De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Een neutrale samenleving

Een neutrale samenleving

Het lijkt wel dat de grote problemen in verband met de hoofddoekenkwestie in het verleden liggen, echter, eerder dit jaar weigerde een uitzendbureau uit Roosendaal een moslimvrouw die stage wou komen lopen, omdat de mogelijkheid bestond dat zij zich in een hoofddoek zou hullen. Het antwoord van het bedrijf luidde: “Wij zijn een Nederlands bedrijf en mogen dat gewoon eisen van werknemers.

woensdag 2 april 2014 09:23
Spread the love

Dit verhaal van bij onze
noorderburen doet ons natuurlijk onmiddellijk denken aan de gelijkaardige
situatie bij een Belgisch Hema Filiaal
in Genk waarbij het dragen van die befaamde hoofddoek als problematisch ervaren
werd en tot een ontslag leidde. Bij beide voorbeelden speelde het zogenaamde
neutraliteitsprincipe een grote rol, hetzelfde concept zagen we hier bij ons
in België ook de kop boven water steken met de inmiddels befaamde uitspraken
van Bart de Wever. In de Standaard en het Nieuwsblad stelde hij in 2013 dat
elke vorm van expressie begrensd is wanneer men zich in de positie van een loketbediende
bevindt. Al deze voorbeelden lijken er dus op aan te sturen dat de uitdrukking
van een individuele zingeving niet te rijmen valt met de beoogde neutraliteit
van iemand in een bepaalde functie, zij het loketbediende, een ambtenaar of een
parlementslid. Ik denk hier anders over, namelijk dat ten eerste de term
neutraliteit misbruikt wordt en op zichzelf al tegenstrijdig is, en ten tweede,
dat diverse invullingen van individualiteit geen kwaliteitsvolle
dienstverlening in de weg horen te staan.

Uomo Neutralicus

De Wever stelt dat hij
bescheiden uitingen van individuele identiteit door de vingers wilt zien, maar
dit zet uiteraard al snel de deur open voor allerlei invullingen: waar trekken
we de lijn en  wat houdt  zo’n bescheiden uiting van identiteit nu
juist in? Wordt er hier gealludeerd op een soort Jan Modaal, in grijs pak, die
zich af en toe, omdat het tot bescheiden wordt gerekend,  een gekke hoed of een veelgestreepte,
kleurige das (wel best oppassen met regenboogpatronen, Jan!) aanmeet? Voor mij
lijkt dit neutraliteitsprincipe dus eerder een normatief principe te zijn. Zo
vind de Wever dat homoseksuele bedienden geen uiting mogen geven aan hun
geaardheid. Problematisch hierbij is natuurlijk de status die
heteroseksualiteit bekleedt in onze samenleving als een soort neutrale, normale
waarde waartegen dan homoseksualiteit als een deviant wordt gezien. Een
heteroseksuele bediende kan perfect uiting geven aan zijn geaardheid, net omdat
dit als het neutrale wordt beschouwd. De neutrale bediende lijkt dus ofwel een
heteroseksuele man/vrouw te zijn, ofwel een homoseksuele man/vrouw die zich tot
heteroseksuele waarden, gedrag en kleren bekeert.

Eenzelfde logica lijkt ook
het hoofddoekendebat te spelen, waarbij de gesluierde moslimvrouw zich naar een
Westers vrouwbeeld moet schikken, omdat het dragen van sluiers geen meerderheid  onder vrouwen en dus
niet de norm, en bijgevolg ook niet als een neutraliteit wordt beschouwd. Er
zijn daarom dus twee redenen waarom mensen weigerachtig staan tegen het dragen
van hoofddoeken. Ten eerste, omwille van de eerdergenoemde afwijking van
moslimvrouwen ten opzichte van het Westers vrouwbeeld door het dragen van een
sluier. Ten tweede, en dit volgt uit het eerste, Westerse mensen associëren al
te vaak de sluier als een middel van repressie ten opzichte van vrouwen.
Uiteraard is niet uit te sluiten dat er in bepaalde religieuze gemeenschappen
een sociale druk  heerst op vrouwen om
gesluierd te gaan. Echter, dit sluit andere invullingen van de sluier niet uit,
er zijn genoeg voorbeelden van moslimvrouwen die hun sluier als een vrijwillig
en bevrijdend gegeven beschouwen. Zo is er het interview met Joyce Van Op den
Bosch in de Standaard(10/03/11), waarin zij haar sluier met persoonlijke
vrijheid associeert. Dit toont de moeilijkheid en ongenuanceerdheid aan om
gesluierde vrouwen zomaar als onderdrukte vrouwen te beschouwen .

De kleren maken de norm

 Neutraliteit wordt dus geacht ervoor te zorgen
dat dienstverlening optimaal verloopt, maar is het niet absurd neutraliteit te
verwachten in een diverse, multiculturele samenleving? Deze neutraliteit blijkt
hoe dan ook van een zeer ambigue karakter te zijn voorzien. In de uitspraken
van de Wever en ook tevens het anti-hoofddoekendiscours zien we steeds een
sterke gerichtheid op het uiterlijk voorkomen van de personen in het vizier-
zij het de regenboogtruitjes van homo’s of de hoofddoeken van moslims. Ik denk
dat een diversiteit in het voorkomen van mensen een volwaardige dienstverlening
hoe dan ook niet hoeft uit te sluiten. Uiteraard zijn er gevallen waarin
ontslagen gerechtvaardigd zijn, zo werd er in 2013 in Brussel een een
salafistische ambtenaar ontslagen omdat hij pertinent weigerde vrouwen een hand
te geven, of om in geval van nood, mond op mond beademing toe te passen.
Uiteraard is het hierbij duidelijk dat er bepaald gedrag ontstaat bij de werknemer
dat een degelijke dienstverlening in de weg staat, en dat een ontslag in dit
geval meer dan wenselijk is. Maar laat ons dan ook naar analogie van dit soort
situaties handelen, en niet louter naar uiterlijke diversiteit kijken. Er hoeft
namelijk niet altijd een specifieke agenda of ideologie bij te pas te komen. Zo
zou het ridicuul zijn om te zeggen dat een homoseksueel persoon een andere vorm
van omgaan heeft met mensen dan pakweg een heteroseksueel persoon, of dat een
gesluierde vrouw noodzakelijk tekort zou schieten in haar omgaan met andere
mensen. Mensen nemen misschien wel aanstoot van uiterlijkheden die afwijken van
een norm, maar we kunnen een maatschappij moeilijk op deze manier inrichten. Als
deze mensen die geviseerd worden door het neutraliteitsprincipe, op een
correcte manier met mensen kunnen omgaan en hun werk naar behoren uitvoeren,
ondanks het feit dat zij tot een maatschappelijke minderheid behoren, waarom
zouden we ze dan verbieden van uiting te geven aan hun identiteit? Het lijkt
mij dat we er alleen maar bij kunnen winnen. Zo krijgen we enerzijds meer
tevreden werknemers die zichzelf kunnen zijn op de werkvloer, en kunnen we als
maatschappij onze vooroordelen bijschaven, en uiting geven aan meer diversiteit
aan  in plaats van de enge visie van
neutraliteit. Ik stel niet voor dat we zaken als hoofddoeken van alle kritiek
beschermen, integendeel, maar misschien is het veel nuttiger om de focus te
leggen op hoe mensen zich gedragen en hoe ze hun functie uitvoeren in plaats
van er enkel een vormelijk spel van te maken, waarbij meer belang wordt gehecht
aan hoe mensen zich kleren, dan aan hun capaciteiten, een tendens die naar mijn
mening giftig is voor het welslagen van een pluralistische en open samenleving.

take down
the paywall
steun ons nu!