Voor zover nu blijkt, zijn de rellen in London, Manchester en andere steden niet ingegeven door een etnisch of raciaal spanningsveld. Evenmin speelt een ideologische achtergrond mee. De dood van een jongere geheel aan het begin van de rellen is hoogstens een aanleiding geweest, maar is zeker niet de echte oorzaak. Dit is wat ik opsteek uit eerste analyses van mensen als Anthony Giddens, die toch doorgaat als een goed socioloog die in London woont.
Opvallend was dat de relschoppers het contact met de politie op zeker ogenblik – na de eerste nacht – uit de weg gingen en mekaar via sms en blackberry informeerden over waar de politie niet was, zodat er ongestoord geplunderd zou kunnen worden. Winkels die bij uitstek geviseerd werden: in eerste instantie, de typische grote winkels waar allerlei „avant garde“ en dure nieuw-technologische snufjes te koop aangeboden stonden, en dan bij uitbreiding ook andere.
Dit lijkt de revolte geweest te zijn van groepen jongeren en kinderen die aan de moderniteit in haar meest geavanceerde vormen willen deelnemen maar er de normale middelen niet toe hebben, de revolte ook van groepen jongeren die zich in een samenleving voelen leven, waarin wie geld heeft zich alles mag en kan veroorloven, terwijl de besparingen op de kap van de uitgeslotenen gebeuren. Hun analyse is uiteraard ongenuanceerd, maar het blijkt toch dit te zijn wat ze ervaren. En natuurlijk, dan heb je criminelen nodig die daarop inspelen: aanstokers, ophitsers, die vooral op plunderen uit zijn en hun eigen agenda hebben.
Dit is geen revolte geweest die men moet kaderen binnen het al dan niet geslaagd zijn van het multiculturalisme. Dit is een blinde explosie geweest van kinderen en jongeren die door de school niet dichter gebracht geweest zijn bij de samenleving, maar in hun eigen wereldje zijn kunnen gaan leven, waarbij ze ervaren dat alles buiten hen om beslist wordt. Op zeker ogenblik maken ze een vuist en roepen ze foert. Maar ze willen wel deel hebben aan de totem van onze samenleving: luxe en geld, gesymboliseerd in de laatste electronische snufjes.
Tijdens de rellen is ook het enorme tekort gebleken aan respect dat er in de ogen van die jongeren nog bestaat voor de politiek: Morele oproepen vanuit de politiek hebben niets meer te betekenen, want ze zijn ongeloofwaardig. Vanuit de politiek kan dus enkel nog geweld ingezet worden als antwoord op het geweld. Voorwaar een bijzonder bedenkelijke evolutie.
Kan dat overslaan naar het Continent? Het valt niet uit te sluiten, maar hopelijk blijft men in de politiek bij ons investeren in sociaal en cultureel kapitaal in de stedelijke volkswijken. Het lijkt machteloos en broos, maar het is datgene wat zulke wijken toch nog altijd een menselijk en sociabel gelaat blijft geven. Dit wegnemen, zonder al onmiddellijk een valabel en direct inzetbaar alternatief te hebben is pas spelen met vuur. En natuurlijk, er is veel meer nodig dan dat: werk, onderwijs… maar laten we realistisch zijn, zoiets wordt niet recht getrokken op enkele jaren tijd. Ondertussen zullen het in de ogen van ons beleid zo nutteloze sociaal en cultureel kapitaal dergelijke explosies moeten helpen voorkomen. Misschien zullen sommigen bij ons die het beleid en de aanpak van de heer Cameron o zo fantastisch vinden daar nu twee keer bij stilstaan.
