Op de Negende Topontmoeting van de America’s zullen de staatshoofden en regeringsleiders van het Amerikaanse noordelijke en zuidelijke subcontinent politieke en economische kwesties bespreken. Deze keer gaat  de top door in Los Angeles, Californië van 6 tot 10 juni 2022. Een van de hoofdthema’s wordt ‘democratie.’

 Op zijn twitter-account onthulde Katu Arkonada, lid van het ‘Netwerk van Intellectuelen, Kunstenaars en Sociale Bewegingen ter verdediging van de Mensheid’ dat uit bronnen blijkt dat de Amerikaanse president Biden zou kunnen overwegen de top niet bij te wonen. In dat geval zouden de spanningen, de chantage, de druk, vuile campagnes en andere trucs waartoe de Amerikaanse organisatoren hun toevlucht hebben moeten nemen om hun mislukking te verdoezelen, nog verergeren.

Volgens dezelfde bron zou ‘het Witte Huis’ en het ministerie van Buitenlandse Zaken zich zorgen maken over de ontstane situatie. Ze noemen het ‘de crisis van de Top van de Amerika’s.’ Er is wanhoop tussen beide instellingen ontstaan, waarbij ze elkaar de schuld geven van de mislukking. Dit zou zelfs Biden ertoe zou brengen niet aanwezig te zijn.  [1]

Na de commentaar van de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken, Brian Nichols, die zei dat het ‘onwaarschijnlijk is dat Venezuela, Cuba en Nicaragua er zullen bijzijn,’ worden de VS geconfronteerd met een scenario dat zij niet hadden verwacht.

Presidenten als de Mexicaanse Andrés Manuel López Obrador, de Boliviaanse Luis Arce en de Hondurese presidente Xiomara Castro hebben verklaard dat zij de top niet persoonlijk zullen bijwonen, indien deze uitsluitingen worden gehandhaafd. De ambassadeur van Antigua en Barbuda bij de Verenigde Staten, Ronald Sanders, kondigde aan dat de landen van de Caraïbische Gemeenschap (CARICOM) niet zullen deelnemen als Cuba wordt uitgesloten. Vele mainstream media hebben de top van Biden al een mislukking genoemd.

Het is nog niet te laat om van koers te veranderen. Als de regering van de VS dringende problemen in de regio wil aanpakken, zoals immigratie, klimaatverandering, economisch herstel, volksgezondheid en democratie, moeten alle landen bij het gesprek worden betrokken.[2]

Volgens vele Latijns-Amerikanen heeft een topontmoeting van de America’s geen enkele zin wanneer al op voorhand landen uitgesloten worden. Dit duidt volgens hen nog maar eens op het feit dat er aan de arrogantie van de VS geen grenzen zijn.

Cuba uitgesloten

Op 25 mei kwamen talrijke vertegenwoordigers in Havana samen voor het Derde Forum van de Cubaanse Civiele Maatschappij. Onder de naam ‘De Amerika’s Bedenken’ ontmoetten ze elkaar. Er werd gedialogeerd over onderwerpen die later aan bod zullen komen tijdens de IXde Top van de Amerika’s.

De Verenigde Staten – het gastland van de negende top – weigerden niet alleen visa aan de Cubaanse regeringsfunctionarissen, maar ook aan vertegenwoordigers van de Cubaanse civiele maatschappij die zouden deelnemen aan de ‘Top van de Volkeren voor Democratie,’ een evenement dat op hetzelfde tijdstip van de officiële bijeenkomst in Californië zal worden gehouden.

Aan het eind van deze debatten werd in een slotverklaring onder meer ‘de selectiviteit, de dubbele moraal en het discriminerende en antidemocratische beleid’ aan het licht gebracht dat bij de organisatie van de Top heerst.

‘Als maatschappelijk middenveld hebben wij besloten de absurditeit aan de kaak te stellen dat het eiland niet bij dit evenement aanwezig is en niet kan deelnemen aan acties zoals het opstellen van een plan voor gezondheid en veerkracht in Amerika,’ aldus Norma Goicochea Estenoz, voorzitter van de Cubaanse Vereniging bij de Verenigde Naties (ACNU). In die zin bevestigde zij dat Cuba op vele punten een bijdrage kan leveren aan de verschillende thema’s van de bijeenkomst en hekelde zij de poging om een gezondheidsplan van de regio goed te keuren zonder rekening te houden met de ervaringen die Cuba op dat vlak heeft.

Zo werd in de slotverklaring in Havana het ‘Plan voor Gezondheid en Weerbaarheid’ verworpen dat tijdens de top in Californië zal worden opgesteld en goedgekeurd en dat de bijdrage uitsluit die Cuba, met het eerste vaccin in Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied tegen Covid-19, op dit gebied kan leveren.

Tevens werd een oproep gelanceerd om vertegenwoordigers van de civiele maatschappij uit alle landen in de regio meer bij toekomstige topontmoetingen te betrekken. Ook werd de toezegging gedaan om actief te blijven deelnemen aan ‘de opbouw van een duurzame, veerkrachtige en rechtvaardige toekomst.’ [3]

Venezuela uitgesloten       

 President Nicolás Maduro zat in Caracas de herdenking voor van de legendarische overwinning door een leger dat door Simón Bolívar op de been werd gebracht en dat de Spaanse kolonisators in 1820 versloeg. Daardoor  werden vijf (huidige) Andeslanden onafhankelijk van Spanje. Aan dat colloquium van de herdenking namen op 23 mei woordvoerders deel uit México, Ecuador, Colombia, Bolivia en Cuba.

Tijdens zijn toespraak fulmineerde president Maduro: ‘Wat ze ook doen in Washington, onze stem zal aanwezig zijn op de top in Los Angeles.’

De president waarschuwde dat meer dan 25 regeringen in de regio de uitsluiting van Venezuela, Cuba en Nicaragua van de hand wijzen op de komende top. Het staatshoofd benadrukte verder de heldhaftige en moedige rol van de Latijns-Amerikaanse en Caraïbische volkeren die de stem van Venezuela op de top zullen laten horen. ‘Vanuit Venezuela zeggen wij tegen de Zuid-Amerikaanse volkeren: “De grote tijden van vereniging liggen voor ons.” [4]

Zichzelf uitsluiten

Consuelo Porras, procureur-generaal en hoofd van het Openbaar Ministerie van Guatemala zit op een lijn met het corrupte beleid van president Alejandro Giammattei. Zij wordt ervan beschuldigd te hebben bijgedragen tot de ontmanteling van de grondwettelijkheid, met name van de gerechtelijke onderzoeksorganen. Voormalig uitgevoerde onderzoeken maakten het mogelijk dat politieke figuren en de economisch-militaire machtigen, die ongestraft en vrij rondliepen, uiteindelijk in de gevangenis terecht kwamen. Tijdens haar beleid gingen een vijftiental hoge functionarissen van Justitie, die de corruptie bestreden, in ballingschap. De regering Biden plaatste haar op de Amerikaanse lijst van corrupte en antidemocratische actoren. Tot verbijstering van mensenrechtenorganisaties en rechtgeaarde personen werd Consuelo Porras op 17 mei dit jaar toch opnieuw verkozen tot procureur-generaal voor vier jaar. De regering Biden reageerde scherp. Ook de Europese Unie heeft herhaaldelijk haar ‘bezorgdheid’ uitgedrukt over de gang van zaken. In april vaardigde het Europees Parlement een resolutie uit rond Guatemala, waarin ze onder meer de corruptie onder de regeringsfunctionarissen verwerpt. President Giammattei had al blijk gegeven dat hij de interventie van de VS niet pikte. Daarop was er een moment sprake dat naast Venezuela, Nicaragua en Cuba ook El Salvador en Guatemala zouden uitgesloten worden uit de topontmoeting. Eerbiediging van de democratie was volgens Washington een van de voorwaarden voor deelname aan de Top. Maar kort daarop keerde de regering Biden zijn kar en maakte bekend dat de president Joe Biden wel degelijk rekening houdt met de aanwezigheid van president Alejandro Giammattei. Enkele dagen tevoren reageerde deze laatste tijdens een interview dat ‘ze me niet gaan uitnodigen voor de top. In ieder geval, ik heb een bericht gestuurd dat ik niet ga.” Ook El Salvador blijkt nu welkom te zijn, ondanks het feit dat duizenden jongeren in de strijd tegen de misdaadbendes in een periode van 65 dagen opgepakt en achter de tralies gezet werden.[5]

President van Mexico wacht op een antwoord van Biden

De president van Mexico, Andrés Manuel López Obrador, kondigde op 30 mei aan dat hij nog niet heeft besloten of hij de IXde top van de Amerika’s al dan niet zal bijwonen. Hij wacht immers nog op het antwoord van president Biden, over het uitnodigen van alle naties zonder uitsluitingen. AMLO, zoals ze in Mexico hun president noemen, kon het niet laten om met een sneer uit te halen tegen de houding van de Amerikaanse regering. Tijdens de ochtendpersconferentie zei hij: ‘We wachten op een antwoord. Wij begrijpen dat president Biden het druk heeft en zich zorgen maakt over wat er in Texas gebeurd is met de moord op kinderen en jongeren, en dat heeft hem beziggehouden.’ Nu, laten we wel wezen. In Mexico sneuvelen ook tal van slachtoffers van het geweld, onder meer veroorzaakt door criminele bendes, waaraan soms politie en openbare functionarissen medeplichtig zijn.

Tegelijkertijd blijkt López Obrador de mogelijkheid open te houden dat zijn voorstel in aanmerking wordt genomen ondanks de ‘sterke druk” van bepaalde sectoren van de Amerikaanse samenleving.

Kan president Pedro Castillo van Peru naar de top?

Sinds zijn aantreden als president van Peru op 28 juli 2021 leed Pedro Castillo de een na de andere poging van rechtse krachten om hem af te zetten. Massale volkssteun in de straten en het besluit van de meeste partijen om de afzettingspogingen niet te steunen hielden hem in het zadel. Naderhand kwam er nog een vooronderzoek tegen hem bovenop, wegens vermeende misdrijven van beïnvloeding en verstandhouding om bedrijven te bevoordelen bij het  toekennen van overheidsopdrachten. Volgens verschillende Peruviaanse media, die zich baseren op bronnen van het Openbaar Ministerie, is het onderzoek ondermeer gericht op bijeenkomsten die president Castillo zou hebben gehouden in het regeringspaleis en in de privéwoning van zakenvrouw Karelim López. Zij zou bemiddeld hebben namens het consortium Puente Tarata III, dat aast op de vergunning voor de  bouw van een brug in de centrale jungle. Zo zou ook de oliemaatschappij Heaven Petroleum Operation de aanbesteding voor de verkoop van 280.000 vaten biodiesel aan het staatsbedrijf PetroPerú voor 74 miljoen dollar in de wacht hebben gesleept. Er loopt ook een vooronderzoek naar een voormalig minister, zes congresleden en anderen die bij corruptie betrokken zouden zijn.

Enkele juristen zijn het erover eens dat de bevoegde rechter, eens het onderzoek geopend, om preventieve maatregelen kan verzoeken, waaronder een verbod om het land te verlaten.

Benji Espinoza, de advocaat van de president, verzocht op 31 mei het Openbaar Ministerie om nietigverklaring van het besluit om tegen de mandataris een onderzoek in te stellen wegens vermeende misdrijven als verstandhouding en het uitoefenen van invloed. De advocaat betoogde dat deze misdrijven niet te vergelijken zijn met die van verraad, belemmering van verkiezingen, onwettige ontbinding van het parlement of sluiting van het verkiezingstribunaal, de enige misdrijven waarvoor een zittende president kan worden aangeklaagd en uit zijn functie kan gezet worden.

Van zijn kant vroeg de president om toestemming die hij grondwettelijk nodig heeft om van 7 tot 12 juni naar de Verenigde Staten te reizen om deel te nemen aan de top en andere daarmee verband houdende bijeenkomsten. Gevraagd naar de kwestie zei een van de Congresleden dat het verzoek van de president nog door het Congres moet worden goedgekeurd en dat hij, aangezien hij het land vertegenwoordigt, moet reizen.

Met betrekking tot de uitsluiting door de Amerikaanse regering van landen waarmee Washington politieke meningsverschillen heeft, reageerde ook de Peruviaanse regering. Met die houding van de VS is ze het niet eens. In het verslag staat dat Peru ‘tijdig te kennen heeft gegeven dat het wenst dat alle landen van de regio aan de top deelnemen, zodat een open en inclusieve dialoog kan plaatsvinden en meningsverschillen kunnen worden overwonnen.’ [6]

De top van de volkeren

Naast de officiële topontmoeting wordt ook een Topontmoeting van de Volkeren georganiseerd. Deze ontmoeting  streeft ernaar stem te geven aan miljoenen mensen van het continent die vaak uitgesloten worden van de dominante officiële ruimten en verhalen. ‘Wij willen een ruimte creëren die aanzet tot debat, discussie en dialoog tussen de verschillende krachten in onze samenleving die haar werkelijk ten goede willen veranderen.’

De top van de America’s beweert dat hij ‘een grote dialoog zal nastreven’ om ‘de uitdagingen en kansen van het halfrond aan te pakken,’ maar deze doelstellingen kunnen onmogelijk worden bereikt als belangrijke partners in de regio worden buitengesloten.[7]

[1] Nuestramérica. La Cumbre de Biden: presiones, chantajes y maniobras sucias en marcha – Resumen Latinoamericano

[2] https://www.resumenlatinoamericano.org/2022/05/31/nuestramerica-la-cumbre-de-los-pueblos-rechaza-el-caracter-excluyente-de-la-cumbre-de-las-americas-de-biden/

[3] Cuba. III Foro de la Sociedad Civil denuncia la exclusión de representantes cubanos de la Cumbre de los Pueblos – Resumen Latinoamericano

[4] Nicolás Maduro critica su “exclusión” de la Cumbre de las Américas – QUÉ PASA EN VENEZUELA (quepasaenvenezuela.org)

[5] https://www.prensalibre.com/guatemala/politica/presidencia-publica-invitacion-de-giammattei-a-cumbre-de-las-americas-en-ee-uu-a-la-que-dijo-que-no-asistiria-breaking/

[6] Perú. Abogado pide hoy nulidad de investigación a presidente – Resumen Latinoamericano

[7] https://www.resumenlatinoamericano.org/2022/05/31/nuestramerica-la-cumbre-de-los-pueblos-rechaza-el-caracter-excluyente-de-la-cumbre-de-las-americas-de-biden/