Als ik mij verkiesbaar zou stellen met een partij met als slogan : “geen belastingen meer”, dan zou ik ongetwijfeld veel stemmen halen. En hiermee zou ik dan de andere partijen om de oren kunnen slaan of onder druk zetten om de “wil van de kiezer” te laten respecteren. Dit is dus allemaal mogelijk in het huidig systeem en dit buit Bouchez uit. Hierna staan we eerst eens stil zijn populistische “truken”. En hierna stellen we voor om over te gaan naar een duurzaam systeem dat we kort toelichten. Hierin zijn excessen zoals de houding van Bouchez systemisch niet meer mogelijk omdat er systemisch balans mogelijk is tussen “links” en “rechts” dat meteen ook herbrond wordt.
Eerst staan we eens stil bij de “truken” van Bouchez. Hij verkondigt dat hij de wil van “30 % van de kiezers” moet respecteren. Hij vergeet er wel bij te zeggen dat deze 30 % de score is die hij behaalde voor het Waalse Parlement. Op federaal vlak behaalde hij -amper – 12,62 % (niet zo veel meer als Vooruit). En op federaal vlak wordt er beslist over federale belastingen. Verder zegt hij dat “meerwaarden op aandelen het pensioen zijn van de zelfstandigen” en dus niet belast mag worden. Hij vergeet er wel bij te zeggen dat pensioenen óók belastbaar zijn. En verder kregen zelfstandigen onder Vivaldi reeds een betekenisvolle verhoging van het pensioen. Verder is democratie geven en nemen maar geven dat kent hij niet, hij wil alléén nemen, redelijkheid kent hij niet. Schuldinzicht kent hij ook al niet, en hij wil de schuld bij de anderen leggen en krijgt hiervoor op TV een forum. Hij komt voor de andere partijen over als niet te vertrouwen, roept en scheldt naar het schijnt en verwacht dan dat er hierna zomaar met hem kan verder samen verder gewerkt wordt. Het huidig “systeem” is m.i. gewoon niet meer werkbaar, het is thans in dit systeem gewoon mogelijk dat één persoon alles lam legt.
Maar eigenlijk, is er wel een “systeem”? In een systeem is alles met elkaar verbonden. Kapitaal en democratie maken thans geen deel uit van een groter geheel, ze staan elk op zich, los van elkaar. Het kapitaal domineert anderzijds wel de democratie. Een geïntegreerde benadering waarin kapitaal en democratie zijn opgenomen in een evenwichtig systeem bestaat er niet. In het systeem dat ik hierna – kort – voorstel zijn er systemisch geen excessen à la Bouchez meer mogelijk (of toch veel minder).
Eerst is er een theoretische aanloop en onderbouw. Deze bouwt verder op heersende maar niet zichtbare denkkaders van het kapitaal. Deze worden duurzaam bijgestuurd om dan aangewend worden voor duurzame maatschappelijke doeleinden. Het gaat om het “omsmeden” van het zwaard van de taal van het kapitaal naar een duurzame ploeg voor ons allemaal.
Er wordt veel en vaak gezegd : we moeten “herbronnen”. Welnu dit “herbronnen” is mogelijk vertrekkend van de huidige sterke taal van het kapitaal die momenteel de wereld beheerst. Eén van de pijlers van deze taal (naast vennootschap en recht) is het T-model. Dit werd ooit omschreven door Goethe als “één van de meest geniale uitvindingen van de geest van de mens ooit”. Een andere auteur zei dat het één van de grootste sprongen is in de menselijke beschaving, vergelijkbaar met geld en internet, en dit omdat het in staat is zoveel data te omvatten (R. De Langhe, De Morgen, Zeno, 2014). De basis voor deze pijler werd op schrift gezet door de leermeester wiskunde van L. Da Vinci (en samen werkten ze hierna aan het Laatste Avondmaal). Via taal kan men een heel eigen wereld scheppen en het kapitaal slaagde hierin ook: het kwam tot een “mono-kapitaaltaal”. In één van de drie pijlers (het T-model of de dubbele boekhouding) is kapitaal een machtsbron; het is hierin ook de enige bron (namelijk van werkingsmiddelen (geld) voor het bedrijf). Thans wil “het” kapitaal van de maatschappij één groot bedrijf maken, met hierin eveneens kapitaal als enige machtsbron; voor de bronnen van mens en natuur is er hierin geen plaats, zij tellen niet mee. Dit heeft voor gevolg dat “maatschappelijke” boekhouding niet op orde is, we zitten in een groot bedrijf met een zuivere “kapitalistische boekhouding” waarin énkel geld telt.
Mijn voorstel is dat we tot een duurzame maatschappelijke “boekhouding” komen en dit door de huidige kapitalistische boekhouding (die het kapitaal wil opleggen) te “her-bronnen”. Deze herbronning houdt in dat, systemisch, naast kapitaal als machtsbron de bronnen van mens en natuur komen als machtsbron. Dan komen we tot een nieuwe logica en “taal”, een taal en logica waarin mens en natuur ook een plaats krijgen naast, en als tegengewicht voor de machtsbron van het kapitaal. Een boekhouding waarin er ook plaats is voor andere zaken dan enkel geld. We noemen dit “multi-bronnentaal”. Met deze nieuwe taal is orde in de chaos mogelijk en is o.a. systemisch herbronnen van fiscaliteit en democratie mogelijk (en nog véél méér). Het gaat om een systeem dat misschien wat gesofisticeerd is en op het eerste zicht bevreemdend overkomt, maar wel volledig logisch en duurzaam is: hierin is er systemisch voor blokkeringen door ego’s veel minder plaats en kan men verder. We komen tot een nieuw denkkader dat tevens een nieuw denkpatroon is: een “bronhouding”, ook al een nieuw woord en terdege onderbouwd is.
Hieronder geven we een visuele voorstelling van het voorgestelde systeem, dat voorwaar op een bierkaartje kan (cfr “simplicity is the highest sophistication” (Da Vinci))
Men herkent onmiddellijk het symbool van een boekhouding (of het T-model). Hierin kijkt men dubbel, vanuit twee oogpunten die met elkaar verbonden zijn naar wat ons omgeeft. Rechts (XXX) staan aldus de bronnen (mens natuur en kapitaal) en links (XXX) alles wat daar uit komt, zoals bijvoorbeeld democratie, dat een schepping van de mens is, ook staat ook geld en de aanwending ervan. Kapitaal (dat hierin zichtbaar wordt) en democratie maken deel uit van een groter geheel dat verder bouwt op een bestaand sterk denkkader dat de wereld beheerst; verder gelden een aantal grote beginselen zoals duurzaamheid, transparantie, true and fair view en voorzichtigheid (deze beginselen kunnen allemaal gelinkt worden aan het dubbel boekhouden) en rukken reeds op; verder gelden redelijkheid en ook ervaring (zij zijn de weerspiegeling van de bronnen van de mens).
Verder zitten “rechts” en “links” ook in het model: rechts staat het kapitaal (dat steeds verder wil aangroeien) en links staan zij die strijden voor een duurzame verdeling van de middelen, het geld dat voortkomt uit de samenwerking van de drie bronnen. De uitdaging is om tot balans te komen tussen de beiden, een woord dat steeds maar terugkeert.
Vanuit deze benadering kan men bijvoorbeeld fiscaliteit als fenomeen herbronnen: elke van de drie bronnen dient in dit systeem bij te dragen, naar draagkracht. En verder gelden voor de democratie de voormelde beginselen.
Deze benadering is heel veelzijdig en zorgt voor moderne “checks and balances” waardoor egocratische excessen niet meer mogelijk zijn (en nog vele andere excessen). Deze nieuwe taal maakt het ook mogelijk te komen tot een nieuw sociaal contract van duurzame sociale en coöperatieve vennootschap, waarin elke burger een duurzaam en sociaal en coöperatief aandeel heeft .
Het omsmeden van het zwaard van de taal van het kapitaal naar een duurzame ploeg voor ons allemaal is iets dat m.i. toelaat uit de impasse van de huidige egocratie te geraken.
De toekomst lijkt dus in een nieuw systeem te liggen dat verder bouwt op een heersend, niet-zichtbaar systeem.
Voor meer info over deze nieuwe taal en logica, zie “multi-bronnentaal” op het internet. Het gaat om een nieuwe taal, voorbij de huidige “mono-kapitaaltaal” en dit tevens in de praktijk kan omgezet worden (bijvoorbeeld: multi-bronnenboekhouding, multi-data-aandeel voor de burger,…)
Hans Vanhaesebroeck
