Mijn goede vriendin Gwyneth Kwai-lam Ho. Vroeger journalist, nu prodemocratisch politica in Hongkong. Vroeger zaten wij samen op kot, nu zit ze in de cel en riskeert ze levenslang. Ze moet bewijs leveren dat ze onschuldig is. De aanklacht? Het schenden van de nationale veiligheidswet waarmee de Chinese overheid democratische initiatieven in Hongkong onder het mom van veiligheid – de klassieker- de nek omdraait. Meer specifiek wordt Gwyneth ervan beschuldigd om de wetgevende macht te gaan gebruiken om van binnenuit de wetgevende initiatieven te ondermijnen door veto’s uit te spreken en de regering stil te leggen. Die aanklacht deelt ze  met 46 anderen. Deze groep van democraten is samengesteld uit professoren, wetgevers, journalisten, politici. De meesten, waaronder Gwyneth, zitten al 2 jaar vast in afwachting van dit proces.

Er borrelde al langer iets in de Hongkong toen ik Gwyneth leerde kennen in 2018. We studeerden samen een internationale master journalistiek. Zij schreef toen voor het ondertussen opgedoekte Stand News, een online nieuwsmedium uit Hongkong dat een vrij hoge graad van vrijemeningsuiting had, en voor de BBC. Dat de soep zou gaan overkoken in 2020, daar had ik in 2018 nog geen flauw benul van. Toch bleken de protesten die zij toen al coverde een teken aan de wand. Hongkong was ruim 150 jaar een kolonie van het Verenigd Koninkrijk. In 1997 kwam dit tijdperk ten einde de “one country two systems” overeenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en de Volksrepubliek China. Hongkong zou deel uitmaken van China maar zou een grotere autonomie hebben dan het vasteland tot 2047.

In 2014 coverde Gwyneth de protesten van de befaamfde paraplubeweging, de umbrella movement,  genoemd naar het grote aantal paraplu’s die die straten van Hongkong kleurden ter bescherming tegen traangas van de politie. De paraplubeweging ijverde voor meer democratie. De Chinese ovreheid knabbelde sinds het sluiten van de overeenkomst traag maar gestaag aan de vrijheden die overeengekomen waren. Er mochten verkiezingen doorgaan, maar de Chinese overheid vond dat de Hongkongse bevolking enkel kon kiezen uit een lijst van kandidaten die door de Chinese overheid werd goedgekeurd. De bevolking ging niet akkoord en trok met de paraplu, een typisch Brits symbool trouwens, de straat op. De acties van de Chinese overheid werden steeds driester en de eis voor democratie en het respecteren van de de mensenrechter steeds luider. Duizenden mensen kwamen op straat in de periode tussen 2018 en 2020. Allen in het zwart gekleed, het kleur van protest. Het politiegeweld en het geweld van pro-Chinese bendes was opvallend. Op 21 juli 2019 bracht Gwyneth verslag uit in het metrostation van Yuen Long en werd zij in elkaar geslagen door zo’n bende. De mannen in hun typische witte shirt terroriseerden metroreizigers en journalisten.

Ze bleef filmen terwijl ze belaagd werd en het filmpje ging viraal. Ze werd als journalist beroemd en dit voorval leek een zaadje te planten voor haar toekomstige engagement.

Het jaar nadien, in 2020, besloot ze om zich kandidaat te stellen voor de preselecties van de verkiezingen in Hongkong. Als prodemocratische kandidaat won ze miljoenen stemmen. Ze hoopte om op die manier een democratisch Hongkong met respect voor de mensenrechten, zoals de vrijheid van meningsuiting, op termijn te verkrijgen. De Chinese overheid stak hier een stokje voor. De campagne werd als niet legitiem verklaard en Gwyneth en kompanen werden geschorst.

Niet veel later moest de grootste draak haar lelijke kop nog tonen: de nationale veiligheidswet die werd ingevoerd in juni 2020 met als smoes het waarborgen van de veiligheid van de Chinese natie. Een legale tank die het prodemocratisch verzet platwalste. Journalisten, prodemocratische politici, (rechts)geleerden, hoofdredacteurs en actievoerders werden opgepakt. Amnesty International sloot de kantoren in Hongkong en redacties hielden op te bestaan. Gwyneth werd samen met een groep van 46 anderen opgepakt en zit sinds maart 2021 in de gevangenis. Op dit moment verschijnt ze voor de rechtbank tijdens een proces dat al bijna 90 dagen in beslag neemt.

En toch, zelf al is het hemeltergend dat mijn vriendin de hele poppenkast doormoet en levenslang riskeert omwille van haar wens voor democratie en mensenrechten, dit is geen column met als doel om even collectief te gaan snotteren. Dus, wat wil ik nou, met het delen van dit verhaal? Wel, ten eerste een ode aan mijn bijzondere vriendin. Met opgegeven hoofd en scherpe analyse staat ze recht in haar schoenen tijdens dit proces. Haar kracht en humor die ik in 2018 al zo kon appreciëren, schitteren nog steeds.

Ten tweede wil ik een oproep doen om te koesteren wat wij, in België, hebben. Zeker met het oog op de komende verkiezingen in 2024, waar we zowel op Europees, federaal, regionaal en lokaal niveau zullen stemmen. Het hebben van stemrecht, het houden van democratische verkiezingen en de mensenrechten waarover wij beschikken. Het zijn zaken die voor ons vanzelfsprekend zijn, maar die toch – hoewel het anders voelt- fragiel zijn. En als je dan toch eens verzucht wat een gedoe het is om te gaan stemmen, besef dan dat mijn vriendin levenslang wil riskeren voor iets wat je in de palm van je hand hebt.

En nu hef ik het glas tijdens deze lome zomerdag: op mijn moedige vriendin en andere prodemocratische activisten en op de rechten die we hebben en kunnen gebruiken.

Santé!