Is het illegaal downloaden van muziek nefast voor de legale verkoop van digitale muziek? Dat is alvast het verhaal dat de grote muziekproducenten ons willen doen geloven. Uit nieuw Europees onderzoek blijkt echter dat het illegaal downloaden van muziek vaak leidt tot een stijging van de legale aankopen. Er is dus sprake van een complementariteit tussen deze twee manieren van muziekconsumptie: muziek die illegaal ‘ontdekt’ wordt, zal de consument makkelijker legaal  gaan downloaden.

De impact van muziekpiraterij op legale verkoop van muziek is uitgebreid bestudeerd, maar richt zich vooral op de verkoop van muziek in de vorm van fysieke CD’s. Echter, onze manier van muziek consumeren is grondig gewijzigd sinds de lancering van de iTunes Music Store in 2003 : in plaats van een hele CD te kopen, kan men nu een bepaald lied downloaden in MP3-formaat. De Europese studie Digital music consumption on the internet bestudeerde de gevolgen van online illegaal muziekverbruik op deze online legale verkoop.

Hoe illegaal downloaden zorgt voor legale winst

De muziekindustrie beweert dat ze de voorbije jaren haar inkomsten drastisch heeft zien verminderen, en wees daarvoor met de vinger naar de illegale download websites. Maar ondertussen heeft dezelfde muziekindustrie de wereldwijde digitalisering en de nieuwe manieren om daarmee geld te verdienen volledig omarmd. Het is namelijk zo dat de omzet van digitale muziek enorm gestegen is in de periode 2004-2010, een wereldwijde groei die in 2011 maar liefst 5,2 miljard dollar opbracht.  Terwijl de meeste studies inderdaad wijzen op de negatieve invloed van piraterij op de verkoop van fysieke muziek (cd’s dus), lijkt het erop dat dat het groeiende belang van de digitale sector in de muziekindustrie een wel zeer positieve invloed heeft op de digitale muziekverkoop.

In deze studie werden, door het volgen van de ‘clickstream’ van meer dan 16.000 internetgebruikers, de bezoeken aan legale en illegale muziekwebsites gemeten. Wat blijkt? Er is een relatief stabiele, positieve en zeer lage elasticiteit wat betreft illegaal downloaden/streaming  ten opzichte van legale aankopen. Meer zelfs, het klikken op legale websites zou 2% lager geweest zijn, indien de zo verguisde illegale downloadwebsites niet zouden bestaan.

Op het eerste gezicht lijkt het er dus op dat digitale muziekpiraterij de legale muziekmarkt helemaal niet verdringt. Sterker nog: de omzet van platenmaatschappijen dankzij digitale muziekverkoop zit duidelijk in de lift, en er is geen enkele reden om te beweren dat digitale muziekpiraterij een slechte zaak is voor de legale digitale muziekindustrie. Bovendien geven de resultaten van deze studie aan dat de nieuwe muziekconsumptiekanalen zoals online streaming ook een positief effect hebben op de eigenaars van de auteursrechten (de artiesten zelf, of de platenmaatschappijen).

Het is crisis, maar voor wie?

Conclusie? Veel muziek die legaal wordt “geconsumeerd” zou niet zijn aangeschaft als illegaal downloaden niet beschikbaar was, en illegaal downloaden en online streaming hebben een stimulerend effect op de verkoop van digitale muziek.  Ondertussen blijven vele consumenten én artiesten geloven in het sprookje dat er “enkel nog geld te verdienen valt met live optredens, omdat de CD-markt nu eenmaal volledig in elkaar gestuikt is”. 

Het lijkt wel heel sterk op het klassieke verhaal in de huidige economische realiteit : winstgevende bedrijven snoeien in de kosten om de aandeelhouders een nog groter deel van de koek te kunnen uitbetalen. Ook hier wordt een zogenaamde “crisis” gebruikt als excuus om besparingen door te voeren, terwijl de muziekindustrie stilletjes vette winsten blijft boeken. In deze digitale tijden lijkt de muziekindustrie dan ook niet zo drastisch veranderd te zijn: het komt er nog steeds op aan om met zo weinig mogelijk investeringen zoveel mogelijk opbrengsten binnen te rijven. Leve het kapitalisme?

De volledige studie: Digital music consumption on the internet (JRC 2013)