Wie tegelijk de zorg opneemt voor een oudere en een jongere generatie, is een ‘sandwicher’. Het zijn vrouwen of mannen die dus op hetzelfde moment in hun leven voor een jongere én een oudere generatie zorgen en die zorgtaken combineren met een betaalde baan. Ze zijn trouwens steeds met meer, die ‘sandwichers’. Want we werken langer en er wordt steeds meer beroep gedaan op familieleden om de zorg voor de oudere generatie op te nemen.

Om deze generatie goed te informeren en te ondersteunen, hebben het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee en de Gezinsbond een uitgebreid dossier uitgewerkt. Met zelftests, tips and tricks en veel achtergrondinformatie. “Zorg opnemen voor ouder wordende ouders, kinderen en kleinkinderen: het is vaak heel betekenisvol, maar de sandwichgerenatie heeft het ook zwaar te verduren. Ze moeten heel wat bordjes in de lucht houden en er dreigt het gevaar voor overbelasting”, zeggen de Gezinsbond en Odisee.

De sandwichgeneratie: een diverse, overbelaste generatie

“Het is een heel diverse groep, de sandwichgeneratie, met zowel twintigers als zeventigers in de rangen. Maar de grootste groep is tussen 45 en 65 jaar, met meestal nog opgroeiende kinderen in huis. Die vragen ook nog heel wat aandacht. En dan blijkt dat hun eigen ouders meer en meer hulp nodig hebben bij taken die ze vroeger probleemloos zelf deden.

Zo moeten de sandwichers hun energie, tijd en aandacht meer en meer spreiden over die twee generaties – boven op hun baan. Ook twintigers of dertigers kunnen al in een sandwichpositie gedrongen worden. Zij zorgen dan voor hun eigen kleine kinderen en voor een vader of moeder die ziek is of meer zorg nodig heeft. Vaak komen ze heel plots in die situatie terecht”, zegt Miet Timmers van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee.

De ‘grootouder-sandwich’ is wel de snelst groeiende groep. We werken steeds langer, en dus worden steeds meer mensen al grootouder tijdens hun werkende leven. Grootouders willen een betekenisvolle rol spelen in het leven van hun kleinkinderen, en zorg opnemen. Ze investeren veel vrije tijd in de kleinkinderen en proberen bij te springen als de ouders opvangproblemen hebben. Plots moeten ze terug op zoek naar een nieuw evenwicht in de combinatie van gezin en werk.

“Zorg opnemen voor ouder wordende ouders, kinderen en kleinkinderen is vaak heel betekenisvol, zeker als je er waardering voor krijgt. Maar de sandwichgeneratie heeft het ook vaak zwaar te verduren. Ze moeten heel wat bordjes in de lucht houden, en voelen zich vaak geprangd tussen al die verantwoordelijkheden. Het gevarenknipperlicht voor overbelasting komt bij hen steeds meer op rood te staan. Eén op de vijf werkenden tussen 50 en 54 jaar oud vindt de combinatie van werk en gezin problematisch, dat is veel meer dan vier jaar geleden, en bijna net zo veel als bij de jonge gezinnen. Sandwichers hebben het moeilijk, zowel mentaal als fysiek”, vult Miet Timmers aan.

Sandwicher Nadine Dewulf: “Het is wel druk om alles bij te houden en te regelen”

Nadine Dewulf uit Drongen is 61. Haar ouders leven niet meer, maar twee tot drie keer per week bezoekt ze een nonkel in het woonzorgcentrum. Daarnaast werkt Nadine vier voormiddagen per week als zorgleerkracht. Op donderdag haalt ze de vier kleinkinderen van school en kookt ze voor hen.

“Het is onze keuze om dat te doen. We vinden het belangrijk dat de nichtjes en neefjes zo een band kunnen opbouwen en we hebben hen gewoon ook zelf graag bij ons”, zegt ze. “Als ze puberen komen ze misschien niet zo graag meer naar oma en opa, we willen er nu volop van genieten. Daarnaast vangen we hen ook op als er geen school is, bij ziekte of als de ouders weg moeten. Ik doe dat met plezier. Maar met ouder worden wordt het wel druk in mijn hoofd om alles bij te houden en te regelen. Koken, poetsen, boodschappen… moet immers ook nog gebeuren. Op mijn werk moet ik er ook met mijn gedachten bij zijn he. Over twee maanden ga ik met pensioen. Het is met een dubbel gevoel. Ik doe mijn werk graag. Maar ’t zal toch wel rustiger worden. Ik wil ook nog wat ontspanning en niet altijd beschikbaar zijn voor de (klein)kinderen. Gelukkig houden mijn kinderen daar rekening mee, want ik zou moeilijk neen kunnen zeggen. Hun schoonouders leven ook nog, het is gedeelde opvang. Dat scheelt”, zegt Nadine.

Sandwichers informeren via uitgebreid dossier

Via een uitgebreid dossier willen de Gezinsbond en Odisee de sandwichgeneratie ondersteunen en informeren. “In 2018 hebben we een project opgestart om de sandwichgeneratie beter te ondersteunen en te informeren. Het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van hogeschool Odisee interviewde ook 37 sandwichers en zo ontdekten we wat het zo lastig voor hen maakt. Met het dossier willen we deze generatie informeren en ondersteunen. Het dossier bevat veel achtergrondinformatie, zelftests en tips and tricks. Het moet deze overbelaste generatie in staat stellen om het werk beter geregeld te krijgen en ervoor zorgen dat ze niet te veel hooi op de vork nemen”, zegt Kurt Jacobs van de Gezinsbond.