De Belg denkt van zichzelf dat hij/zij goed geïnformeerd is. Maar laatstleden heb ik toch andere dingen gezien en gehoord, die deze stelling serieus hebben bijgesteld.

Laat ons beginnen met de zogezegde kwaliteitskranten. De klassieke kranten bejubelen zichzelf maar al te graag als de kwaliteitsvolle media, die geen steen onberoerd laten om achter alle informatie te geraken. Maar net diezelfde “kwaliteitskranten” nemen nogal een loopje met de waarheid.

Neem nu een initiatief waar ikzelf heel nauw bij betrokken was. Enkele maanden geleden had in een ontwerpwedstrijd meegedaan (internationaal), waarbij mijn leerlingen iets moesten ontwerpen met een ecologische doorslag. Ofwel moest er een ontwerp worden gemaakt dat afval als grondstof heeft (bijvoorbeeld PET-flessen), een ontwerp waardoor de levensduur van een bestaand product significant kan worden verlengd, of een ontwerp om sowieso minder afval te hebben.

Ookal hebben we niet gewonnen, we kregen een eervolle vermelding op de website van de wedstrijd. Heel mooi, zeker als je weet dat de wedstrijd eigenlijk bedoeld was voor studenten aan een universiteit of professionals die in de wereld van de design zitten.

We waren ook blij toen 2 reporters van het Nieuwsblad een afspraak met ons maakten voor een interview. Met enige fierheid poseerden we met alle leerlingen voor de foto, die dan in de krant ging verschijnen. En effectief, twee dagen later stond het artikel in de krant. Maar ik druk mezelf nog zacht uit als ik vertel dat ik me toch in de koffiekoek en koffie heb verslikt tijdens het lezen van het artikel. De titel was al ronduit wraakroepend. “Vito-Klassen top in afvalverwerking”. Ten eerste is de naam van onze school al 20 jaar anders, en iets ecologisch ontwerpen is alles behalve afvalverwerking.

De grapjes bleven natuurlijk niet uit. Werk je nu op SITA2? Of moet je mijn afval hebben om iets nieuws te maken? Ik denk dat iedereen het zich kan inbeelden.

Ik vraag me dan af wat de waarde is van de rest van de krant, als men over zoiets eenvoudig al staat te blunderen over heel de lijn.

Een tweede voorbeeld heeft te maken met de televisie. Enkele jaren geleden zat ik in een trein die van Brussel richting Hasselt reed. Onderweg, ter hoogte van Leuven was er een voorwerp tegen de voorruit van de trein gevlogen. Niks speciaals, misschien een steen, een tak, … Maar de bestuurder van de trein en de conducteur namen het zekere voor het onzekere en de trein moest definitief stoppen in het station Leuven (een week daarvoor hadden jongeren in Brussel een steen op een trein geworpen, waardoor de bestuurder er erg aan toe bleek te zijn, dus nu nam men ook geen risico). De conducteur riep vervolgens af dat de trein niet verder mocht rijden van het parket, en dat er alternatieve treinen werden ingelegd, en dat er zeker geen rede was tot paniek.

Terwijl ik op mijn vervangtrein aan het wachten was, sms-te ik naar 4040 (nieuws van VTM) om te melden dat de trein stilstond ter hoogte van Leuven, door een voorwerp op de voorruit. Een zeer droge mededeling, en verder niks. Dan zoeken de reporters het maar zelf uit wat ze met die informatie doen. Een beetje misplaatste burgerplicht zeker? Enfin, ik naar huis, want er stond kreeft op me te wachten, aangezien het mijn verjaardag was. Maar de kreeft lag nog lekker rond te spartelen of ik kreeg al een telefoontje op mijn GSM van de redactie van VTM om dringend naar Leuven te komen voor een interview. Bon, dan gaat een mens maar zeker? Ieder zijn 5 minuten beroemdheid… Achteraan het station in Leuven werd ik opgewacht door een reporter van HLN en iemand van de nieuwsredactie. Ik moest me strategisch zetten, met de trein op de achtergrond en ik mocht eerst mijn verhaal doen. Niks wereldschokkend. De reporter onderbrak me en vertelde me echter onmiddellijk om andere dingen te zeggen. “Wil je vertellen dat de trein beschoten is”. Oh ja, “en vertel ook nog even dat de mensen in paniek uit de trein zijn gevlucht”. Niks van aan natuurlijk, dus bleef ik grotendeels bij mijn verhaal. En zo worden verhalen omgedraaid en spectaculair gemaakt, terwijl er eigenlijk helemaal niets aan de hand is. Zelfs andere kwaliteitskranten spraken over een kogel in de voorruit. Kranten en andere media nemen dus graag een loopje met de waarheid. Meestal komt dat niet uit, maar heel soms lekt de echte waarheid toch uit… Nog niet zo lang geleden is er ook een klacht geweest over een geluid in oorlogsgebied dat “fake” bleek te zijn. Dus ook daarvoor moeten we zeer kritisch blijven. Niet overal gebeuren gruwelijke dingen en niet elk land heeft massavernietigingswapens, zoals Colin Powel destijds beweerde in de VN. Maar ondanks plaatjes die totaal niet overtuigend waren, heeft men toch in Irak een inval gedaan.

Maar niet alleen is er veel desinformatie, ook worden we vaak niet geïnformeerd door de media. Gisteren zat ik nog eens naar het NOS journaal te kijken. En wat blijkt, daar geven ze heel anders nieuws, terwijl we toch maar een boogscheut van elkaar wonen. SNS Reaal, een grote bank in Nederland zou in zeer slechte papieren zitten, wat een impact kan hebben op heel Europa. Iets van gehoord op het Belgisch journaal? Ik niet. Nederland heeft ook de Nationale Schaatskampioenschappen gehouden op 6 meren. Iets van gehoord?
En in Nederland zijn er gebieden waar nu aardbevingen zijn, ten gevolge van de aardgasontginning in dat gebied. Toevallig iets van gehoord? Op Canvas? Je weet wel, die kwaliteitszender (zeggen ze zelf)? Ach ja, als er tennis of voetbal is, dan vliegt diezelfde kwaliteitszender van tv om plaats te maken voor Sporza.

We zitten geplaagd met tunnelvisie bij de media, die bovendien nu nog eens achter een betaalmuur gaan schuilen. Want ja, als je geld geeft voor iets, dan moet het toch echt wel heel goed zijn, niet?