Vrijwilligers reageren emotioneel op het passeren van een collega voor de vacature van conciërge van het seniorencentrum. Een gemeente die zich afficheert als Baanbrekende Werkgever moet zijn organisatiewaarden waarmaken, ook ten opzichte van vrijwilligers.

“Heusden-Zolder bouwt aan een toekomstgerichte gemeente waarin bestuur en inwoners werken aan verbetering, groei en een gevoel van thuiskomen. Sportiviteit, ambitie en goesting zijn voor ons de sleutel om bij te dragen aan wat écht belangrijk is. Medewerkers zijn geen nummer, maar collega in een cultuur van vertrouwen, respect en samenwerking. Fairplay en open communicatie zorgen ervoor dat iedereen zich gehoord voelt en kan bijdragen. Samen werken we aan het bereiken van onze doelen, met respect voor wat ieder van ons bijdraagt.” Zo kan men de organisatiewaarden van Heusden-Zolder samenvatten. Maar vandaag weten we dat de baseline “Heusden-Zolder laat je niet onbewogen” ook negatief kan worden opgevat.

Maar vandaag weten we dat de baseline “Heusden-Zolder laat je niet onbewogen” ook negatief kan worden opgevat.

Niet iedereen is blijkbaar akkoord met wat de gemeente elders nog over zichzelf zegt: “Als baanbrekende werkgever creëren we een omgeving waarin iedereen zich ondersteund voelt en kan bijdragen aan een betrokken samenleving.” Dat leert men uit de reacties van de vrijwilligers in het seniorencentrum De Zandloper¹ op de manier waarop een nieuwe conciërge² voor het gebouw werd aangesteld. Een werkgroep bestaande uit een schepen en twee ambtenaren kondigde de vacature in de regionale media aan, kreeg een twintigtal reacties, had gesprekken met zes gegadigden, hield twee kandidaten over, waaronder de voorzitter van de vrijwilligers, en koos tenslotte voor een kandidaat van buiten de organisatie³. Zoals te verwachten waren de reacties niet mis. Een bloemlezing:

“De beslissing om de kandidatuur van onze voorzitter, Laurette, af te wijzen, komt voor ons bijzonder hard aan. Al jaren is zij het kloppend hart van onze werking: altijd aanwezig, altijd betrokken, altijd klaar om te helpen. Haar inzet was en is onvoorwaardelijk. Dit antwoord op jarenlang vrijwilligerswerk en engagement kunnen wij moeilijk aanvaarden. Vrijwilligers verdienen erkenning en waardering, ontmoediging hoort niet in dat rijtje thuis,” aldus een vrijwilliger namens al zijn collega’s. Eén van de vrijwilligers vult aan: “Met een mengeling van verdriet, misselijkheid, onmacht en slapeloosheid heb ik kennis genomen van een beslissing die in onrechtvaardigheid moeilijk te evenaren zal zijn. Mijn ontslag is definitief en onomkeerbaar. Ik sluit dit onverkwikkelijke hoofdstuk af.”

Spoedvergadering

Ook in een spoedvergadering tussen schepen, ambtenaren en vrijwilligers ging het er emotioneel aan toe. Mijn echtgenote werkt al 23 jaar als vrijwilliger in de Zandloper. Ik krijg daar regelmatig terugkoppeling over. Ik mocht als waarnemer de vergadering niet bijwonen, maar na afloop wel de schepen interviewen. Veel wijzer ben ik daar niet van geworden. De Internetgazet had het verhaal al gebracht (spanningen, te weinig betrokken, de afwijzing van de voorzitter is voor velen de druppel), compleet met de reactie van de burgemeester: ik weet niks van aanslepend ongenoegen, de conciërgewoning is objectief toegewezen; dat de nieuwe conciërge een partijgenote is, is louter toeval⁴. Over dat laatste gelooft deze auteur de burgemeester op zijn woord, maar blijkbaar denkt niet iedereen daar zo over.

Wat kunnen we uit dit gebeuren leren? Blijkbaar heeft niemand de vrijwilligers tijdig betrokken in de besluitvorming. Dat is niet slim. De gevolgen zijn ernaar: een achttal opzeggingen in een tijd waarin men handen tekort komt. Een gemeente die zich afficheert als Baanbrekende Werkgever moet zijn organisatiewaarden waarmaken, ook ten opzichte van vrijwilligers. Dat begint met een vrijwilligersbeleid: wie staat de vrijwilligers terzijde, wie kruipt in hun huid, luistert naar hun bekommernissen, maakt duidelijk over welke issues ze inspraak hebben, meet hun tevredenheid, en houdt een evaluatiegesprek met vrijwilligers die afhaken. In De Zandloper houden drie ambtenaren kantoor. Tenminste één daarvan zou toch heel wat intensiever en spontaner de vinger aan de pols kunnen houden.

In De Zandloper houden drie ambtenaren kantoor. Tenminste één daarvan zou toch heel wat intensiever en spontaner de vinger aan de pols kunnen houden.

In de periode 2015-2024 evolueerde het aantal vrijwilligers van 34 naar 28. In januari zag De Zandloper zich door het nijpend tekort aan vrijwilligers gedwongen de deuren op zaterdag gesloten te houden. Gelukkig kwamen er vervolgens een drietal nieuwe vrijwilligers bij. Men mag hopen dat het bij het achttal recente ontslagen blijft. Als ik goed geluisterd heb naar de schepen, lijkt bij het gemeentebestuur het besef te groeien dat er iets schort aan de manier waarop de leiding omgaat met de vrijwilligers. Is het in staat om nog eens een tweede vergadering te beleggen op een moment waarop de gemoederen zijn bedaard, om duidelijk te maken dat men de boodschap heeft begrepen? En blijft men dan het geweer van schouder veranderen?

De Zandloper in Heusden-Zolder bestaat sinds 1997. Het seniorencentrum is uniek in zijn soort en in ons land. Dat kon men al horen bij het bezoek van koningin Paola op 19 juni 2002. Laten alle betrokkenen dus opnieuw de handen ineenslaan en ervoor zorgen dat het centrum niet enkel blijft bestaan, maar ook verder gedijt tot een plaats waar het voor de groeiende groep senioren in onze samenleving goed vertoeven is.

*****

Noten

1 De Zandloper is een seniorencentrum waar mensen elkaar ontmoeten. Het cafetaria, dat wordt gerund door vrijwilligers, is meer dan een eet- en drinkgelegenheid. Het is een plek waar eenzaamheid wordt doorbroken en gemeenschappen worden versterkt.

2 De conciërge huurt het appartement boven het seniorencentrum tegen verlaagd tarief, in ruil voor zijn/haar dienstverlening.

3 De leiding kon op zijn klompen aanvoelen dat de vrijwilligers graag de conciërgewoning toegewezen hadden gezien aan hun voorzitter.

4 De deontologische code van Heusden-Zolder is duidelijk: men dient elke schijn van partijdigheid te vermijden.

*****

Dit artikel verscheen eerder op Geopolitiek in context, waar men ook een reactie kan posten.