De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

(Google Entropic Empire)

Eerste les in urgentie (een keukentafelseminar)

zondag 6 oktober 2013 11:39
Spread the love

Omdat we maar met z’n drieën waren voor de eerste les in de Master (voor het keuzevak ‘Cultuur: onderzoek’), te weten: Thijs, theaterregisseur in spe, Anton, van film, en ikzelf, de meester – verlieten we de school. Op het terras van de Monk, die nog niet open was, hadden we het op die Indian Summer-ochtend over urgenties (obligaat, gezien de adhoc-titel van de cursus: ‘lessen in urgentie’). Thijs begon met het oplijsten van urgenties. We hadden het over de externalisatie van het geheugen en de afschaffing van de ervaring, en ik verwees hen naar mijn boek ‘Archeologie van de kick. Over moderne ervaringshonger’. Het ging ook over de noodzaak van pure transparantie als emancipatorisch op zich, Snowden en co… Het ging ook over het feit dat kunst uit ‘achtergestelde landen’ [sic] op de Documenta en op de Biënnale, sterke bijdragen oplevert. Kon ik niet ontkennen. Integendeel: bijval. Vanzelf kwamen we zo bij de encyclopedische passie (de thematentoonstelling van die biënnale van Venetië dit jaar: ‘Il Palazzo Encyclopedico’). Ik zei: ‘De bezoekers liepen zich dood in een encyclopedie van de encyclopedische passie, met veel te veel outsiderkunst, obsessieve pogingen van autisten en psychoten om de chaos te bezweren’. Thijs: ‘De encyclopedie was altijd al politiek’. Diderot en de zijnen wilden Verlichting door informatie. Over Stef Lernous die een lezing gaf of SF B-movies. Kan interessant zijn, misschien bestaat daar een opname van, of een tekst! Anton volgde tegelijk enthousiast en verbouwereerd. Alweer: ‘We zijn aan het laatste kwartaal van de geschiedenis van de mens begonnen’.

De mogelijkheid van een eiland van Michel Houellebecq, noemde Thijs een must read. Ik had het over ‘De drooglegging van Antwerpen’ (mijn opiniestuk op DeWereldMorgen.be). Waarop we unaniem besloten: ‘Drugs doen we niet’ (weer een oneliner – in het licht van de digitale wc-papierrol aan reacties op mijn gelijknamige stuk, kon ik er inwendig hartelijk om lachen). Dan kwamen we op de lijn van de Science Fiction: Stalker of Solaris van Tarkovski? Cloud Atlas van de onuitspreekbare en on(voor)spelbare Wachovski’s. Ondergetekende heeft die film intussen gezien, onderhoudend, caleidoscopisch en verwarrend, maar niet urgent. We keerden terug naar onze core business: ons gedroomde digitale leer-en-discussieplatform over ‘lessen in urgentie’. Over open source, over de vraag of een auteur moet kunnen leven van zijn productie. Over Wikipedia. Over overproductie, ook in de cultuur. Over passief activisme. (Iemand gaf daar een pecha kucha over vorig jaar.) Dat het delen van kennis (het ‘sharen’) zoveel informatie oplevert dat het ook kan leiden tot een gevoel van verslagenheid. Thijs met nadruk: ‘Wat is urgentie. Wat geeft iets urgentie?’ En na een stilte: ‘Je moet keuzes maken’. Over technologisch en wetenschappelijk optimisme, in die context gaf hij deze ten beste: ‘we begrijpen de evolutie niet heel goed’.

Over zelforganisatie wilde Thijs het ook hebben, hij vertelde dat zijn ouders uit de kraakbeweging komen. Toen bracht hij ons tenslotte naar een tuin, zijn tuin – guerilla gardening, maar dan echt. Het bleek een prachtig kraakpand – La Parfumerie aan de Ninoofse Poort – met ervoor een hele resem planten op hun retour. Het is tenslotte herfst.

Farzad, een oudstudent van het RITS, een Iraans-Koerdische activist van in de vijftig, die mij heel graag mag, was buiten aan het opruimen en stond ons uitgelaten op te wachten. Bezweet kuste hij mij. Na een inspectie van de planten en wat gebabbel rond de tuintafel, gaf hij ons een rondleiding in de oude parfumerie: met een repeterende groep (echt – alsof ze waren ingehuurd), een zaal voor optredens en filmvertoningen, persoonlijke kamers (eentje was werkelijk een foto waard, zo gezellig en smaakvol, maar ook krobbedevol), om te eindigen in de grote, zonovergoten keuken (met van die bandramen, prachtig). Aan tafel zaten twee meisjes die na een korte uitleg over ‘lessen in urgentie’ graag wilden meedoen. Ze bleken danseressen te zijn, P.A.R.T.S. en ex-P.A.R.T.S., toen ik vertelde dat ik daar les had gegeven was er meteen wederzijdse sympathie. Nederlands was natuurlijk een probleem. Engels? Hier een paar snapshots van het keukentafelseminarie (op basis van mijn notities). ‘We need a collective consciousness. We have to contribute to a collective consciousness’. ‘Rules, but flexible’

Farzad gaf deze ten beste: ‘La parfumerie is a pirate ship with a pirate flag, but no clear direction, too many directions’. En hij wou mij meteen inlijven om er een avondcursus te geven…. Een van de meisjes, begon over Os Cangaceiros en printte gelijk een google-vertaling af. Ze publiceerden een manifest in 1979, in het teken van de directe actie. Het regende interessante zinnen. Farzad tegen krakers die stelen: ‘Stealing is bourgeois’.

Vervolgens staat nog zo’n zin in mijn notities (Ik denk dat het ging over de performance die de meisjes druk aan het voorbereiden waren, waarbij het publiek opdrachten moest uitvoeren): ‘Sacrifice doesn’t mean anything.’ Ook niet mis. Over Sacre du Printemps, zeiden ze: ‘the person sacrified becomes divine’. Ik zag alleen bloederige mensenoffers voor me. Dan begon Maite over het spirituele. Ja, artistieke vrouwen zijn daar gevoelig voor. En niet onterecht. Ik probeerde haar – je kent filosofen – in goede banen te leiden (mensenoffers voor de goden, nee bedankt). Ik maakte een zacht bezwaar tegen het woord ‘spirit’, omdat dat geesten veronderstelt en die bestaan niet. Er is alleen materie en energie. Maar Shasha hield vol dat er iets was als het absolute. Ik beaamde. 1 is 1. Dat is absoluut. Absoluut waar. Een kat is een kat. Iets is of een kat of een geen-kat. Het is of dag of nacht. Maar dan toch weer niet, want dag wordt nacht en nacht wordt dag. Dus dialectiek. ‘The whole cosmos is one. You can call it God or Nature, like Spinoza: Deus sive Natura’. Ik noem het liever natuur. Voorkomt misverstanden.

Waarop iemand: ‘we have to learn to accept uncertainty’. Sasha insisteerde op het gevoel van het goddelijke, ‘an emotional consciousness’. Ik beaamde weer. Maar zei ook dat ik probeerde het goddelijke te denken als het gemeenschappelijke, en het gemeenschappelijke als het goddelijke. ‘The common as divine and the divine as common’. Ik was een beetje blij met die formule. Nog nooit zo duidelijk, zo extreem en extreem simpel geformuleerd. (Ik legde het uit via de taal, vermoed ik:) Zoals de taal (een van de meest essentiële ‘commons’) een van de grootste mysteries in de kosmos is. (Achteraf denk ik: het staat natuurlijk al bij Johannes: ‘In den beginne was het Woord en het Woord was bij God; en het Woord was God’. Ergo: God is een ander woord voor de logos, de taal – ‘De uitvinding van God’).

Thijs zei: ‘we are not individuals, we dissolve afterwards into earth’ Iemand begon over ‘Swimming with the River’, volgens Tao. Waarop ik ergens in het vervolg of ervoor (notities zijn niet altijd lineair): ‘Freedom ‘s just another word for nothing left to loose’. Janis Joplin. Kan de context niet meer herinneren maar dat doet er niet toe: het is een echte zen-waarheid. Als je dat hebt begrepen, kan niets je nog gebeuren. Werkelijk niet. Vraag maar rond, van Diogenes tot heden…

Het was tijd om op te breken. Thijs zei, min of meer ter conclusie: ‘Whatever works’ We besloten dat deze keuken het ideale klaslokaal was. We zouden hierheen komen en – onder het toeziend oog van Farzad als warmhartige gastheer – met studenten en passanten filosoferen…. Een fantastische eerste les, bedacht ik (één lange brainstorm, zo heb ik het graag), toen ik met de al even enthousiaste Anton (die zich wat nodeloos excuseerde voor het feit dat hij het wel allemaal fantastisch vond maar over alles twijfelde en zijn comfort niet wou opgeven) terugliep naar school. Nu nog studenten.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!