Onlangs las ik in een Vlaamse krant een artikel over Venezuela. De titel die in reuzengrote letters over de pagina uitgesmeerd werd luidde:

‘Venezuela is ergste dictatuur ooit gezien in Latijns-Amerika

Het gaat er mij niet om de fouten van de regering van Venezuela te verdonkeremanen. Wat mij hartgrondig stoort is dat we in een van de betere kranten te maken krijgen met een vooringenomen controversieel politiek standpunt, dat bovendien totale onwetendheid op vlak van de geschiedenis illustreert en door argeloze lezers moet geslikt worden voor realiteit.

De auteur van dat artikel  heeft blijkbaar nog nooit gehoord over ‘Operatie Cóndor,’ de codenaam van het samenwerkingsverband van Latijns-Amerikaanse militaire dictaturen in de jaren ’70 en begin jaren ’80. Met hulp van het Witte Huis was een aantal militaire regimes aan de macht: Chili, Argentinië, Brazilië, Bolivia, Paraguay en Uruguay. Deze regimes moesten korte metten maken met actieve linkse bewegingen, al dan niet opstandig en al dan niet gewelddadig. Vele tienduizenden mannen en vrouwen werden door de militairen van de betrokken landen gruwelijk gefolterd en vermoord.

Niets blijft verborgen

De ‘Operatie Cóndor’ bleef een tijd lang geheim. Maar onder het mandaat van de Amerikaanse president Jimmy Carter publiceerde de Central Intelligence Agency (CIA) op last van het Amerikaanse Congres documenten over de betrokkenheid van de Verenigde Staten.

Op 22 december 1992 ontdekte de Paraguayaanse advocaat en leerkracht Martín Almada om en bij 700.000 pagina’s geheime documenten. De archieven gaan over een periode van 1927 tot 1989, waaronder ook een  gedetailleerde documentatie over ‘Plan Cóndor.’ Cijfers die regelmatig terugkeren hebben het over 50.000 personen die afgemaakt werden, 30.000 die opgepakt werden en voorgoed verdwenen en 400.000 mensen die gevangen gezet werden.’

Op  basis van zijn opzoekingswerk zegt Martín Almada het volgende. ‘Het tragisch saldo van ‘Plan Cóndor’ in Latijns-Amerika bedroeg in meerderheid vakbondsleiders, studenten, profesoren, onderzoekers, artiesten, journalisten, artsen, religieuzen, advocaten, intellectuelen, met andere woorden de denkende klasse van Latijns-Amerika.’ 

In 2002 ontving hij in het Zweedse Parlement de Right Livelihood Award.

In 1983 startte de Argentijnse ‘Nationale Commissie over de Verdwijning van Personen’ (ook bekend als de ‘Commissie Sábato’) met het onderzoek van vijftig duizend folios. Er worden 30 duizend gevallen van ontvoering, foltering, moord en verdwijning in beschreven. Ondermeer werden jonge mannen en vrouwen uit bed gesleurd, gemarteld, verdoofd, in helikopters geladen en nog levend boven de oceaan gedumpt. Anderzijds vermeldt Arancibia Clavel (een  geheim rapport van het Archief van de Federale Kamer van Buenos Aires)  22 duizend doden.

Een veroordeling voor genocide die tien dagen duurde

Later, in 2006, werd in Guatemala door de toenmalige Ombudsman voor de Mensenrechten een verlaten politiearchief gevonden met 80 miljoen folio’s. Samen met het resultaat van twee onderzoekscommissies voor de historische opheldering van de waarheid  (een kerkelijke-pastorale ‘Nunca Más’ en een internationale) kwam men tot de conclusie dat tussen 1960 en 1996 meer dan 200.000 mensen vermoord werden en nog eens 45.000 opgepakt en sindsdien verdwenen zijn. Zoals altijd was de rol van de VS in dat intern conflict nadrukkelijk aanwezig. In 2013 werd dictator Efraín Ríos Montt (juni 1982 – augustus 1983) als eerste militaire generaal in het Latijns-Amerikaanse continent in eigen land veroordeeld voor genocide. Hij kreeg tachtig jaar gevangenis. Maar onder druk van onder meer oud-generaals (met bloed aan de handen) werd tien dagen later het vonnis geannuleerd. Van dictatuur gesproken!

Militaire  dictatuur in El Salvador.

De hele maatschappij werd gemilitariseerd. Jawel, er waren verkiezingen, maar de dictatoriale macht van het leger stond boven de regering en de politieke macht. Tijdens  die burgeroorlog werden een 75.000 personen vermoord tussen 1979 en 1992. Men berekent dat 80% van de slachtoffers burgers waren. Vele van die moorden worden beschouwd als ‘oorlogsmisdaden’ en onderzocht door de Waarheidscommissie. Die registreerde bovendien een dertigtal massamoorden. De onderzoeken gelden vanaf 1970, de periode die als vooroorlogs wordt beschouwd.

Wellicht zijn dat allemaal door de betrokken journalist vergeten historische details.