Gisteren was het zover. Di Rupo lanceerde zijn nota. Vandaag bleken de eerste commentaren, zowel in vanuit pers als politiek vrij positief. Di Rupo durft, Di Rupo maakt komaf met de taboe’s, Di Rupo steekt zijn nek uit. De zo vaak verguisde PS-voorzitter kreeg ook in de Nederlandstalige pers lof toegeworpen.
Een positief geluid
Wie de nota – al was het maar diagonaal – doornam, viel onmiddellijk op dat Di Rupo zich inderdaad niet beperkte tot het uitschrijven van het standpunt van zijn PS. De formateur ging duidelijk geen moeilijk onderwerp uit de weg en schetste een voorstel om zowel op communautair als sociaal economisch vlak het land te hervormen. Er zat zelfs een snuifje politieke ethiek in. Mooi.
Wat dat laatste betreft, kan men Di Rupo’s voorstellen alleen maar toejuichen. De verplichting om het mandaat waar men voor kandideert ook daadwerkelijk op te nemen, is positief. De carrousel rond de opvolgers heeft de voorbije jaren dergelijke proporties aangenomen, dat de kiezer zich terecht de vraag stelt waarom hij überhaupt nog zou gaan kiezen. Samenvallende verkiezingen kan bovendien de voortdurende kieskoorts temperen. Die belemmert nu iedere vorm van krachtdadig beleid. De angst onmiddellijk voor onpopulaire maatregelen afgestraft te worden is te groot.
Ook het voorstel voor een federale kieskring valt toe te juichen. Die kieskring als electoraal kader van de federale politieke sfeer is een noodzakelijke vereiste die terecht thuishoort in ieder voorstel voor een vernieuwd België.
Di Rupo splitst bovendien BHV en werkt daarmee een kanker uit het Belgisch staatsbestel weg. Over de modaliteiten valt te twisten. Feit is echter dat de PS-voorzitter openlijk voor de optie splitsing kiest, terwijl er van de uitbreiding van Brussel als compensatie sprake is. Dat kan al tellen.
Niets dan goeds dus. Of toch niet?
Taboe’s en mantra’s
Uiteraard zijn er ook minpunten in de nota Di Rupo te vinden. Voor Vlaamsnationalisten is dat de federale kieskring en de – naar hun afweging – niet voldoende ver doorgedreven opsplitsing van bevoegdheden. Wie het geheel vanuit een ander standpunt bekijkt, ziet echter net een te ver doorgedreven regionalisering. Daarbij valt onmiddellijk op dat alvast één taboe standgehouden heeft.
Want als Di Rupo iets voorstelt, dan is het wel het verder opsplitsen van de resterende Belgische, federale, bevoegdheden. De mantra dat meer autonomie a priori tot beter beleid leidt blijft gehandhaafd. Niet alleen worden talrijke pure restbevoegdheden – sportinfrastructuur, federaal wetenschapsbeleid en dergelijke – volledig geregionaliseerd, er worden ook nieuw domeinen aangesneden. De sociale zekerheid – met de vooropgestelde opsplitsing van de kinderbijslag – is er één van. Justitie een ander. De versnippering van bevoegdheden gaat dus, net als vroeger verder.
Het herfederaliseren van bevoegdheden – zoals ondermeer ooit voorgesteld inzake buitenlandse handel, milieu, de geluidsnormen en dergelijke – blijft dus een absoluut taboe. Ook Di Rupo’s voorstel kent slechts éénrichtingsverkeer, waarbij de federale staat zowel op financieel als institutioneel vlak verder uitgekleed wordt. De overheveling van 17,3 miljard EUR aan bevoegdheden en nog eens 10 miljard EUR aan fiscale autonomie holt de federale staat opnieuw een ferm stuk uit. Het blijft voor unitaristen en (unie-)federalisten een bijzondere bittere pil om te slikken.
Dat experts terzake – van de Touring, over GAIA, talrijke academici tot het middenveld in de vorm van vakbonden en ziekenfondsen – zich de voorbije jaren telkens tegen de regionalisering van deze domeinen uitspraken is blijkbaar ook nu weer van geen tel (1). Het verkeersreglement, dierenwelzijn, de kinderbijslag, het federaal wetenschapsbeleid, het gaat allemaal voor de bijl. Het is en blijft nochtans de vraag of de burgers werkelijk gebaat zijn bij het bestaan van drie verschillende verkeersreglementen in één en hetzelfde land. Wat het rampenfonds betreft, behoeft het weinig vertoog dat overstromingen weinig gevolg geven aan gewest- of taalgrenzen.
Ook socio-economisch is het niet allemaal rozengeur en manenschijn. 22 miljard wil de formateur besparen. Hoewel er sprake is van een vermogenstaks en een taks op 1ste klasse vliegtickets en de vermindering van de ministeriele weddes, komt Di Rupo op het financiële vlak niet echt tot vernieuwing. De overheid moet het met minder doen en de creatie van werkgelegenheid dient de rest te doen. De notionele intrestaftrek – die minder opbrengt dan hij kost – blijft, weliswaar lichtjes aangepast, bestaan. Het is bovendien de vraag of men de vooropgesteld jobcreatie en opbrengsten uit de zgn. nucleaire rente niet overschat.
Di Rupo, een tussenstop
Dat de nota Di Rupo krediet verdient, is duidelijk. Dat de nota een compromisvoorstel is, onder regionalisten, ook. Dat ze daardoor niet noodzakelijk een werkelijke verbetering inhoudt ook. Veel zal afhangen van de uiteindelijke coalitie die zich eventueel rond deze tekst wil scharen. Bij een centrum-rechtse regering zouden de uiteindelijke effecten van de nota Di Rupo voor de doorsnee burger als voor België als land in zijn geheel wel eens ferm kunnen tegenvallen.
De komende dagen zullen alvast één ding doen; duidelijkheid scheppen. Het is nu aan de hoofdrolspelers om hun posities bekend te maken. Wie Di Rupo’s nota afschiet of tot in het oneindige wil amenderen wenst duidelijk nooit tot een akkoord te komen. Wie België een warm hart toedraagt, dient bovendien niet al te veel hoop te koesteren. Di Rupo’s voorstel van een federale kieskring zou wel eens, net als de andere voorstellen betreffende de politieke ethiek, meer een sneuvelvoorstel dan een werkelijk doel kunnen zijn. Een voorstel dus dat de formateur mogelijkheid biedt symbolische toegevingen te doen om bijkomende goodwill te creëren. Jammer, maar helaas.
Di Rupo stelt tot slot de regio’s hun talenten verder te willen laten ontwikkelen. België van zijn kant, wordt verder van binnenuit opgevreten. Het verder opsplitsen en zelfs aansnijden van nieuwe domeinen vormt zelf de kiem van nieuwe communautaire eisen en conflicten. Voor het onverzadigbare Vlaamsnationalisme biedt het de mogelijkheid in te breken in domeinen die tot nu toe off limits waren. Voor de regionale machtselites biedt het vooral mogelijkheid om de eigen macht verder uit te breiden. De vraag is echter, in hoeverre de burger hier werkelijk wel bij vaart…
————————————————————————————
(1):
Touring: http://www.brusselnieuws.be/artikel/touring-noemt-nota-vande-lanotte-absurd-en-belachelijk
GAIA: http://www.gaia.be/ned/control.php?&topgroupname=&groupname=pb251
Wetenschapsbeleid: http://www.vandaag.be/binnenland/52566_splitsing-wetenschapsbeleid-bedreigt-ons-onderzoeksniveau.html
