Een Europees minimumloon wordt vaak afgeschilderd als een utopie, een onmogelijk droombeeld van enkele wereldvreemde idealisten. Niets is minder waar. Het draagvlak voor een Europees minimumloon kent een gestage uitbreiding, zowel in België als in andere Europese lidstaten.  Tijdens de 1 mei boodschap van de sp.a werd verwezen naar de noodzaak van zo’n minimumloon en zelfs de Europese Commissie (bron) deed recent een voorstel in die orde. Maar hoe moet zo’n Europees minimumloon er dan uitzien en waarom is het noodzakelijk?

Utopie? Een Europees minimumloon ? 1 minimumloon in Europa

De meeste voorstanders van een Europees minimumloon pleiten natuurlijk niet voor één en hetzelfde minimumloon voor alle Europese lidstaten. De verschillen tussen de lidstaten zijn daarvoor veel te groot.

Een Europees minimumloon moet daarom ‘relatief’ zijn en in verhouding staan met de economische realiteit van elke lidstaat. Het Europees minimumloon zou dan gedefinieerd kunnen worden als 60% van het mediaaninkomen van een lidstaat (Schulten, 2008).

De EU zou vervolgens de landen moeten aanzetten om hun minimumlonen op te krikken tot minstens dit percentage. Dit kan met strikte, bindende regelgeving, of door gebruik te maken van de ‘open-coordinatie methode’ waarbij de 60% een benchmark is waar de lidstaten moeten naar streven.

Een dergelijk Europees minimumloon zou concreet betekenen dat verschillende landen aangezet worden tot het invoeren van een wettelijk minimumloon (Duitsland, Italië, Oostenrijk,  Denemarken, Finland & Zweden) terwijl andere landen hun minimumlonen significant moeten optrekken (vooral de nieuwe EU lidstaten). Het minimumloon in landen zoals België, Frankrijk en Luxemburg zou daarentegen niet moeten veranderen.

Noodzaak? De voordelen van een Europees minimumloon      

De redenen waarom meer en meer Europese actoren pleiten voor de invoering van een Europees minimumloon zijn divers. Ten eerste kan een minimumloon een efficiënt instrument zijn in de strijd tegen het fenomeen van de ‘werkende armen’. Vooral de nieuwe EU-lidstaten, maar ook Duitsland, kampt met relatief veel werknemers die, ondanks hun job, in huishoudens leven onder de armoedegrens. Voor deze werknemers zou het installeren van een ondergrens een hulp zijn om uit de armoede te ontsnappen.

Daarnaast zou een Europees minimumloon een grens stellen aan het competitief verlagen van de lonen in lidstaten. Het feit dat Duitsland het op dit moment economisch relatief goed doet heeft het voornamelijk te danken aan de verlaging van zijn lonen en zijn daardoor gestegen export. Hiermee dwingt het echter andere Europese landen hetzelfde te doen wat tot een desastreuze dynamiek leidt (link). Een Europees minimumloon zou Duitsland verplichten tot het invoeren van een minimumloon dat de lonen voor vele werknemers significant zou doen stijgen. De hele Europese economie kan hierdoor profiteren van een grotere vraag.

Andere redenen zijn: het garanderen van ‘degelijk werk’ in Europa, de bijdrage van een minimumloon tot de activering van werklozen omdat werk dan effectief beloont en de relatief lage druk die een minimumloon zet op de nationale begrotingen (in vergelijking met andere beleidsalternatieven).

Besluit

Het installeren van een Europees minimumloon is duidelijk een haalbare en noodzakelijke stap richting een evenwichtiger en socialer Europa. Meer en meer actoren geraken hiervan overtuigd, maar tot nu toe is er geen enkel officieel initiatief in die richting genomen. De strijd in Duitsland en Zwitserland voor de invoering van een wettelijk minimumloon blijft tot op heden een nationale strijd en vertaalt zich niet in een Europese campagne.

Ook de rol van de EVV (Europees VakVerbond) is beperkt omdat de Europese vakbonden in Athene zelf geen consensus bereikten over dit thema (link). Misschien moeten de vakbonden hun tempo laten bepalen door de traagste, maar aansluiting zoeken met de Europese burger door de lancering van een Europees Burgerinitiatief voor een Europees Minimumloon.

Stan De Spiegelaere

Schulten, T. (2008). Towards a European Minimum Wage Policy? Fair Wages and Social Europe. European Journal of Industrial Relations, 14(4), 421–439. doi:10.1177/0959680108097494