Bint Mbareh, Mohammed Joha, Rehaf Al Batniji en Aser El Saqqa gaven toelichting bij hun schilderijen, foto’s en installaties, te zien in meerdere zalen op twee verdiepingen, met uitgebreide toelichting over eerdere tentoonstellingen in vele landen.

Al deze Palestijnse kunstenaars vertelden hoe moeilijk hun reizen verliepen, dat hun werken bijna niet uit Londen naar Gent geraakten, enzovoort. De jonge fotografe Rehaf uit Gaza was nog nooit op de Westelijke Jordaanoever geweest, want verplaatsingen van Palestijnen worden door de Israëlische roadblocks en beperkingen onmogelijk gemaakt.

Hun werken waren reeds vervoerd vooraleer de huidige oorlog tegen Gaza begon of waren zeer recent in West-Europa gemaakt. Twee tentoonstellende kunstenaars zitten nog steeds vast in Gaza: Majed Shala en Nidal Abu Oun, de laatste is er zelfs geboren. Ze wonen nu in tenten: hun huis met 30 jaar kunstwerken is volledig verwoest.

Dankzij deze beelden worden herinneringen en documenten bewaard, terwijl in Gaza (en op de Westelijke Jordaanoever) door de Israëlische bombardementen en vuurzee alle archieven en kunst worden vernietigd. Onze herinneringen, zo merkte de moderator op, vervagen en veranderen met de tijd (heel correct, zie de wetenschappen).

Gelukkig zijn er foto’s. Zo zei een panellid: “Vroeger was Gaza vol groene akkers en boomgaarden; maar niets is daarvan nog over”. Gaza is niet zichtbaar in veel schilderwerken; de zee en gezonken boten zijn vandaag universeel. Zie het schilderij van Mohammed Joha, “Lost track 3, 2014 (boven dit artikel).

Huissleutels worden bewaard. Nidal Abu Oun

Een montage door Nidal Abu Oun toont bundels huissleutels, een verwijzing naar het verjagen van de bewoners door Israëlische militairen, maar toch een geloof dat de eigenaars ooit zullen kunnen terugkeren.

Vissers en hun vangst https://www.instagram.com/rehaf_batniji/

Een lange reeks foto’s zijn close-ups van oude en jonge vissers met ernaast een vis die ze vingen en hun beider namen. Maar is dat niet symbolisch? De zee is door Israël verboden voor Palestijnen, ze riskeren dus hun leven.

Majed Shala tekent figuren die beschilderd zijn met prachtige, elegante Arabische lettertekens, alsof ze spreken met elkaar. Maar de letters betekenen niets (zo zegde mij een panellid).

Majed Shala https://www.instagram.com/majedshala

Panelleden stelden ook de vraag: “Hoe is het mogelijk dat de wereld deze genocide laat gebeuren? “Is de Israëlische oorlog een test met technieken die ze dan naar hier zullen exporteren?” “Israël heeft geen grenzen op enige landkaart; het is een koloniale mogendheid die zich langzaam verder uitbreidt”.

Het schoot mij te binnen dat de Israëlische “Wet op de terugkeer” (1950, 1952) aan elke Jood waar ook ter wereld de Israëlische nationaliteit toekent. Daardoor bezit Israël een leger van onderhorigen over de hele aardbol. Velen van hen (niet allen!) verwerpen kritiek op Israël als ‘antisemitisme’.

Ik vroeg panelleden wat ze dachten over het aanhoudingsbevel tegen de Israëlische eerste-minister, door het Internationaal Strafhof van Den Haag. Asar El Saqqa aarzelde niet: “Too late”, “Te laat, er zijn al 45.000 doden gevallen, zoveel vernietigd”. Daar kon ik niets op antwoorden.

Deze tentoonstelling is nog te bezoeken tot 7 december (19-22 u).

Films door Eye On Palestine en Labo vzw in Sphinx Cinema:

Op 25 november zag ik een documentaire over de systematische vernieling van bewoonde huizen in Palestijnse dorpen, door bulldozers van het Israëlisch leger, op de Westelijke Jordaanoever, de avant-première van No other land, gefilmd door Palestijnse activist Basel Adra en zijn Israëlische vriend Yuval Abraham.

Trailer van No Other Land (2:05):

Militairen in gevechtsuitrusting gaan de bulldozers vooraf en houden de bewoners op afstand. Soms kunnen die nog wat huisraad redden, maar de gebouwtjes gaan op enkele minuten tegen de vlakte. Ook gewapende Joodse kolonisten zaaien terreur. We zien hoe ze een Palestijnse bewoner van dichtbij neerschieten (hij zal aan zijn verwondingen sterven). We zien ook hoe ze een waterbron opvullen met cement. Het ene na het andere dorp wordt vernield. De militairen zeggen dat de dorpen onwettig zijn.

Op 16 december om 20 u volgt nog Kill Zone: Inside Gaza + Gazan Tales 

In London University gaat een 2-daags congres door over ‘het bewaren van Gaza documenten vandaag’ https://www.arabbritishcentre.org.uk/wp-content/uploads/2024/10/Archiving-Gaza-FINAL-5-12-11-24.-docx.pdf           https://www.soas.ac.uk/about/event/conference-archiving-gaza-present