We hebben kennis kunnen nemen van de beleidsnota van de Staatssecretaris voor migratie en asiel. Voorwaar, het impact van migratie en asiel heeft erkenning gevonden in de aanstelling van één excellentie voor dit beleidsdomein. Maar het blijft bang afwachten of migranten, vreemdelingen en asielzoekers daar beter van worden, het aanbod van de nieuwe Staatssecretaris is bijzonder schaars. Haar prioriteiten zijn eenzijdig: een kortere procedure voor asielzoekers en een strengere aanpak voor mensen die meer dan één keer een aanvraag indienen. Het moet ook gedaan zijn met hotels en dwangsommen. ‘België mag geen Eldorado zijn voor asielzoekers’, zegt de Staatssecretaris.
Toch moet dat voor de Vlaams nationalisten van het NVA als muziek in de oren klinken. Eerder deze week hadden Theo Francken, Daphine Dumery en Sarah Smeyers de Staatssecretaris gewaarschuwd met een ‘positief’ beleid voor de dag te komen (DS 10 jan 2012). Positief is voor de auteurs van dat opiniestuk een ander woord voor restrictief: een totaalaanpak die de mogelijkheid uitsluit van lange procedureslagen of het herhalen van procedures omdat bevoegdheden verdeeld zitten over verschillende ministeries. Positief beleid moet volgens hen het omgekeerde zijn van wat zij passieve migratie noemen: een beleid dat in het verleden exclusief gericht was op regularisatie, asiel en gezinshereniging.
De staatssecretaris heeft ons inziens in de lijn van de verwachtingen van het NVA haar best gedaan: de prioriteiten die zij voordraagt benadrukken dat ‘valse’ positieve beleid. De nieuwe Regering zal er alles aan doen om binnen de grenzen van de Europese richtlijnen zoveel mogelijk asielzoekers te weren. Intolerantie en uitsluiting zijn natuurlijk het omgekeerde van een positief beleid. De migratie-experten van het NVA sturen manifest aan op dat negatieve beleid. En dat is andermaal zorgwekkend als wij ons realiseren dat zij de stem vertolken van ruim een derde van de Vlaamse bevolking.
Het NVA doet aan trendsetting door dubieuze informatie te verspreiden. Volgens hen is België de slechtste leerling van de klas, er zouden 4,5 keer meer asielaanvragen ingediend zijn. Maar ze zeggen helemaal niet met welk ander land zij de vergelijking maken. Wellicht zijn er 4,5 keer meer asielaanvragen in België dan pakweg Bulgarije. Zo’n gratuite uitspraak desinformeert.
Van april 2010 tot maart 2011 waren er 27240 aanvragen in België. In dezelfde periode waren er in Frankrijk 53720, in Duitsland 51205, Zweden 29975 en in Nederland 14415 (Eurostat 48/2011). Maar belangrijker dan die aanvraagcijfers is het aantal erkenningen: België 23 %, Frankrijk 11 %, Duitsland 21%, Zweden 27% en Nederland 47%. In Nederland ligt het erkenningspercentage blijkbaar zeer hoog. Dat komt omdat zij een groot aantal asielzoekers het statuut van subsidiaire bescherming verlenen. Dat is een tijdelijk verblijfsrecht. Vijf jaar na de asielaanvraag wordt het tijdelijke verblijfsrecht omgezet in een definitief verblijfsrecht. Dit statuut wordt verleend aan mensen die weliswaar niet voldoen aan de vluchtelingencriteria, maar toch om een of andere reden niet naar hun land van herkomst terug kunnen.
Uit al die percentages blijkt hoe verschillend alle landen met dezelfde criteria omgaan. Hoe dan ook, het is naar West-Europa dat geëmigreerd wordt en het is met die landen dat België de vergelijking moet aangaan.
Maar er is meer. De hedendaagse nieuwkomers zijn bij lange na niet allemaal asielzoekers. Er is natuurlijk ook die belangrijke groep ‘volgmigranten’ die naar hier komen in het kader van gezinshereniging. Maar er is vooral ook die grote groep van migranten uit de Europese Unie zelf. Die laatsten noemen we natuurlijk geen migranten omdat ze alsdusdanig niet opvallen, maar ze vormen wel de allergrootste groep. 45 % van alle nieuwkomers in België zijn Nederlanders en Fransen die zich hier komen vestigen. Die toevloed wordt ten onrechte altijd verzwegen. Bovendien, en dat is niet onbelangrijk, wijst dit toch op de aantrekkelijkheid van ons land voor onze nabije buren.
Dit restrictief beleid doet uitschijnen dat het voor een individueel land als België vooralsnog mogelijk is om de instroom van nieuwkomers aan banden te leggen. Echter, het actuele migrantenbeleid zou er in eerste instantie absoluut van uit moeten gaan dat hier een grote groep mensen van vreemde origine aanwezig is en dat die toevloed in de toekomst niet zal afnemen. Vandaag is dat bijna 15% van de Belgische bevolking. In Brussel loopt dat cijfer op tot 45 %. De Vlaamse, de Waalse en de Brusselse gemeenschap, zijn al geruime tijd geen exclusieve bevolkingsgroepen meer. De plaats en het impact van de ‘nieuwe’ Belgen is alle dagen voelbaar.
Voor de Vlaams Nationalisten moet een verwijderingsbeleid in de plaats komen van regularisatie. Er moeten zelfs veel meer middelen uitgetrokken worden om verwijdering uit te voeren. Regularisatie van illegalen vinden zij het ultieme bewijs van falend beleid. En dat willen zij absoluut veranderd zien.
Zijn dat geen demagogische uitlatingen? Waarom legt het NVA niet uit waarom regularisatie het bewijs van falen is? Welke zijn voor hen de goede redenen om regularisatie te verwerpen? In België bevinden zich naar schatting 100.000 illegalen. In Nederland 130.000, in Groot-Brittannië meer dan 600.000. Ondanks alle pogingen om illegalen vrijwillig of gedwongen terug te sturen, blijven die aantallen gelijk.
In juni 2011 stuurde België per vliegtuig 42 illegalen terug naar Macedonië, begeleid door 87 personeelsleden. Kostprijs van de vlucht 67360 Euro, personeelskosten niet inbegrepen. Is die druppel op de hete plaat zoveel geld waard? En het zijn die middelen waarvan het NVA vindt dat ze opgevoerd moeten worden.
Het NVA en haar negatief beleid verzet zich tegen de regularisatiepolitiek. Als illegalen het maar lang genoeg volhouden, zo stellen zij, krijgen ze toch na verloop van tijd erkenning. Maar wat is er überhaupt verkeerd aan regularisatie?
De belangrijkste criteria voor regularisatie zijn: een onafgebroken verblijf in België van minimum 5 jaar, een arbeidscontract van minimum één jaar dat minstens voorziet in een inkomen equivalent aan het minimumloon, sociale banden in België met schoolloopbaan en inburgering van de kinderen, kennis van één van de landstalen, beschikken over kwalificaties of competenties afgestemd op de arbeidsmarkt. Wie durft te beweren dat illegalen die aan deze criteria voldoen niet rechtmatig genaturaliseerd zouden mogen worden? Welk voordeel heeft de Belgische gemeenschap eraan als deze mensen in de illegaliteit blijven hangen? Genaturaliseerde vreemdelingen worden Belg en zijn dus geen vreemdeling meer. Pas dan krijgen zij het statuut van volwaardige burger waardoor ze kunnen participeren, legaal werken, belastingen betalen, bijdragen aan de sociale zekerheid, enz.
De NVA’ers sturen er bij de Staatssecretaris op aan dat ze ‘internationaal’ handelt. Voor hen betekent dat, alweer, geen regularisaties, maar veel meer krachtdadige verwijderingsbeslissingen. De auteurs zeggen niet dat andere West-Europese landen evenzeer regulariseren. Bovendien heeft elke maatregel in het ene land onmiddellijk consequenties voor alle andere EU-landen omdat alle nieuwe EU-burgers zich vrij kunnen bewegen in de Unie. In 2009 maakten een aantal Nederlandse VVD-leden zich in de Tweede Kamer grote zorgen toen volgens hen bleek dat Italië van plan was om 300.000 illegalen te regulariseren. Hun vrees bestond erin dat deze nieuwe Italiaanse burgers binnen de kortste keren zouden overwaaien naar welvarend Nederland om daar als Europese burgers profijt te slaan uit de Nederlandse sociale zekerheid. Bovendien vroegen zij zich terecht af wat de zin nog was van een restrictief beleid in Nederland als andere landen massaal regulariseren.
Maar het omgekeerde doet zich natuurlijk ook voor. In 2007 verminderde plots aanzienlijk het aantal illegalen die in Antwerpen op het OCMW beroep deden voor medische hulp. Klaarblijkelijk ging het vooral om ‘Nederlandse’ illegalen die zich terug naar Nederland haasten omdat de Nederlandse Regering daar werk maakte van een generaal pardon. Daarbij werden zowat 30.000 illegalen die sinds 2001 in Nederland woonden geregulariseerd.
De manoeuvreerruimte voor een nationale minister van migratie en asiel is inderdaad bijzonder klein. De vreemdelingen die naar hier komen kiezen niet voor een bepaald land. Zij kiezen voor vrijheid en veel betere levensomstandigheden. Daarvoor komen ze naar Europa en niet naar België of welk ander land dan ook in het bijzonder. Het migratiebeleid moet dus in de eerste plaats op Europees niveau gevoerd worden. Daar moet onze Staatssecretaris een rol van betekenis willen spelen.
En het is bijzonder betreurenswaardig dat de aanwezige migrantengemeenschappen alweer in de kou blijven staan. Dat is dan wel ‘gemeenschapsmaterie’, maar dat neemt niet weg dat een relevant instromingsbeleid zich verhoudt ten opzichte van de aanwezige migranten, vreemdelingen en illegalen. Onlangs verscheen de twintigste editie van het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting: 14,6 % leeft onder de armoedegrens en de sociale ongelijkheid neemt toe. Het overgrote deel van die armen zijn allochtonen, mensen van vreemde origine die er toch maar niet in slagen om zich volwaardig in de arbeidsmarkt te integreren. De toegang, zo blijkt, wordt hen structureel ontzegd en dat is zelfs het geval voor hooggeschoolden. Bij de Belgen leeft 12 % onder de armoedegrens, migranten uit Zuid-Europa 22 %, uit Turkije 33 %, bij de Oost-Europeanen 36 %, niet-Europeanen 37 %, maar bij de Marokkanen maar liefst 54 %.
Zo ziet onze welvarende samenleving er uit: met een onderlaag die niet mee mag tellen. Maar ze zullen toch blijven komen. Een beleid die dat ontkent, die alleen uitsluit en uitwijst, is destructief voor de gehele samenleving.
Paul De Roo
Onderzoeker Migratie en Sociaal Werk,
Universiteit Gent en Arteveldehogeschool
