Windenergie wordt terecht aangeprezen als een schone en groene energiebron die onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen aanzienlijk vermindert. Maar net als alle andere bronnen van energie heeft ook de windenergie niet alleen positieve kanten. In dit geval zijn het de uilen, valken, haviken en tal van andere vogels die het gelag betalen.
Volgens The Associated Press doden windmolens alleen al in de Verenigde Staten jaarlijks meer dan 573.000 vogels, waaronder een aantal beschermde soorten zoals de Amerikaanse zeearend en Steenarend. Ook vleermuizen ontsnappen niet aan de wieken van de windturbines. The Wall Street Journal heeft het hier over meer dan 10.000 slachtoffers.
Voorstanders van windenergie werpen op dat er jaarlijks meer vogels te pletter vliegen tegen ramen, kantoorgebouwen en torens, ten prooi vallen aan roofdieren, of worden aan- en overreden door voertuigen, dan dat ze worden opengereten door windmolens. Dit is inderdaad het geval, maar toch mag de problematiek niet onderschat of onder tafel geveegd worden.
Als je bij jezelf het beeld van een windmolen oproept, zie je zonder twijfel een soort van oversized stalen graanmolen met langzaam draaiende wieken. Maar schijn kan bedriegen: de uiteinden van deze wieken kunnen snelheden tot 288 kilometer per uur halen. Als een mes door zachte boter wordt ook de vleugel van een vogel door zulk een snel draaiende wiek zonder boe of ba geamputeerd.
Zien deze dieren die grote gevaartes dan niet? Kunnen ze die wieken niet ontwijken? Wel, in de meeste gevallen niet. In plaats van zich te concentreren op vlijmscherpe ronddraaiende messen speuren haviken, valken en adelaars tijdens hun vlucht eerder de grond af op zoek naar potentiële prooidieren. Trouwens, nergens in de evolutie van deze dieren hebben ze ooit te maken gekregen met zoiets gevaarlijks als windmolens. Hun instincten zijn hieraan dus (nog) niet aangepast. Integendeel zelfs, onze gevleugelde vrienden worden soms juist aangetrokken tot dat wat voor hen zo levensgevaarlijk is. De masten van oudere windturbines hebben vaak nog een open constructie te vergelijken met hoogspanningsmasten, waarbij de ijzeren staven voor veel vogels een ideale ‘zitstok’ vormen.
Bij de aanleg van windmolenparken werd er in het verleden ook veel te weinig rekening gehouden met vlieg- en migratieroutes van de vogels. Zo werd The Altamont Pass Wind Farm in Noord-Californië neergeplant middenin een belangrijk leefgebied voor roofvogels en staat daarom dan ook bekend als het dodelijkste windmolenpark in de wereld. Volgens een studie vinden jaarlijks bijna 10.000 vogels de dood in Altamont pass, waarvan de meerderheid roofvogels zijn die beschermd worden door federale wetten.
Maar gelukkig zijn er ondertussen ook reeds een aantal oplossingen naar voren geschoven om het aantal gruwelijk verminkte en dode vogels en vleermuizen drastisch naar beneden te halen. Eén ervan zou eigenlijk de evidentie zelve moeten zijn: bouw windmolens/windmolenparken in gebieden waar relatief weinig vogels voorkomen.
Het feit dat bij de nieuwe windmolens gebruik gemaakt wordt van massieve stalen masten heeft de dodelijke impact op vogels ook reeds teruggeschroefd.
Altamont Pass geeft alvast het goede voorbeeld: de modernisering van de oude windmolens en het plaatsen van nieuwe turbines in ‘vogelarme’ gebieden heeft het dodentol voor sommige vogelsoorten zo maar eventjes gehalveerd.
Ondertussen is er ook in Vlaanderen onderzoek gedaan naar het effect van windmolens op de fauna in Vlaanderen (http://docs.wind-watch.org/everaert-effect-wind-turbines-fauna-flanders.pdf). Hieruit blijkt dat elke Vlaamse windmolen tot 125 ‘aanvaringsslachtoffers’ per jaar maakt.
Besluit van deze studie: “Er is op diverse vlakken nog een groot gebrek aan voldoende kennis inzake de effecten van windturbines op vogels en vleermuizen. Gezien de verdere expansie van windenergie, moet de kennis dringend uitgebreid worden. Dit kan het best gebeuren door onafhankelijk lange-termijn onderzoek waarbij ook specifieke aandachtspunten worden behandeld.”
Wordt vervolgd dus…
(Geza)Ni(c)k
