Vandaag is wellicht een geschikte dag om dieper in te gaan op een paar centrale geloofsvragen: het is Pasen geweest. En Paus Franciscus is gestorven, een andere bisschop van Rome zal volgen. Een van de sterkste actuele her-interpretaties van het christendom gebruikt de visie van de grote Franse menswetenschapper René Girard. Die ontwikkelt een theorie over de mens en geweld, gebouwd op uitgebreid historisch onderzoek, waarin hij een blijvend grote rol geeft aan de jonge prediker en weldoener die de christenen aanbidden en pogend als leidraad nemen bij het leven. De hoogst heilige man krijgt een nieuw pak aangemeten als degene die de “mimetische begeerte ” en haar geweld voor eens en altijd heeft ontmaskerd. Door totaal geen geweld te willen gebruiken en zich te laten kruisigen. Voor de details, zie o.a. Wikipedia en de site scapegoatshadows.com van de Vlaming Erik Buys, een autoriteit ter zake en redacteur van het weekblad Tertio.
In schriftelijke, respectvolle en erudiete dialoog met deze collega gewezen godsdienstleraar schreef ik op Facebook een paar beschouwingen die graag naar de diepte gaan bij Pasen 2025, en bij de claim dat Jezus “met zijn volkomen geweldloze levenswandel voor eens en altijd het geweld voor de mensheid gebroken heeft”.
Buys herinnert ons aan de vraag van professor en schrijver C S. Lewis: ” Ofwel was Jezus een gek zoals de geschiedenis nog nooit heeft gekend, ofwel was hij… een god-gezonden verlosser, een unieke (half)god.”
Hij geeft toe dat de logica van Jezus niet van deze wereld is, waar heroïsche helden met geweld hun eigen groep beschermen. De evangelies zijn “dwaasheid” in de ogen van de wereld, tenzij je in de verrijzenis gelooft, zo herhaalt Erik Buys de visie van Paulus. Er is dan ook een “terugkeer ” nodig van die unieke figuur, om de heling van de mensheid rond te maken…
_____________________________
Persoonlijk meen ik toch, ook na diverse bijbeledities zeer grondig te bestuderen en bijbelkenners van nationaal niveau te interviewen, dat Yeshoua ben Joseph zoals André Chouraqui hem noemt in zijn invloedrijke bijbeleditie, een beetje onder of aan Godsdientwaanzin leed.
Inderdaad. Toch wel. Die hypothese lijkt zelf niet zo gek. Het hoofdpersonage in de evangelies ging volgens de teksten toch met een zweep de eigenaars van souvenirstalletjes te lijf bij de tempel? In razernij. Allicht vanuit ongezond, afwijkend ontzag [ = verwondering, respectvolle liefde en angst tegelijk] voor JHWH-Adonai Elohims (de Hebreeuwse naam voor de God van de Joden) die hij als zijn abba, “papa” zag.
Ook vanuit die kritische, hedendaagse analyse kan ik mij bevrijden van de [lichtjes tot sterk] onzinnige eisen van (de vroegere) Kerk en clerici.
Clerici hebben klerikalisme beoefend, en sinds het jaar nul eigenbelang laten doorwerken in hun verhalen en claims. Van verdoken seksuele behoeften over macht als abt of als bisschop of paus, tot kost en inwoon en een relatief goed loon.
Intussen werd levenslang voor de gewone man, meisje, jongen en vrouw de poort naar vreugdevol en onbevreesd van seksualiteit genieten, zo goed als gesloten. Het genieten van het lichamelijke feest op aarde werd vergiftigd. Erotiek had zoals genoeg bekend, geen bestaansrecht tenzij in directe dienst aan de procreatie.
Macht corrumpeert, kortom.
Laat mij dan maar liefst leven volgens de principes van La Petite Bonté. Een ethische visie bekend van de publicaties van mijn vriend Roger Burggraeve, die zelf daarin leerling is geweest van de grote Frans-Joodse filosoof Emmanuel Levinas. Een principe over het goede leven dat uiteindelijk voor het eerst beschreven en bedacht – en ook beoefend – is geweest door Vasili Semjonovitch Grossman, de Oekraïense Jood die u al een beetje kent uit vorige blogs.
Het kan niet genoeg benadrukt worden, op weg naar verbetering in de Kerk en naar een weer voor de grote groep Europeanen zinvol geloof, dat de evangelies niet spreken over de prediker en genezer Jeshoua als een “enige zoon van JHWH “. Dat is een bewust in stand gehouden misvatting bij het overzetten van Hebreeuws- Joods gedachtegoed naar een Grieks-Romeinse taal en denkwereld.
Als we een nieuwe goede paus willen die de Kerk in haar historisch eerste continent weer met de inwoners van Europa congruent maakt, zal niet alleen in de marge gemorreld worden. Ook dient eindelijk orde op zaken gezet wat bepaalde elementaire fundamenten van de eeuwenlang op arrogante manier harten en geesten koloniserende religie betreft.
Rik Torfs wees bijvoorbeeld op Paasmaandag op de tegenstrijdigheid dat de Vaticaanse leer tegen homoseksualiteit gekant blijft, terwijl waarschijnlijk de meerderheid van de curie-kardinalen homoseksueel geaard zijn. Op die manier tot volwassenen seksuele identiteit komen, hoe zal dat gelukken? Als dit soort oude, atavistische kinken in de kabels is weggewerkt, zal het innemen van collegiale bestuursplaatsen door vrouwen hopelijk veel gemakkelijker verlopen. Dat naar gender gediversifieerde bestuur zal een grote stap vooruit zijn naar ware wijsheid en succes. Het bedrijfsbeleid en de politiek hebben die stap reeds enige tijd gezet. De Kerk loopt achter. Actualisatie zal wel met de uitdaging moeten rekening houden dat de jongere continenten een ouderwetse geloof huldigen waarbij de Bijbel al te vaak simplistisch en letterlijk wordt gelezen, zonder adequate eigentijdse interpretatie. Leuven kan hier helpen heil brengen. De faculteit Godsdienstwetenschappen van de Katholieke Universiteit heeft het nodige in huis. Rome, de wereldlijke tempel, heeft al te lang de toon blijven proberen zetten, laat nu het intellectuele hart van de katholiciteit spreken.
Illustraties: screenshots van het VRT- programma over vrouwelijke roepingen en wijdingen op Canvas, uitgezonden begin april 2025; meme in traditionele christelijke stijl van het profiel van Erik Buys op Facebook. Portret van Vasily Grossman uit de biografie “Vasily Grossman and the Sovjet Era” door Alexandra Popov.
