Op 17 december 2023 verwekte de Duitse christendemocratische politicus Roderich Kiesewetter opschudding door op de televisie te verklaren dat de oorlog in Oekraïne te maken had met de behoefte aan lithium van Europa. Hij stelde dat de grootste bodemvoorraad van Europa in de regio Donezk en Luhansk ligt, in de Donbas dus. “Daarom wil Rusland die, om ons afhankelijk te maken van de energietransitie in richting elektromotoren. Dus wij hebben hier op de achtergrond ook nog heel andere doelstellingen.”
Deze uitleg doorbrak het ideologische fabeltje dat het in Oekraïne gaat om het verdedigen van de democratie tegen het autocratische Rusland, het soort blabla waarmee Ursula Von der Leyen leurde. Overigens klopt de uitleg van Kiesewetter niet helemaal. Het was Rusland oorspronkelijk niet om de grondstoffen van de Donbas te doen, want in de Minsk-akkoorden verklaarde Poetin zich akkoord met het behoud van de zich afscheurende republieken binnen de staat Oekraïne. Het ging hem om de neutraliteit van Oekraïne. De discriminatie van de Russische bevolking was op te lossen door Donezk en Luhansk een zekere autonomie toe te kennen binnen de staat Oekraïne. Rusland is het grootste land ter wereld en heeft zelf nogal wat verder te exploreren grondstoffen in de ondergrond, en ook onder het Poolijs moet nog heel wat te vinden zijn. (Stof voor volgende conflicten en oorlogen: wie controleert wat aan de Noordpool?)
Maar nadat Kiev en het Westen de akkoorden van Minsk gesaboteerd hadden en de oorlog van Kiev tegen de Donbasrepublieken escaleerde, zodat Rusland op hun verzoek militair ingreep in die oorlog, is het natuurlijk mooi meegenomen dat de Donbas wat te bieden heeft in zijn ondergrond – een vergoeding voor het engagement en de kosten van Rusland. Maar het gaat om meer dan lithium, dat wordt stilaan verder verduidelijkt. De Duitse econoom en journalist Norbert Haering bracht in zijn blog zopas nog wat informatie bij elkaar uit recente bronnen.
Een prachtig assortiment bodemrijkdommen
Het World Economic Forum, belangrijke lobby van internationale concerns, publiceerde in juli een artikel van Nataliya Katser-Buchkovska, gewezen parlementslid van Oekraïne en strategisch adviseur op hoog niveau. Zij stelt dat Oekraïne over een immens potentieel beschikt voor de levering van kritieke grondstoffen voor defensie, high tech, luchtvaart en ruimtevaart en voor de groene energie. Voor de Russische interventie in Oekraïne was dat land al een belangrijke leverancier van Titanium voor de wapenindustrie. Het land beschikt over een van de grootste lithiumreserves van Europa, geschat op 500.000 ton, en lithium is nodig voor de productie van batterijen, keramiek en glas. Oekraïne is de vijfde grootste producent van gallium in de wereld, en dat is onmisbaar voor de productie van halfgeleiders en LEDs. Ook was het land een belangrijke producent van neongas, en voorzag in 90% van de behoefte van de VS-chipindustrie.
Oekraïne kan ook nog beryllium ontginnen, dat van doorslaggevend belang is voor de nucleaire, militaire, akoestische en elektronika-industrie en voor de lucht- en ruimtevaart. En bovendien is er uranium te vinden, dat onmisbaar is voor de nucleaire en militaire industrie. Verder zit er in de ondergrond ook nog zirkonium en apatiet, nodig voor de nucleaire en medische industrie.
Nataliya Katser-Buchkovska, die een strategisch adviesbureau leidt en NAVO-connecties heeft, stelt dat de toegang tot de Oekraïense grondstoffen democratische landen zou kunnen helpen om op het gebied van energie en technologie een grotere autonomie te bereiken tegenover niet-democratische regimes. (Dat Oekraïne een anti-democratische, op terreur gebaseerde staat is, negeert zij.) Daarom zou toetreding van Oekraïne tot de EU belangrijk zijn voor de industriële weerstandscapaciteit van de EU en voor het slagen van de energietransitie.
Zij zegt ook dat de Europese Commissie in 2023 een strategisch partnerschap met Oekraïne gecreëerd heeft om de grondstoffenproductie van Oekraïne te integreren in de batterijproductie. En voor Westerse bedrijven kan het heel voordelig zijn als Oekraïne de controle over de grondstoffen behoudt.
De ideologische prietpraat over democratie en autocratie als camouflage
Maar dat laatste is twijfelachtig. Haering verwijst naar een artikel uit de Washington Post uit 2022 waarin gezegd wordt dat binnen de oorlog in Oekraïne een strijd om mineralen en energie raast, en dat een groot deel daarvan in de bodem van de Donbas ligt. Als Kiev het gebied onder Russische controle niet kan heroveren, zou het zowat twee derden van zijn kolen kwijt zijn, en ook aardgas, aardolie en zeldzame metalen.
De EU-honger naar grondstoffen en energie verklaart waarom er keihard gelogen wordt over de verdediging van de democratie en van de vrijheid van Oekraïne: dat is de ideologische mistwolk die de materiële realiteit aan het oog moet onttrekken. Maar aan die materiële EU-belangen worden massa’s mensenlevens opgeofferd…
ADDENDUM 29/8/2024 (met dank aan P.V.): Ik word geattendeerd op een televisie-interview in de VS met de republikeinse senator Lindsey Graham op 9 juni 2024. Hij heeft het over de belangen van de VS en zegt o.a.:
“Ze zitten daar in Oekraïne op 10 tot 12 biljoen onmisbare mineralen. Ze zouden het rijkste land van Europa kunnen zijn. Ik wil dat geld en die goederen niet aan Poetin geven om ze te delen met China. Als we Oekraïne nu helpen kan het de beste zakenpartner worden waar we ooit van gedroomd hebben, die 10 tot 12 biljoen onmisbare minerale goederen zouden door Oekraïne en het Westen kunnen worden gebruikt en niet gegeven worden aan Poetin en China. Zo eindigt Oekraïne met een very big deal. Laten we ze helpen een oorlog te winnen waarvan wij ons niet kunnen permitteren hem te verliezen. Laten we een oplossing vinden voor deze oorlog. Maar ze zitten op een goudmijn. Poetin 10 tot 12 biljoen geven voor onmisbare mineralen die hij zal delen met China is belachelijk.”
