De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De strijd van Boliviaanse suikerrietkappers

De strijd van Boliviaanse suikerrietkappers

maandag 30 oktober 2017 11:29
Spread the love

Beeld: Flickr/Viaje a Bolivia

Migrerende seizoensarbeiders anno 2017

Economische gelukzoekers zijn het: de Bolivianen uit de Altiplano die voor enkele maanden naar de laaglanden trekken om er als landarbeider aan de slag te gaan. Arbeidsmigratie is een wereldwijd fenomeen en niets nieuws onder de zon. ‘Het is voor ons de enige manier om rond te komen’, zegt een suikerrietkapper in Bermejo. Het is zo eenvoudig als dat.

In een niet zo heel ver verleden waren er behoorlijk wat Belgische landloze boeren die tijdelijk naar Frankrijk trokken om er te werken als loonarbeider. Vandaag de dag kennen we dan weer de seizoensarbeiders die appels, peren en andere fruitsoorten komen plukken. In Bolivia is het niet anders. De extreme armoede op de Boliviaanse hoogvlakte dwingt veel mensen tijdelijk hun heil te zoeken in de laaglanden. De Boliviaanse agro-industrie is de belangrijkste economische sector na de mijnindustrie, maar de mechanisering blijft achterwege. Bijgevolg is er een grote vraag naar landarbeiders met massale interne migratiestromen tot gevolg.

Met pak en zak enkele maanden naar Bermejo; dat is het lot van vele hooglanders. Van het frisse, bergachtige Chuquisaca, naar het zwoele met muggen vergeven Bermejo, in het departement Tarija nabij de Argentijnse grens. “Ik kom hier werken als suikerrietkapper”, zegt Leonardo. Naast hem staat zijn vrouw en kind. Ze zullen net als Leonardo meewerken in opdracht van een lokale onderaannemer, maar dat wordt niet zo letterlijk uitgesproken.

Het zijn gelukszoekers, seizoensarbeiders, arbeidsmigranten; kies wat best past. Niet alleen de suikerrietkappers in Bermejo, maar ook in en rondom Santa Cruz, in de Boliviaanse Amazone, in Montero, San Julián, … overal zal je ze tegenkomen. Overal vertellen ze hetzelfde verhaal: “In mijn streek is er geen werk”, “Om rond te komen moeten we wel hierheen komen”, “Met het geld dat we hier verdienen, kunnen we een jaar overleven”. Maar in Bermejo durft Leonardo het scherper te stellen: “We kunnen niet anders”, zei hij. “Hoe zou je zelf zijn?”, kaatste hij de vraag terug.

Problematische arbeidsmigratie

Economische migratie hoeft niet problematisch te zijn. Hoewel veel westerse beleidsmakers hun uiterste best doen om arbeidsmigratie gelijk te stellen aan het failliet van de welvaartsstaat, situeert het échte probleem zich elders. Heel vaak worden migranten tweederangsburgers, ontdaan van alle basisrechten.

Rondom Bermejo liggen tientallen ‘werkkampen’ verspreid. In de campamentos, vaak eigendom van de suikerfabriek of grondeigenaar, wonen de arbeiders. Veelal zijn het houten barakken, soms met elektriciteit, en vaak zonder stromend water. In de wijde omgeving is er geen gezondheidspost te vinden en nog minder een schooltje voor de kinderen van de migranten. De levensomstandigheden zijn gewoonweg ellendig, en de arbeidsomstandigheden zijn choquerend.

Beeld: Flickr/Viaje a Bolivia

“Het arbeidscontract, als dat er al is, wordt onderhandeld met de mannen”, legt Jorge Rios van CIPCA uit. Die ngo werkt samen met FOS en Horval om de Nationale Landarbeidsconfederatie CNTACB te ondersteunen. “Arbeiders krijgen een bepaald gebied toegewezen dat ze binnen een bepaalde tijd moeten kappen. Daarom zullen ze hun vrouw en kinderen inschakelen. De vrouw hangt dus helemaal af van haar man, zonder hem is er geen arbeidsverbintenis”, gaat hij verder. Het overgrote deel van de arbeiders krijgt bovendien geen geschikte werkkledij en werkt onafgebroken in een loden hitte met in de verste verte geen gezondheidspost voor eerste hulp. Maar niemand neemt verantwoordelijkheid indien het fout afloopt. De suikerfabriek of grondeigenaar verstoppen zich achter de aannemer, die in dergelijke situaties zijn biezen pakt. Het ministerie van Arbeid blinkt uit in zijn afwezigheid en de dupe is de landarbeider.

Kortweg, de economische migranten in Bolivia zijn ook tweederangsburgers, zonder arbeidsrechten, zonder toegang tot onderwijs, zonder toegang tot gezondheidszorg.

Vakbonden snellen ter hulp

“Vorig jaar hebben we vanuit de vakbondsfederatie de nationale ombudsman uitgenodigd om de schandalige mensenrechtenschendingen hier vast te stellen”, zegt Fausbert Soraide, secretaris van de Federatie van Suikerrietkappers FSTZCABT in Bermejo. “De gemeente en afgevaardigden van het ministerie van Arbeid namen ook deel aan het bezoek. Het rapport was vernietigend.”

Het verslag sprak over de “extreme armoede” waarin de families leven en hekelt het totale gebrek aan interesse en controle vanuit het ministerie van Arbeid om dergelijke praktijken tegen te gaan. Bovendien stelde de lokale afgevaardigde van de ombudsman tijdens voorgaande bezoeken reeds meerdere malen kinderarbeid vast, ook al blijft het ministerie dat radicaal ontkennen.

We zijn erin geslaagd dat arbeidsmigranten die hier tijdens de suikerrietkap komen werken, ook kunnen terugvallen op de gezondheidsverzekering

“Met de bewijzen onder de arm hebben we onderhandeld met de lokale autoriteiten. We zijn erin geslaagd dat iedere arbeidsmigrant die hier tijdens de suikerrietkap komt werken, ook kan terugvallen op de universele gezondheidsverzekering die het departement Tarija aan zijn onderdanen biedt”, geeft Soraide aan. Een heuse stap voorwaarts voor de suikerrietkappers afkomstig uit Potosí waar dergelijke verzekering niet bestaat. “We blijven druk zetten opdat de levensomstandigheden van de families zou verbeteren. Arbeidsinspecties, juridische dienstverlening… alles stellen we in het werk. We hebben zelfs ons eigen radiokanaal waarop we continue informatie brengen over afgedwongen prijsafspraken, schendingen van arbeidsrechten en dergelijke.”

Herverdeling graag!

Armoede en ongelijkheid leidt tot arbeidsmigratie. In Bolivia, en in België. Iedereen is een economische gelukzoeker. Sommigen hebben het geluk op de juiste plek geboren te zijn. Anderen hopen op het beste en migreren. Hoe zou je zelf zijn?

Veel organisaties waarmee FOS samenwerkt, komen dagelijks in contact met (arbeids)migranten. Wereldwijd verplaatsen mensen zich, al dan niet tijdelijk, op zoek naar waardig werk. Door hun onzekere situatie, wordt dat recht hen te vaak ontzegd. Vanuit die ervaring met migratie en als reactie op Belgische actualiteit, voert FOS dit najaar samen met 11.11.11 campagne voor een eerlijk migratiebeleid.

Auteur: David Verstockt

take down
the paywall
steun ons nu!