Het hol van de leeuw
(Radio 1 – 16
november)

Te mijnen huize wordt op zondag doorgaans een uur later dan
doordeweeks geluncht en zo gebeurt het weleens dat we, zijnde ikzelf en mijn
huisgenote, ook wel mijn vrouw of mijn echtgenote genoemd, overgeleverd worden
aan een stoet Nederlandstalige liederen uit lang en minder lang vervlogen
tijden die via het radiotoestel, dat gewoontegetrouw op Radio 1 afgestemd
staat, onze huiskamer binnendringt. Grand Maréchal van deze optocht is Rick De
Leeuw, een Nederlander die in het verleden naam maakte als zingende
koekjesfabrikant van het merk Tröckener Kecks en later als schrijver, dichter,
panellid, acteur, presentator van evenementen en talkshows, vertaler,
interviewer, marathonloper, zanger en entertainer in culturele centra aan de
schnabbel ging. Zijn zondagmiddagprogramma op Radio 1 heet ‘Het hol van de
leeuw’, een naamspeling geïnspireerd door de gelijknamige uitdrukking en
wellicht gekozen omdat De Leeuw niet door de microfoon praat, maar briest en brult.

Een zogenaamd aardigheidje van dat programma is dat De Leeuw
telkens een Nederlandstalig lied covert, van ‘Liefde in mineur’ van Will Tura
tot ‘Paard in de gang’ van André Van Duin. In het televisieprogramma ‘De wereld
draait door’ (VARA) mocht de zanger enkele weken geleden zijn keuze voor deze carnavalskraker
verantwoorden. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om de diepgang van de op
het eerste gezicht simpele tekst te ontsluieren. ‘Paard in de gang’ had volgens
De Leeuw alle kenmerken van de poëzie uit de late middeleeuwen in zich, en hij
werd hierin gesteund door Herman Pleij, professor Nederlandse literatuur, die
eerder in de uitzending aan bod gekomen was. Kort samengevat kwam het hier op
neer dat het paard een penis voorstelde, dat de gang een vagina was en de
kokosmat het schaamhaar van buurvrouw Janssen. De Leeuw deed zijn uiterste best
om dit verhaal zonder verpinken te vertellen, al verraadden zijn mondhoeken wel
dat het om scherts ging. Van Duin, die naast hem zat, vond het in elk geval een
vermakelijk exposé, al bleef hij erbij dat het paard gewoon in de gang stond
bij buurvrouw Janssen.

Jammer dat Rick De Leeuw, die ik de kwaadste nog niet vind,
niet wat spitser uit de hoek komt in zijn ‘hol’ op zondagmiddag. Zijn
bindteksten hangen aaneen van de clichés. De voormalige Keck leest ze niet
voor, hij roépt ze voor.  Soms spat zijn
overdadige speeksel de huiskamer in, wat niet bevorderlijk is voor een zondagse
maaltijd op het middaguur. Als een zieltogende kippenboer zonder kop blikt De
Leeuw terug op de eierenoogst van de afgelopen decennia in de Lage Landen. Alle
genres komen hierbij aan bod: van smartlappen, over carnavalsschlagers,
softjazz, rock, pop tot hiphop, kortom alles wat  in een stevige omelet terechtkan. Helaas zijn
eierbereidingen bij ons thuis vooralsnog geen zondagskost. De enige norm die de
boer hanteert is dat de eieren gelegd werden door Nederlands of Vlaams
kakelende hennen, al mogen de hanen en kuikens er ook wel bij. Wat het hem
makkelijker maakt om tersluiks ook de eigen leg aan te prijzen.

Het probleem van veel multitalenten is dat ze van zichzelf
geloven dat ze ook in alle disciplines goed zijn. Als de voormalige Keck de
commentaren leest op de website van ‘Het hol’ zou hij toch op zijn minst mogen
twijfelen aan zijn talent als radiomaker.

In de uitzending van 16 november coverde hij ‘Lukt het met
hem’ van De Mens. Een tamelijk overbodige transformatie als je ’t mij vraagt,
maar dat doe je niet, dus zwijg ik erover. Het is overigens nogal duidelijk dat
de hele verzameling covers  op cd komt,
want ook in andere Radio 1-programma’s worden zijn modificaties geregeld
gedraaid. Selfplugging heet dat, geloof ik, bij de VRT allang geen taboe meer.

Schone Kunsten
(Klara – 16 november)

Een ander zogenaamd multitalent is Kurt – spreek uit:
‘Koert’ – Van Eeghem, een jongen van de kust die in zijn leven zowat alles
geprobeerd heeft, maar uiteindelijk zijn draai vond als presentator bij de klassieke
zender Klara.  Op zondagnamiddag
presenteert hij er ‘Schone Kunsten’, een programma dat ‘verhalen brengt die de
wereld kleuren en daarbij de mooiste muziek laat horen om dat ondefinieerbare
zondagse gevoel te creëren dat we allemaal zo graag koesteren’.  Nu vind ik de muziekkeuze in dat programma
doorgaans uitstekend, zodat ik er het kokette gewauwel van Van Eeghem bij neem.
Maar niet graag.  Koertkurt heeft
namelijk de onhebbelijke gewoonte om elke lettergreep te beklemtonen, waardoor
het soms wel lijkt alsof hij tegen een publiek van kleuters praat. Hij doet ook
zijn uiterste best om anderstalige namen en woorden zo getrouw mogelijk uit te
spreken – denk aan Jan Becaus – waardoor zijn stijl nogal schoolmeesterachtig
aandoet.  Mijn vrouw roept geregeld: ‘Doe
eens gewoon, nicht!’ naar het radiotoestel. Niet dat het iets uithaalt.

In de uitzending van 16 november had hij het over Parijs,
“de mooiste stad van de wereld” waar hij tijdens de Allerheiligenvakantie mocht
verblijven. Het woord ‘Allerheiligenvakantie’ is natuurlijk een archaïsme dat
perfect past in het belegen vocabulaire dat de Heistenaar hanteert.

Van Eeghem had het uitgebreid over zijn bezoek aan de
Fondation Vuitton in het Bois de Boulogne, een gebouw dat hem zowel deed denken
aan ‘een lang uitgerekt lieveheersbeestje’ als aan een ‘glazen schip’ en het
spreekt haast vanzelf dat hij er van de ene verbazing naar de andere opwinding geloodst
werd. Even later luchtte hij zijn teleurstelling over een bezoek aan het Musée
Carnavalet wegens verwaarloosd tot en met, al betekende dat niet dat we dat
museum bij ons volgende bezoek aan Parijs links moesten laten liggen, want ‘de
charme ervan wint het van de tekortkomingen en natuurlijk willen we wel eens
het huisje van Proust zien’.  Natuurlijk.

Dat ondefinieerbare zondagse gevoel dat we allemaal zo graag
koesteren heeft in mijn leefwereld weinig te maken met het uitpakken met
allerhande weetjes en het dwepen met alles wat in cultuurkringen hot is. Ik
moet toegeven dat V.E. grondiger werk maakt van zijn bindteksten dan de
doorsnee presentator, maar soms zijn die langer dan de muziekstukken die erop
volgen en daar krijg ik het schijt van, om het eens oneerbiedig uit te drukken.
Zijn teksten ademen hoogmoed uit en zelfs al probeert hij de bescheidenheid
zelve te suggereren, toch blijft er steeds een zweem van pretentie achter. Over
dat slag volk heeft Brel mooie liederen geschreven. Benieuwd of V.E. zich erin
herkent.

Terug naar Parijs, waar het aangenaam flaneren is, zeker met
muziek van Léo Ferré, Toots Thielemans, Darius Milhaud e.v.a. op de
achtergrond. Van Eeghem gidste ons door de Jardin des Tuileries, met de
‘Welcoming Hands’ van Louise Bourgeois, door het Centre Pompidou, waar hij
stilstond bij het werk van Robert Delauney, en even later van Malachi Farrell, waarna
hij watertandend de prachtige jongens en mannen in de Parijse straten
gadesloeg. Al mochten de meisjes en de vrouwen er ook zijn.

Ook het Musée Rodin met het Hôtel Biron en de Bourse de
Commerce werden bezocht en gelauwerd, met teksten die zo uit lifestylemagazines
of reisgidsen geplukt konden zijn, en hij eindigde met de opmerking dat Parijs
veel te druk is: de Parisiens wonen met veel te veel op veel te weinig ruimte.

Dat straalde zeker niet af uit de muziekkeuze die een oase
van rust suggereerde: klassiek, chanson, musette, jazz, filmmuziek, maar vooral
ook veel pianomuziek, soms tergend traag gespeeld als een subtiele verklanking
van de stilte, uitstekend geschikt ‘om dat ondefinieerbare zondagse gevoel te
creëren dat we allemaal zo graag koesteren”. 
Veel liever had ik
drie uur lang ononderbroken naar deze muziek geluisterd.

Vandaag
(Radio 1 – 20 november)

Het
drie uur durende vooravondprogramma van Radio 1 heet ‘Vandaag’ en wordt
afwisselend gepresenteerd door Els Aeyels en Bart Schols. ‘Vandaag’ speelt in
op nieuws dat in de loop van de dag via persbureaus en andere bronnen de wereld
werd ingestuurd en laat meestal experts aan het woord die er hun zegje over
mogen komen doen.

De
expert inzake de ‘Roman Top 50 Aller Tijden’ was Christine Bonneure van
Cobra.be, die deze hitparade georganiseerd had. Met de deadline in zicht waren
er reeds 4500 mensen die hun stem hadden uitgebracht. In de Top 5 stond
voorlopig bovenaan ‘Honderd jaar eenzaamheid’ van Gabriël Marquez, met daarna
‘De vliegeraar’ van van Khaled Hosseini, ‘Het parfum’ van Patrick Süskind, ‘De
ontdekking van de hemel’ van Harry Mulish en ‘De naam van de roos’ van Umberto
Eco. “Geen Nederlandstalige auteurs in de Top 5”, zei Els Aeyels, waarop
Christine Bonneure antwoordde: “Niet in de top 5, wel in de Top 10”, waarna ik
me begon af te vragen of Harry Mulish dan toch geen Nederlander was.

Herman
Brusselmans, niet die van De Slimste Mens maar een ander alter-ego, mocht
telefonisch ook zijn Top 5 kenbaar maken. ‘De avonden’ was een van zijn
favorieten, ‘Catcher in the Rye’, ‘American Psycho’, en Marquez zat er ook bij.
Het waren allemaal boeken die hij in zijn jeugd gelezen had, zei hij, want als
jongeling word je makkelijker van je melk gebracht dan als je duizenden boeken
gelezen hebt. Hij vond het een beetje jammer dat zijn ‘De man die werk vond’
uit 1985 het hoogst genoteerd stond in de Top 50 van Cobra.be, want hij vond
dat hij sindsdien betere boeken geschreven had. Maar… de lezer heeft altijd het
laatste woord.

Een
ander item dat aan bod kwam was het lot van de zestienjarige
Anderlecht-voetballer Jason Eyanga-Lokilo, wiens ouders weigeren een
profcontract te ondertekenen, terwijl ze vier jaar geleden hadden beloofd om
dat wél te doen. Europees parlementslid Ivo Belet (EVP) kwam tekst en uitleg
geven. Veel liever had ik Jason zélf aan het woord gehoord, of eventueel zijn
ouders, of hun advocaat Walter Van Steenbrugge die in de media het woord
‘wurgcontract’ gelanceerd had. Zoals het een politicus betaamt verdedigde Belet
zowel Anderlecht als de ouders, maar hij had het vooral over de Europese wetten
en reglementen hieromtrent. Volgens hem zit de oplossing in het opdrijven van
het aantal homegrownspelers (zijn term) dat een ploeg moét opstellen om een
match te mogen spelen. Vandaag moet een derde van de spelers door de club zijn
opgeleid. Belet zou daar liever de helft van maken. Ik ken te weinig over
voetbal om te weten of de ploegen zelf wel gelukkig zouden zijn met zo’n
ingreep. Wat RSC Anderlecht hiervan vond, kregen we niet te horen en evenmin
waarom de club tegen de transferboycot procedeerde.

‘Vandaag’ duurt drie uur, van vier tot zeven. Vooral Bart
Schols kan soms heel kritisch uit de hoek komen en slaagt er geregeld in de
interviewees hoorbaar op de zenuwen te werken. Zo heb ik het graag, maar het
spreekt vanzelf dat niet elk item zich daartoe leent. Doorgaans vind ik dat de
lat behoorlijk hoog ligt in dit programma. Een mooie mix van groot en klein
nieuws met tussendoor mainstream muziek, journaals en reclameblokjes. Houden
zo!

(sj)