Kiev is in staat een kernwapen te bouwen en zijn leiders lopen openlijk met deze gedachte te koop.

(Klasseren onder:  Wat u ongetwijfeld nooit te lezen zal krijgen bij VRT.)

Door Olga Sukharevskaya, voormalig Ukraïens diplomate; vertaald uit het engels.

Vorig jaar bespraken westerse media en hooggeplaatste politici volop de mogelijkheid dat Russische troepen atoomwapens zouden gebruiken in Oekraïne. Er was zelfs speculatie over de mogelijkheid van het uitbreken van een nucleaire oorlog. Men zou echter kunnen zeggen dat dit risico waarschijnlijk een stuk groter is aan de andere kant van de loopgraven.

De nucleaire geschiedenis van Oekraïne

Oekraïne was een nucleaire staat na de ineenstorting van de USSR. Er waren toen nog 1.700 actieve atoomkoppen in het land. De toenmalige politici hadden de voorzichtigheid om deze status op te geven. De wapens werden onder internationale controle naar Rusland gebracht en hun lanceringsinstallaties werden vernietigd. De raketsilo’s van Oekraïne, met uitzondering van één die nu een museum is in de buurt van Kiev, werden opgeblazen. De strategische bommenwerpers die kernwapens konden dragen, werden overgebracht naar Rusland of vernietigd.

Desondanks waren er nog steeds veel nucleaire specialisten in Oekraïne. Zo wordt bijvoorbeeld in Kharkov sinds de jaren dertig onderzoek naar kernsplijting gedaan. Tijdens de Sovjetjaren werden ook vijf kerncentrales gebouwd in Oekraïne: Zaporozhye, Rovno, Khmelnitsky en Zuid-Oekraïne, evenals het beruchte Tsjernobyl, waar een ongeluk met een centrale leidde tot een explosie die zorgde voor radioactieve uitval over gans Europa.

Bovendien wordt er in Oekraïne uranium gewonnen in een afzetting in de Kirovograd-regio. Dat uranium wordt verrijkt in een fabriek in de stad Zheltye Vody. Rond 2010 waren er plannen om samen met het Russische Rosatom in Oekraïne een fabriek te bouwen die brandstof voor kerncentrales zou produceren. Deze plannen werden echter opgeborgen na de Maidan-staatsgreep in 2014, toen het land een vijandige houding aannam tegenover Rusland.

Op dit moment zijn nog drie van de vijf oorspronkelijke kerncentrales van Oekraïne onder Oekraïense controle. Tsjernobyl, dat ook nog na het ongeval in 1986 elektriciteit bleef opwekken, werd uiteindelijk in 2020 helemaal stilgelegd, terwijl Zaporozhye, de grootste kerncentrale van Europa, sinds vorig jaar onder controle staat van het Russische leger. De site wordt momenteel gerund door Rosatom, maar produceert geen elektriciteit, voornamelijk om veiligheidsredenen. Dit is te wijten aan regelmatige raket- en artilleriebeschietingen door Oekraïense troepen, die heel wat randapparatuur hebben beschadigd.

De drang om opnieuw kernwapens te verwerven

Opgemerkt moet worden dat niet iedereen in Oekraïne blij was dat het land zijn kernwapens opgaf. Oekraïense politici hebben niet onder stoelen of banken gestoken dat hun droom om terug kernwapens te verwerven niet zozeer verband houdt met de veiligheid van hun land, dan wel met de wens om hun wil op te leggen aan de rest van de wereld. Radicale Oekraïense nationalisten waren bijzonder ontevreden over het opgeven van de nucleaire status van hun land, en veel van hun manifesten bevatten een clausule waarin wordt opgeroepen tot het herstel ervan.

Zo wordt “de terugkeer van kernwapens” specifiek vermeld als doelstelling in paragraaf 2 van de sectie ‘Militaire Doctrine’ in de programmaverklaring van de organisatie “Patriot of Ukraine” (Patriót Ukrayíny), terwijl paragraaf 7 van de sectie ‘Buitenlands Beleid’ luidt: “Het uiteindelijke doel van Oekraïens buitenlands beleid is wereldheerschappij.” “Patriot of Ukraine” werd in 2005 (her-)opgericht door de beruchte Andrey Biletsky, die het vormde op basis van de ideologie van het neonazistische Azov-bataljon. Biletsky droomde er al in 2007 van dat Oekraïne kernwapens zou bezitten.
(Noot van de vertaler: de website http://patriotukr.org.ua/ bestaat niet meer, tenzij als reklamevehikel. De originele site is nog wel te consulteren via het internet archief.)

In 2009 eiste de Regionale Raad van Ternopil, die toen werd gedomineerd door de neonazistische Svoboda-partij van Oleg Tyahnybok (tot 2004 de Sociaal-Nationale Partij genoemd), dat de president, de premier en het hoofd van de Verchovna Rada van Oekraïne “het Memorandum van Boedapest uit 1994 zouden opschorten en de nucleaire status van Oekraïne zouden herstellen.”

Het verlangen van Oekraïne naar een atoombom nam vooral toe na februari 2014. In een interview met USA Today in maart van dat jaar noemde het Oekraïense parlementslid Pavel Rizanenko de toetreding van Oekraïne tot het Verdrag inzake de Niet-Verspreiding van Kernwapens een “grote fout”. En dat was niet de mening van slechts één Kamerlid. Een paar dagen later dienden vertegenwoordigers van de Batkivshchyna-partij, onder leiding van ex-premier Yulia Timoshenko, en UDAR, onder leiding van de huidige burgemeester van Kiev, Vitaly Klitschko (*), inclusief de secretaris van de parlementaire commissie voor nationale veiligheid en defensie, Sergey Kaplin, een wetsvoorstel in over terugtrekking uit het non-proliferatieverdrag. Kaplin beweerde dat Oekraïne in slechts twee jaar kernwapens kon produceren omdat het al bijna alles had wat nodig was: de splijtstoffen, de apparatuur (behalve centrifuges), technologie, specialisten en zelfs lanceringsplatformen. In september 2014 sprak ook de Oekraïense minister van defensie, Valery Geletey, de wens uit om kernwapens te ontwikkelen.

In december 2018 kondigde de voormalige vertegenwoordiger van de Oekraïense missie bij de NAVO, generaal-majoor Pyotr Garashchuk, de reële mogelijkheid aan dat Oekraïne zijn eigen kernwapens zou ontwikkelen. In 2019 noemde Aleksandr Turchinov, die bij de revolutie in februari 2014 de macht in Oekraïne naar zich toetrok, het afzien van kernwapens door Oekraïne een ‘historische fout’. Na hem verklaarde in april 2021 de Oekraïense ambassadeur in Duitsland, Andrey Melnik, dat als het Westen Oekraïne niet zou helpen in zijn confrontatie met Rusland, het land een nucleair programma zou lanceren en een atoombom zou maken. En op 19 februari 2022, net vóór de start van de speciale militaire operatie van Rusland, kondigde de Oekraïense president Vladimir Zelensky op de Veiligheidsconferentie van München (MSC) aan dat Oekraïne het recht heeft om het memorandum van Boedapest, waarin de kernwapenvrije status van het land werd uitgeroepen, op te zeggen. (Youtube)

Misschien wel de meest opvallende uitspraak van een Oekraïense politicus werd gedaan door David Arakhamia, het hoofd van de regerende parlementaire factie van het Oekraïense parlement, “Dienaar van het Volk”. “We zouden de hele wereld kunnen chanteren en we zouden geld krijgen voor onderhoud [van kernwapens], zoals thans in veel andere landen gebeurt”, zei hij medio 2021.

Een resem mogelijkheden

Is Oekraïne technisch in staat om een atoombom te maken? Absoluut! Ja, het verrijken van uranium-235 tot de zuiverheid die nodig is om een kettingreactie op gang te brengen, zou veel kosten, voornamelijk om centrifuges te produceren voor het scheiden van isotopen. Hoewel centrifuges misschien wel de meest effectieve manier zijn om isotopen te scheiden, is het niet de enige. De eerste Amerikaanse bommen die op Hiroshima en Nagasaki zijn gegooid, waren gemaakt zonder het gebruik van deze technologie.

Bovendien mag niet worden vergeten dat er niet alleen uraniumbommen zijn, maar ook plutoniumbommen. Kweekreactoren worden gebruikt om dit chemische element te synthetiseren, meestal met behulp van zwaarwaterreactortechnologie. En onderzoeksreactoren zijn in staat om plutonium van wapenkwaliteit te produceren. Er is momenteel een nucleaire onderzoeksinstallatie bij het “Kharkov Institute of Physics and Technology“, en een VVR-M-reactor geschikt voor plutoniumproductie bij het “Institute for Nuclear Research” van de Nationale Academie van Wetenschappen van Oekraïne in Kiev. Tot maart 2022 was er in Kharkov een door de VS gebouwde installatie die isotopen kon produceren door de basismaterialen te bestralen met een krachtige neutronenflux, die ook kon worden gebruikt om splijtstoffen voor een bom te ontwikkelen.

Bovendien heeft Oekraïne de technische mogelijkheden om een kernwapen te maken op basis van uranium-233, in plaats van uranium-235, dat gewoonlijk wordt gebruikt. Een soortgelijke bom werd in 1955 door de VS getest tijdens Operation Teapot en de kracht ervan was vergelijkbaar met die van de Fat Man-bom die de Japanse stad Nagasaki verwoestte. Om uranium-233 te verkrijgen volstaat het om één van de splijtstofelementen van een conventionele kernreactor te vervangen door een thorium-232-cassette, waarvan zich een voorraad in de buurt van Marioepol bevindt, de stad die fel werd verdedigd door Oekraïense nationalisten van het Azov-regiment eerder dit jaar.

Er is nog een teken aan de wand dat zowel uranium- als plutoniumkernwapens in het geheim zijn ontwikkeld in opdracht van de post-Maidan-autoriteiten. Begin 2021 heeft Oekraïne de export van verbruikte splijtstof (“Spent Nuclear Fuel” of SNF) naar Rusland volledig verboden. Dit is nochtans voorgeschreven in de overeenkomst over de levering van splijtstoffen door Rosatom. SNF is onder andere een bron van plutonium van wapenkwaliteit, dat kan worden afgezonderd uit brandstofcellen die in een kernreactor hebben gediend.

Kernenergie op de rand van een ramp

Al even gevaarlijk is het kernenergiebeleid van de Oekraïense regering.

Oekraïne erfde vijf nucleaire sites met 18 actieve reactoren van de USSR. Drie van de reactoren in Tsjernobyl werden in 2000 buiten dienst gesteld. Vijf van de zes reactoren in de kerncentrale van Zaporozhye, drie van de vier reactoren in de kerncentrale van Rovno, één van de twee reactoren in de kerncentrale van Khmelnitsky en alle drie de reactoren in de Zuid-Oekraïne-site hebben hun oorspronkelijke levensduur overschreden. Hun levensduur is verlengd geweest met nog eens 10 tot 15 jaar. De licentieverlengingen zijn soms toegekend met schending van bestaande regelgeving omdat, na 2015, de Oekraïense Staatsinspectie voor Nucleaire Regelgeving de samenwerking met de Russische leveranciers heeft stopgezet en de reactorvaten, die broos worden na langdurige blootstelling aan neutronenstraling, niet heeft gecontroleerd. In 2015 constateerden onafhankelijke experts de kritieke toestand van reactor 1 van de kerncentrale in Zuid-Oekraïne, waarvan de levensduur desalniettemin verlengd is tot 2025.

De Oekraïense Unie van Oud-Medewerkers van de Kernenergie en KernIndustrie stuurde in april 2020 een waarschuwingsbrief naar de regering. Zij argumenteerden dat de kernenergiesector van het land geconfronteerd wordt met een “bedreigende situatie”, die volgens de auteurs van de brief wel eens zou kunnen leiden tot “een nieuw Tsjernobyl.”

Het gebrek aan aansprakelijkheid, dat leidde tot de kernramp van 1986, beperkt zich niet tot het negeren van de technische staat van de reactoren die niet voldoende worden gecontroleerd en onderhouden door hun ontwikkelaars. Tijdens de regering van president Viktor Joesjtsjenko werd besloten om enkele van de standaard splijtstofstaven in de Oekraïense reactoren te vervangen door niet-vergund splijtstofmateriaal geleverd door Westinghouse Electric Company. In 2012 leidde dat experiment tot een noodstop van Reactor 3 van de kerncentrale in Zuid-Oekraïne. De imitatie brandstofstaven van Westinghouse waren beschadigd geraakt omdat zij niet voldeden aan de specifieke voorschriften.

Dat splijtstofstaven van Westinghouse problemen veroorzaken in reactoren die ontworpen zijn door de sovjets, was geen groot nieuws. Ze hebben herhaaldelijk rampen veroorzaakt bij kerncentrales in Finland, Hongarije, Tsjechië en Slowakije. Maar dat heeft het Oekraïense leiderschap niet op betere gedachten gebracht. Zelfs een financieel verlies van ongeveer 175 miljoen dollar veroorzaakt door het gebruik van niet-standaard brandstofstaven heeft Oekraïne er niet van kunnen weerhouden om de risicovolle experimenten met zijn kerninstallaties toch uit te voeren.

De nieuwe ‘revolutionaire’ regering, die in 2014 aan de macht kwam, begon snel een aantal eigen kernenergie-experimenten samen met het financieel noodlijdende Westinghouse. Voor dit bedrijf, dat in 2017 het faillissement aanvroeg, had de Oekraïense markt een laatste reddingsboei kunnen zijn. Maar dat was helaas niet het geval, want opnieuw bleek dat de imitatie-brandstofstaven gevaarlijk waren voor de reactoren van het VVER-type. Noodsituaties bij Oekraïense kerncentrales werden dagelijkse kost. Desondanks waren de brandstofstaven van Westinghouse eind 2018 goed voor 46% van alle nucleaire brandstof die in Oekraïne werd gebruikt.

Deze riskante experimenten gingen verder dan enkel het gebruik van niet-standaard splijtstof. In het najaar van 2014 stuurde Kiev directe orders om de elektriciteitsproductie in de centrale van Zuid-Oekraïne met 5 tot 7% te verhogen. Om dit te bereiken, moest men drie VVER-1000-reactoren “gecontroleerd op hol doen slaan”. Er werd daartoe een heel algoritme ontwikkeld door Oekraïense en Britse ingenieurs. Het was precies dit type experiment dat resulteerde in de explosie in de kerncentrale van Tsjernobyl in 1986. Een mogelijke ramp werd hier alleen afgewend door een stiptheidsactie van het plaatselijk personeel, dat weigerde de bevelen van buitenstaanders uit te voeren. Dit zou kunnen zijn wat voormalig NAVO-secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen bedoelde toen hij zei: “We hebben, op Oekraïens verzoek, een klein team van civiele experts naar Oekraïne gestuurd om de Oekraïners te helpen bij het verbeteren van de veiligheid van hun civiele kerncentrales.”

‘Revolutionair opportunisme’ werd als voorwendsel gebruikt voor een massale uittocht van ervaren kerningenieurs uit de Oekraïense kerncentrales. Het Oekraïense parlementslid Viktoria Voytsitska zei in 2018 dat letterlijk alle categorieën arbeiders erover dachten om de Oekraïense kerncentrales te verlaten; van specialisten in stoomtechnieken en monteurs tot de ingenieurs die de reactoren en andere hightech-apparatuur aanstuurden.

Provocatie voor een nucleaire escalatie

Nadat Russische troepen de controle over de kerncentrale van Zaporozhye hadden overgenomen, werd het een doelwit voor onophoudelijke Oekraïense beschietingen, soms met het gebruik van westerse meervoudige raketlanceersystemen, zware artillerie en aanvalsdrones. De centrale liep aanzienlijke schade op en moest stoppen met het opwekken van elektriciteit vanwege de vernietiging van randapparatuur en de bedreiging van de reactoren zelf. Tegelijkertijd was een IAEA-missie zogezegd “niet in staat” vast te stellen wie er op de nucleaire site vuurde, waar Russische soldaten aanwezig waren.

Terwijl de westerse media bezig waren met de hysterie aan te wakkeren over het mogelijke gebruik van tactische kernwapens door Rusland in Oekraïne, werd duidelijk dat Oekraïne een provocatie van precies die aard beraamde. Volgens Russische inlichtingendiensten bevonden de Eastern Mining and Enrichment Combine in de stad Zheltye Vody en het Kiev Institute for Nuclear Research zich in oktober 2022 in de laatste fase van de ontwikkeling van een vuile bom in opdracht van de Oekraïense regering. Een raketfabriek in Dnepropetrovsk bouwde een imitatie van de Russische Iskander-raket, die de radioactieve lading moest dragen en die dan zou worden “neergeschoten” boven de uitsluitingszone van Tsjernobyl. Het doel was om Rusland te beschuldigen van het gebruik van kernwapens en de NAVO aan te zetten tot nucleaire vergelding. Met andere woorden, om een nucleaire oorlog in Europa te beginnen.

Al deze feiten betekenen dat het huidige Oekraïne aantoonbaar een reële bedreiging vormt voor de nucleaire veiligheid. Niet alleen in Europa, maar op wereldschaal. Het heeft alles wat nodig is, van onverantwoordelijke mensen die instaan voor de veiligheid en beveiliging op nucleaire sites tot de technische mogelijkheden.

Door Olga Sukharevskaya, voormalig Ukraïens diplomate
Bron: https://swentr.site/russia/569292-one-step-from-nuclear-armageddon/

Ook gepubliceerd op theinteldrop.org, onder de titel “Kiev secretly building nuclear weapons [confirmed]”

(*) Vitaly Klitschko wordt door VRT-sterreporter Rudy Vranckx opgevoerd in een oppervlakkig, pamflettistisch videootje. Omdat het duidelijk moet blijven wie de goeden zijn en wie de slechterik, wordt over dit wetsvoorstel uiteraard met geen woord gerept.