Als je het zo leest is de vraag niet te vermijden. De voorganger van Francken, Steven Vandeput (N-VA), nadien tot burgemeester van een Limburgse stad gepromoveerd, vergreep zich aan de miskoop van de eeuw en bestelde er al een aantal. Als zijn partijgenoot Francken er nog bij bestelt, hoe moet je hem dan noemen?

Per Alriksson van het Zweedse luchtvaartbedrijf Saab Aeronautics vertelde aan de Canadese krant Ottawa Citizen in 2019 dat het vliegtuig Gripen (‘griffioen) specifiek ontworpen was voor operaties in het Noordpoolgebied. Alriksson zei dat de Gripen E vanaf afgelegen vliegvelden in het noorden kon opereren en kon landen en opstijgen op start- en landingsbanen van minder dan 800 meter lang.

Het toestel heeft een snelle doorlooptijd voor missies, waarbij technici de vliegtuigen binnen 10 minuten kunnen herladen en bijtanken. “Hij presteert uitstekend op verspreide locaties, zoals in Canada”, voegde hij eraan toe.

De tweemotorige Eurofighter wordt gebruikt door drie NAVO-landen en een aantal andere landen. Geavanceerdere versies worden de komende vijf tot tien jaar geleverd aan Spanje en Duitsland. De Franse Rafale (‘windhoos’ of ‘salvo’) heeft gevlogen samen met straaljagers van NAVO-landen en is in gebruik bij diverse landen. Deze tweemotorige straaljager heeft zijn waarde bewezen in Afghanistan, Libië, Mali, Irak en Syrië.

Critici wijzen erop dat de Gripen, de Eurofighter en de Rafale allemaal nadelen hebben die ze minder geschikt maken voor de Royal Canadian Air Force (RCAF) (de Canadese luchtmacht). Oudere technologie staat bovenaan de lijst bezwaren, benadrukken de critici. Gepensioneerd luitenant-generaal Yvan Blondin, voormalig RCAF-commandant van de RCAF, erkent dat de F-35 het beste vliegtuig is voor de operationele behoeften van Canada.

Daarom adviseerde Blondin de vorige Conservatieve regering om de door het VS-bedrijf Lockheed Martin gebouwde jet aan te schaffen. Maar Blondin wijst erop dat er op dit moment meer speelt. De VS zijn niet langer te vertrouwen als bondgenoot, betoogt hij. De Amerikanen hebben de controle over cruciale onderdelen van de vliegtuigen, waardoor elk land dat de F-35 bestuurt, het risico loopt te worden blootgesteld aan de grillen van een steeds grilliger wordende Amerikaanse overheid.

Het zou onverantwoord zijn om de toekomstige Canadese straaljagervloot nu alleen nog maar op de F-35 te baseren, in de hoop op een verandering in de houding van de VS, betoogde Blondin in een bericht op LinkedIn van 25 maart. De gepensioneerde gevechtspiloot zegt dat er nog tijd is voordat Canada zich moet binden aan de aankoop van de resterende 72 F-35’s van de Amerikanen.

“We zouden bijvoorbeeld kunnen ontdekken dat 36 F-35’s en 150 andere gevechtsvliegtuigen, zoals de Rafale of de Gripen, een betere strategische, economische en militaire positie zouden kunnen bieden, terwijl er fors wordt geïnvesteerd in ontwikkelingen van de 6de generatie”, voegde hij eraan toe.

De Centaur-technologie van het Duitse militaire technologiebedrijf Helsing introduceert reinforcement learning in luchtgevechten voor ongekende prestaties en luidt een nieuw tijdperk in voor samenwerking tussen mens en machine”, aldus Antoine Bordes, vice-president van de afdeling Artificial Intelligence bij Helsing.

“Centaur, op grote schaal getraind in de RL-Factory van Helsing, doet in slechts 24 uur tientallen jaren ervaring op in virtuele luchtgevechten. Zo ontstaan missieklare AI-systemen die de echte dynamiek van oorlogsvoering aankunnen, zoals blijkt uit de integratie in de Saab Gripen E. In de huidige ontwikkelingsfase biedt Centaur al mogelijkheden op menselijk niveau om vliegtuigen te besturen tijdens missies met een hoge complexiteit en zal het menselijke piloten cruciaal ondersteunen bij de bescherming van ons luchtruim tegen tegenstanders”.

De Gripen E-serie is Saabs nieuwste gevechtsvliegtuigsysteem, ontwikkeld om geavanceerde toekomstige bedreigingen tegen te gaan en te verslaan. Dankzij zijn unieke softwarearchitectuur maakt de Gripen E snelle software-implementatie mogelijk en is daarmee het ideale platform om Centaur te hosten.

In de komende maanden zullen Helsing en Saab de mogelijkheden voor complexere samenwerkingsscenario’s blijven verbeteren, wat waarde creëert voor de toekomstige ontwikkeling van de Gripen. Deze samenwerking tussen Helsing en Saab maakt deel uit van de Zweedse Future Fighter Concept Studies in het kader van een contract van de Zweedse Defensie Materieel Administratie (FMV).

Groot-Brittannië, Italië en Japan bundelen hun krachten om te ontwikkelen wat zij het Global Combat Air Program noemen. Deze zesde generatie gevechtsvliegtuigen zou de Japanse F-2 en de Eurofighter, die nu door het Verenigd Koninkrijk en Italië wordt gebruikt, moeten vervangen.

Het plan is om deze geavanceerde vliegtuigen in 2027 in de lucht te hebben en in 2035 in gebruik te nemen. Het nieuwe vliegtuig zou worden aangevuld met drones en zou ook onbemand kunnen zijn.

Volgens het luchtvaartmagazine Flight Global heeft Australië interesse getoond om zich bij het programma aan te sluiten. Op 25 maart 2025 vroeg het Britse parlementslid David Chadwick of het Verenigd Koninkrijk had overwogen om Canada uit te nodigen om bij te dragen aan dit Global Combat Air Program.

Blijft nog dé vraag: als Francken zijn ogen en oren sluit voor al de hier voorgaande informatie, is hij dan een ezel? De lezer zal zelf oordelen.