deel van de mensen die onze voeding produceren leven vandaag nog steeds onder de armoedegrens. Om een significant verschil te maken in de levenskwaliteit van producenten en landarbeiders, moet er een versnelling hoger geschakeld worden.
“De bewuste keuze voor eerlijke handelspraktijken is een investering op lange termijn. Een sterk engagement van de industrie, en waarschijnlijk ook van de politiek, zijn hiervoor onontbeerlijk. We hopen op nog meer ambitie van actoren uit de distributiesector, die het aanbod aan eerlijke producten sterk kunnen vergroten. Dit beantwoordt ook rechtstreeks aan de wens van de consument voor een meer menselijke economie”, benadrukt Nicolas Lambert.
Naar een eerlijk economisch herstel na COVID
De crisisperiode die we nu doormaken, heeft een impact op de prioriteiten en consumptiepatronen van elke burger. In een dergelijke crisis kan eerlijke handel ook antwoorden en oplossingen bieden voor een economisch herstel dat rekening houdt met mens en milieu. Het helpt landbouwgemeenschappen ook om deze en toekomstige schokken op te vangen, zowel op het gebied van gezondheid als economie.
Eerlijke handel heeft van oudsher een model ontwikkeld dat gebaseerd is op eerlijke verloningen, het veiligstellen van sociale rechten en het beschermen van het milieu. Vandaag zien we ook duidelijk dat Fairtrade coöperaties een fundamentele rol spelen bij het ondersteunen van hun leden en hele gemeenschappen tijdens de crisis.
Dit is een belangrijke observatie, aangezien producenten en landarbeiders over de hele wereld zich moeten aanpassen aan de pandemie. Dat vraagt om investeringen, bijvoorbeeld in beschermingsmaatregelen. De laatste weken deden ze er alles aan om te blijven werken, om zo te zorgen voor een blijvende toelevering van enkele van onze favoriete producten – zoals onze kop koffie of chocoladesnack. Maar nog te vaak ontvangen landbouwers een zeer lage prijs voor hun product. Zo laag dat ze niet eens in staat zijn om de productiekosten te dekken. Het is van essentieel belang om hiermee rekening te houden, want uiteindelijk zullen onze toeleveringsketens maar zo veerkrachtig zijn als hun zwakste schakel.