De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Een sociaalecologisch, postkapitalistisch alternatief 8/10

Een sociaalecologisch, postkapitalistisch alternatief 8/10

woensdag 30 maart 2011 01:22
Spread the love

Aflevering 8: economische groei, verschrompeling van banken, alles of niets

In de economische structuur van ons postkapitalisme is dus geen sprake meer van de kapitalistische onheilsketen, die onvermijdelijk leidt tot groeidwang en crises. Dit kan de vraag oproepen of in ons stelsel groei ontbreekt?

Groei

Ons postkapitalisme streeft vanzelfsprekend naar groei. Alleen niet tot elke prijs, zoals in het kapitalisme. Groei in ons alternatief doet zich pas voor als en voor zover er technologieën worden ontwikkeld, die een verhoogde productie mogelijk maken zonder een onverantwoord beslag te leggen op mens, milieu, energie en grondstoffen. Het gaat dus om technologieën die een duurzame verhoogde productie en groei mogelijk maken. Zo’n verhoogde productie kan dan aanleiding geven om de waarde van het periodiek budget uit te breiden en dus het consumptiepakket te vergroten. Ons postkapitalisme kent een groei die gestaag is binnen de draagkracht van mens, milieu en natuur. Verder is economische groei in ons postkapitalisme geen noodzakelijkheid zonder welke de economie in elkaar stort. Bij ons kan voor groei gekozen worden op het moment dat zij wenselijk en haalbaar is. Men kan kiezen voor extra groei daar waar dat nodig is, bijvoorbeeld ontwikkelingslanden, en voor stabilisering en tempering daar waar al een redelijke welvaart en welzijn heersen. In ons alternatief kan zelfs een versnelling plaatsvinden van technologieën ìn dienst van de werkelijke behoeften van mens en natuur, omdat die voortgang niet meer afhankelijk is van geldelijke investeringen, en alleen maar ten dienste staat aan de winstaccumulatie van de kapitalist, zoals in het kapitalisme.

Banken

De beteugeling van de graaizucht in de financiële markten, zoals de politiek nu wereldwijd wil praktiseren door de beperking van de bonus cultuur, wordt door de banken niet alleen aan hun laars gelapt en blijft dus zonder effect, maar maakt afgezien daarvan ook geen einde aan de structurele groeidwang. Het postkapitalisme heeft dat beter geregeld. Omdat daar de productie is opgeschoond en dus niet langer in functie kan staan van accumulatie en groeidwang, en omdat daar inkomen via de overheid wordt verschaft in het periodiek budget, zullen de banken vanzelf verschrompelen en verdwijnen. Weg met het tot op het bot verziekte financiële kapitalistische systeem en de desastreuze gevolgen ervan voor mens en planeet. Als het postkapitalisme de moeite waard is, dan is het dat alleen al omdat het de banken overbodig maakt en dus laat verdwijnen.

Niettemin dienen in het postkapitalisme ook enkele zaken geregeld te worden waarvoor de ervaring van banken goed bruikbaar is en die hen op het lijf geschreven staan. Zo is daar de taak om namens de overheid uitvoering en administratie van de periodieke budgetten te behartigen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de bij- en afschrijving van de rekening van betrokkenen, te vergelijken met wat nu plaatsvindt in de salaris- en privérekening. Het periodiek budget is afgestemd op een redelijke behoeftebevrediging, maar voorziet slechts in zeer beperkte mate in een ruimte voor de aanschaf van dure consumptiegoederen. Voor dergelijk uitgaven zal de consument dus eerst van zijn budget moeten sparen of een lening dienen aan te gaan. En hier ligt een taak voor de postkapitalistische bank: het verschaffen van leningen (in de vorm van ecologische bestedingsruimte) voor de aanschaf van duurzame consumptiegoederen. Daartoe behoort ook het onderzoek of in het concrete geval de terugbetaling al dan niet een te zware belasting van het budget zal betekenen, en deze afweging te laten meespelen bij de toekenning van de lening. Bij het geven van leningen kan rente geen enkele rol spelen. In het postkapitalisme bestaat namelijk geen rente meer. Want rente is woeker, in de zin van een bewuste poging om zonder arbeid een inkomen en rijkdom te verwerven. Bovendien bestaan in ons alternatief geen instellingen meer – banken – die spaarkapitaal aantrekken door mensen rente te geven, om dan vervolgens dat kapitaal uit te lenen tegen een veel hogere rente, en zo inkomen verwerven. Deze taken van de postkapitalistische bank behelzen wel een aanmerkelijke inkrimping van het takenpakket dat opgeld deed onder het kapitalisme, zodat slechts een of twee banken, of misschien kunnen we beter spreken van postkapitalistische administratieve instelling voor het periodiek budget, volstaan

Alles of niets

Onder het neoliberalisme is de ‘vrije’ markt er in geslaagd heel de wereld in het kapitalisme te integreren. Zij kan niet anders vanwege de steeds kolossaler wordende winsten die nodig zijn om de investeringen te kunnen plegen die de groeidwang eist. Die wereldwijde integratie is voor het kapitalisme dus eenvoudigweg een noodzaak. Dit heeft consequenties voor de doorvoering van ons sociaalecologisch alternatief. Het kan zich namelijk niet beperken tot een beweging die zich slechts hier en daar voordoet als postkapitalistische enclaves omringd door het kapitalisme. Elke poging waarin een wereldwijde aanpak wordt genegeerd, kan door het neoliberalisme gemakkelijk onschadelijk gemaakt worden en dus mislukken. Op dit punt zijn we wijs geworden door ervaringen met de socialistische omwenteling. Zij vond plaats in een handjevol landen, verspreid over de wereld, en werd daarmee een gemakkelijke prooi van het kapitalisme.

De volgende aflevering: enkele zegeningen van het postkapitalisme

take down
the paywall
steun ons nu!