Geregeld lees ik graag een stukje van Maarten Boudry. Hier laat ik kritische bedenkingen volgen over recent denken. Ik las een kritische recensie bij het boekje dat in titel stelt dat het klimaat niet naar de knoppen gaat. Het is een heruitgave van het betreffende hoofdstuk in het boek dat in titel zegt dat de wereld niet naar de knoppen gaat. Met intellectueel genoegen geef ik een paar punten van kritiek die voor een deel teruggaan op deze van recensent Mark Dom, en na het met levendige aandacht lezen van het recente stuk dat verscheen in NRC. Kritiek vooreerst op de tactiek die erin bestaat dat de schrijver probeert profetische figuren, die met hun werk wellicht veel catastrofes hebben voorkomen, zoals Rachel Carson met haar literair-wetenschappelijke waarschuwing “Silent spring”, weg te zetten als doemdenkers. Is de schrijver misschien overgevoelig voor slecht nieuws en emoties van machteloosheid?
Neen moet ik ook uitspreken voor het volgende. Het is niet waar, dat dogma & ideologie een Greta Thunberg zou beletten drastisch invloed te hebben. Wat zij heeft te bieden is profetische Visie. Wie dat niet ziet, lijkt bijziend of van slechte wil. Kijk naar het feit dat begin dit jaar al in de kringen van machtige kapitalisten zelf de waarschuwende, zorgzame visie van Thunberg heeft geleid tot 1000 miljard minder investeringen in fossiele energie; dat cijfer rapporteerde de economie katern van De Standaard. Kapitaal dat nu voor duurzame energie werd beschikbaar gesteld door grootinvesteerders. De bedenking dat deze immense desinverstering er maar kwam nadat de publieke opinie is bijgewerkt over de noodzaak van transitie en duurzaamheid, over het kwalijke gevaar van de klimaatopwarming, en dat dit crisis-bewustzijn in de eerste plaats te danken is aan een kleine mens uit Stockholm, die heb ik er zelf bijgedacht, maar die lijkt mij voor elk zinnig mens na te trekken.
Zonder de vuist van Greta en de dispersie van de druk wereldwijd via Anuna, was de boodschap van de zeer gespecialiseerde en zeer tactvolle klimaatwetenschappers wellicht nooit ter bestemming aangekomen.
Diersoortenrijkdom: het enige dat de mens heeft
Het is verder wel bepaald nogal ‘wreed’ dat iemand als de jonge filosoof Boudry, een grote intellectuele partner van Evolutiepromotor en Darwinkenner prof. Johan Braeckman, zo blind lijkt te blijven voor het onschatbare verlies van wat een toonaangevende stem als de winnaar van de Booker Prize Richard Powers in recente interviews noemde, “De enige ware rijkdom die wij op aarde hebben”: het dragende netwerk van de biodiversiteit, de soortenrijkdom. Je vraagt je af hoeveel iemand als de Gentse filosoof-activist eigenlijk begrijpt van de Natuur. Of weigert zo iemand reflexmatig bang en koud te worden van betrouwbare recente berichten over de reële achteruitgang in het aantal (inheemse, zingende) vogels?
Een groot probleem met het persoonlijk begrijpen bij Boudry die ik al volg doorheen vele jaren, lijkt mij dat hij de literaire taal, haar waarde en kracht, niet begrijpt, niet aanvoelt, en er bijgevolg allergisch en met afstotingsverschijnselen op reageert. Zelfs de mensen die op deze manier werken, poogt in diskrediet te brengen.
Innovatie als nieuwe maar onbruikbare halfgod
Wat het overmatige geloof in innovatie betreft, in casu het voorbeeld van Borlaugh, die “betere rassen van tarwe en maïs” ontwierp: dat is op zijn minst een zeer eenzijdige voorstelling van zaken. Waar weer dit stuk van de waarheid lijkt te zijn uit weggeknipt, dat wellicht zichtbaar wordt voor wie met warme empathie weet na te denken. De veel duurdere “veredelde ” variëteiten brachten een brutale, historische breuk mee: de boeren in India en elders moesten zwaar bij banken lenen omdat de zaden zeer duur waren en enkel konden groeien wanneer ondersteund met ook al peperdure kunstmeststoffen én insektenbestrijdingsmiddelen. Per slot van rekening zadelde die “innovatie” India op met een gruwelijk probleem in de menselijke sfeer: honderdduizenden boeren sloegen uit wanhoop de hand aan zichzelf. Gie Goris heeft over deze tragedie bericht in het blad MO.
Boudry lijkt zelf geen gewone doemdenker te zijn; de titel valse profeet lijkt hem echter wel mogelijk te gaan toevallen. Tenzij hij zich tijdig weet aan te passen en opnieuw uit te vinden. Hij mist volgens mij, zoals vele technocraten en eenzijdig gevormde ingenieurs en finacieel adviseurs, echte voeling met de natuur en met de kwetsbaarheden die de menselijke existentie impliceert. Igor Stravinsky ging met dat doel zichzelf opnieuw uit te vinden geregeld letterlijk op zijn hoofd staan. Misschien dat de pianist in Maarten Boudry open staat voor dit model. Wat hij momenteel denkt en schrijft, lijkt mij een verspilling van zijn beslist scherpe intelligentie.
