In De Morgen (17 juni 2025) nemen Bouke de Vries en Craig Willy het op voor een eugenetica dat volgens hen los kan staan van racisme (1). Volgens hen is het mogelijk om met selectie op embryo’s de intelligentie te verhogen. “Bedrijven in de VS bieden nu ook screening van embryo’s aan op polygenetische eigenschappen – kenmerken die door veel genen beïnvloed worden – zoals een lager risico op kanker en schizofrenie, of hogere intelligentie”. Ze doelen daarmee op het bedrijf van Jonathan Anomaly, van wie de Vries in de les aan de UGent een paper gebruikte.

Kwakzalverij

Het verhogen van de intelligentie van onze kinderen met deze technieken is vandaag de dag onmogelijk. Ons wetenschappelijk inzicht staat totaal niet ver genoeg om dit te kunnen doen.

Men beroept zich hiervoor op de GWAS-studies: Genome Wide Association Studies. Men kijkt bij een grote groep mensen (soms 120.000) naar de volledige DNA-streng. Alle genen op de DNA-streng die overlappen lichten daarbij op. Op dit moment wijzen onderzoeken uit dat er meer dan 500 genen een invloed hebben op onze intelligentie. Anomaly belooft om het DNA van embryo’s te vergelijken met deze studies en zegt zo het IQ van je kind met  ~4 tot ~10 IQ punten te verhogen. 

Het belangrijkste is dat we niet weten wat al die genen eigenlijk doén. Ze hebben een invloed op intelligent maar hun functie is onbekend. Een gen zou een invloed van 4 IQ-punten kunnen hebben. Een ander gen een invloed van 0,1 IQ punt. Een gen zou af en toe je IQ kunnen verlagen. Een gen zou niets kunnen doen, tenzij er drie andere genen actief zijn…

Geneticus Adam Rutherford: “human genes often do many things in many tissues; genes involved in metabolism might be active in cells in different tissues all around the body. .. it is not a surprise at all that thousands of genes are involved. We don’t know what most of those genes do, at least at the level of molecular precision. Nor do we know what or how slight variations in them might affect our brains …” (2).

Rutherford noemt daarom het bedrijf PolygenX van Jonathan Anomaly “slangenolie”. Het effect op het IQ van kinderen is volgens hem “onwaarneembaar” (3). Groepen rond Anomaly zoals de Human Biodiversity Foundation gebruiken volgens Rutherford “high level bollocks, science-sounding techno babble”. (4)

Een begeleiding bij PolygenX kost $50,000.

GWAS

GWAS onderzoeken hebben meerdere problemen. Sommige onderzoeken vinden meer dan duizend of duizenden genen voor intelligentie. Volgens onderzoekers kunnen we met meer onderzoek en grotere groepen meer genen vinden die invloed op onze intelligentie hebben. We hebben het einde dus nog niet bereikt. 

Ook ga je omgevingsfactoren meten. Leef je in een samenleving waar roodharigen gediscrimineerd worden en slechter onderwijs krijgen, dan gaan hun genen op de kaart komen als genen die je IQ verlagen. Men noemt dit ook het “met stokjes eten” probleem van GWAS. Breng je in kaart wie er goed is in met stokjes eten, dan krijg je ook allerlei genen in kaart. 

De GWAS-sector heeft in 2019 een grote schok meegemaakt omdat twee zeer invloedrijke onderzoeken fout bleken te zijn. Een onderzoek dat het lengteverschil tussen Zuid-Europa (Italië) en Noord-Europa (Zweden) onderzocht, had allerlei andere genen meegenomen in de analyse die niets met lichaamslengte te maken hebben. Dat waren genen die toevallig in het Noorden meer en in het Zuiden minder voorkwamen (en omgekeerd). Professor Sasha Gusev vergelijkt dat met graag pasta eten en Fellini films kijken, wat er voor zou zorgen dat je korter wordt. Men was zich bewust van dit risico, maar was er van overtuigd dat men dat uit de berekening kon zuiveren (5).

Soms spreken nieuwe onderzoeken oudere onderzoeken tegen, maar dan wordt dit gewoonweg genegeerd. Een recent onderzoek over de genen voor financieel succes vond 162 loci, waarvan 88 nieuwe loci. De vorige studie had er 149 gevonden. Dat betekent dat er 75 gevonden loci uit de eerste studie niet bevestigd waren en dat er 88 nieuwe in de plaats waren gekomen. Dit betekent in feite dat er een serieus probleem bestaat voor beide onderzoeken (6).

Het bijkomende probleem is dat men daar vage, abstracte, complexe en grote concepten als “financieel succes” tot genen probeert terug te brengen. Oogkleur en lichaamslengte zijn concrete zaken die je makkelijker kan meten. Maar hoe complexer de zaak hoe meer beïnvloedende factoren. Een succesvolle balletdanser kan door een vrachtwagen worden aangereden en diens inkomen verliezen. Dan zitten hun genen niet meer in de GWAS. Er heerst daardoor een discussie of het niet beter is om meer afgebakende concepten te meten.

Geschiedenis

GWAS is de laatste evolutie in het biologisch deterministische denken. In de jaren ‘90 en vroege jaren tweeduizend werd er veel geloof gehecht aan hersenscans (zoals EEG) en bloedonderzoek om ons informatie te verschaffen. The Encyclopedia of DNA Elements (ENCODE) ging daarop hele menselijke genoom in kaart brengen.

Men had toen allerlei “kandidaat genen”. Er waren bijvoorbeeld meerdere genen aangeduid die schizofrenie zouden kunnen veroorzaken. Die kandidaten zijn het allemaal niet geworden. Deze één-gen-één-functie aanpak is een groot verlies geweest. De belangrijkste denkers in dit veld, Eric Turkheimer en Robert Plomin, noemen zelf deze periode een grote flop.

De GWAS-studies vinden niet één gen voor een eigenschap zoals oogkleur maar brengen meerdere genen in kaart die daar invloed op hebben. GWAS studies zijn nu ook het geliefd middel van pseudowetenschappelijke racisten en erfelijkheidsdenkers. Maar het bestaan van GWAS is in feite een teken van het verliezen van het maatschappelijk debat. Critici hadden namelijk voorspeld dat één-gen-één-functie niets ging opleveren.

We weten al lang dat de DNA-streng van de mens niet zeer lang is en weinig nuttige informatie bevat. Een ajuin heeft ongeveer 5 keer meer DNA dan een mens. De tmesipteris oblanceolata, een varenplant, heeft 53 keer meer DNA dan een mens. Het heeft daarmee het langste genoom van de wereld. Enkele christelijke en antropocentrische bewegingen hadden gehoopt dat de mens het langste en meest complexe DNA van de alle organismen op de wereld zou hebben. Dit is dus niet het geval. Bovendien is 80% van het menselijk DNA betekenisloze rommel. We hebben bijvoorbeeld stukken erfelijk materiaal van virussen die zich in ons DNA hebben genesteld maar waarvan de gen-sequencies zijn onderbroken waardoor ze niets meer doen. Uiteindelijk heeft de mens maar ongeveer 20.000 genen (7).

Als je één gen hebt voor oogkleur, één gen om je oorlel los of vast aan je hoofd te maken, één gen voor lactose-tolerantie, één gen dat bepaald of koriander naar zeep smaakt, veel genen voor minuscule details, dan kom je gemakkelijk aan 20.000. De mens is op die manier niet te verklaren.

Eén-gen-één-functie was een te reductieve en simplistische manier van naar de mens kijken. Maar het veld van pseudowetenschappelijk racisme, de erfelijkheidsdenkers en de transhumanisten, kortom de scientisten, hebben zo’n reductieve manier van denken nodig.

De scherpste critici vermoeden daarom dat de GWAS-periode net als de vorige periode zal uitdraaien op een flop.

IQ

Een belangrijke aanname in de tekst van De Vries is dat IQ belangrijk is en dat we het moeten verhogen. 

Maar er zijn geen mensen met trisomie die wapens hebben verkocht aan Israël, die miljoenen euro’s hebben gefraudeerd, miljoenen in belastingparadijzen hebben ondergebracht en dan Panama Papers journalist Daphne Caruana Galizia hebben opgeblazen met een autobom, die de wereld hebben vervuild met asbest, DDT, tabak of PFAS en daar wetenschappers voor hebben omgekocht. Het waren geen mensen met trisomie die in 1834 de bouw van rioleringen (tegen tyfus) en verdeling van vaccins wouden tegenhouden.

Elon Musk heeft voor DOGE twintigers gerekruteerd uit de computerwetenschappen, het zijn dus geen mensen met een laag IQ die voedselhulp voor Afrika hebben gestopt waardoor er reeds 300.000 mensen zijn overleden en men jaarlijks 2 miljoen overlijdens verwacht (8). Volgens schattingen zijn er in de inval in Irak 150.000 tot 600.000 of een miljoen mensen omgekomen. Het schrappen van USAID maakt dus meer slachtoffers dan de Irakoorlog.

IQ fetisjisten noemen IQ sterk bepalend voor álle onderdelen van het menselijk leven. Iemand met een hoog IQ is gelukkiger, leeft langer, heeft minder auto-accidenten (9), pleegt minder misdaden, …. IQ wordt op die manier allesbepalend en de belangrijkste factor van het leven. Maar dit is duidelijk niet waar: De Poetin-clan die Oekraïne binnenviel bestaat uit hoogopgeleiden, en de Trump-clan die de democratie wil stoppen ook. Bovendien heeft die Trump clan de laatste jaren geïnvesteerd in zinloze producten als cryptomunten, NFT’s, web3 en de metaverse.

Wat zijn we dan met al die intelligente mensen?

1. https://www.demorgen.be/meningen/filosofieprofs-reproductieve-genetica-is-niet-extreemrechts-of-racistisch~bb79a590/
2. https://www.adamrutherford.com/race
3. https://investigations.hopenothate.org.uk/superbaby-factory/
4. https://x.com/AdamRutherford/status/1846539358259515637
5. https://theinfinitesimal.substack.com/p/how-population-stratification-led
6. https://unwashedgenes.blogspot.com/2025/01/income-gwas.html
7. https://www.newscientist.com/article/2140926-at-least-75-per-cent-of-our-dna-really-is-useless-junk-after-all, https://news.harvard.edu/gazette/story/2000/02/why-onions-have-more-dna-than-you-do/, https://www.bbc.com/news/articles/cl44g57jv4mo
8. https://www.sanders.senate.gov/press-releases/news-sanders-statement-usaid-cuts-will-lead-to-millions-of-preventable-deaths/
9. Bv. Wouter Duyck in Mijn kind slim kind