Volgens bepaalde partijen leven we in een volkomen ondraaglijke maatschappij. We moeten ze draaglijker maken door profiteurs – nog zo’n leuk containerbegrip – en criminelen hard aan te pakken. Een willekeurig voorbeeld? Volgens Open Vld dienen sociale woningen enkel voor “mensen die het echt nodig hebben”. Eens ze op eigen benen kunnen staan: eruit. Dit willen ze bevorderen door de privémarkt te “sensibiliseren” om “verantwoordelijk” te functioneren. Conclusie? Vanuit het liberale vrijheidsstreven zal dus iedereen op termijn vanuit eigen gezond verstand of gezonde portemonnee kunnen bepalen wie in aanmerking komt en wie niet. Geen opgelegde richtprijzen – let op de term RICHTprijzen – maar het 18de eeuwse adagium laissez faire, laissez aller, laissez passer (vrij vertaald:laat maar bollen): alles komt in orde; als ik iets goed wil voor mezelf, komt dit ook mijn medemens ten goede. Homo homini lupus, remember? Nul sociale correctie.
Het neoliberalisme heeft een groot aandeel in de met goud geplaveide wegen waarlangs CEO’s rijden om werknemers te ontslaan in naam van rendabiliteit en vrijwaring van belasting op de meerwaarde van aandelen. Begrijpe wie begrijpe kan: vanaf een bepaald niveau van superrijkdom dalen je belastingen, vanaf een bepaald niveau van” iets meer dan rondkomen” stijgen je belastingen. Of word je uit je sociale woning gedonderd: want i.p.v. een klein wit gesneden kan je nu een groot wit gesneden kopen. Wees eerlijk: hoeveel – in mijn geval alleenstaanden of alleenstaande ouders – hebben de grootste moeite om rond te komen? Is de oplossing dan louter het viseren van onterecht toegekende sociale woningen, de stijgende instroom van migranten en de daaruit voortvloeiende criminaliteit, de ambetante armoede en de zweepslagen van de corrigerend tik in de vorm van GAS-boetes?
Via GAS-boetes Gemeentelijke Administratieve Sanctie kunnen gemeenten – buiten de normale rechtspraktijk om – mensen beboeten die voor overlast zorgen. Meerderjarigen kunnen max. 375€ krijgen, minderjarigen 250€. Het overgrote deel van de boetes (meer dan 90%) gaat naar meerderjarigen. De minimumleeftijd is 14 jaar, sommigen (waaronder Bart De Wever en Bruno Tobback) willen die zelfs verlagen naar 12.
“Niet elke arme wordt een crimineel” zei Bart De Wever tijdens het groot debat op Eén. Hij deed deze uitspraak om zijn visie op de GAS-boete te verduidelijken. Armoede is dus geen garantie voor criminaliteit. Een opluchting. Je kan dus perfect arm zijn en toch iets positief van je leven maken. Wouter van Besien had het over preventie, bemiddeling, opvolging probleemgevallen, straathoekwerking, dialoog…De geijkte middelen dus. Bart De Wever over het gebruik van GAS-boetes vanaf 12jaar (hoe jonger hoe liever) om zo ouders en kinderen te sensibiliseren. Een sensibiliseringsboete. Om Charles Woeste, de überkatholiek(de Wever citeerde hem ook tijdens het debat) uit Daens vrij te citeren: een goed medicijn kan soms beter preventief ingezet worden. Bart De Wever haalde een voorbeeld uit A’pen aan, waarbij een minderjarige inbreker door een bejaarde man werd neergestoken. Mocht die 17jarige – met een criminele voorgeschiedenis – reeds als 12 jarige een GAS-boete gekregen hebben, dan zou men de ouders hebben kunnen aanpakken en vroeger kunnen ingrijpen. GAS-boetes kunnen dus moorden voorkomen.
Het is natuurlijk al te grotesk om deze conclusie te trekken. Maar “niet elke arme wordt een crimineel” is nog grotesker. Zo ken ik er nog een paar: “niet elke allochtoon is lui’ of “niet alle priesters zijn pedofiel” of “niet alle moslims zijn haatdragend”. Dat je zo een uitspraak doet tijdens een TVdebat, zonder enige nuancering of achtergrond, is schrijnend en goedkoop. Het hedendaagse format van de verkiezingsshows -de term zegt het eigenlijk al zelf: show – speelt hier jammer genoeg op in: duels van 2 minuten die vragen om een gevatte oneliner waarover de volgende dag in de kranten gesproken wordt. Bovendien gaan de meeste media op zoek naar reacties op de oneliner, een tegenoneliner, enz. Bart de Wever is hier sterk in en een natte mediadroom: wat hij gezegd heeft is ondergeschikt aan dat hij iets gezegd heeft. Duiding is ondergeschikt aan hetze.
Men had Bart De Wever bijvoorbeeld kunnen vragen welke arme hij bedoelt. De werkende, de absolute of de relatieve? Kind van generatiearmoede, kansarmoede enz. ? Is er een onderscheid tussen een Antwerpse rijkeluiszoon die luid lallend met een fles vodka in zijn handen in de straten verdwaalt en één van die armen die ergens op een pleintje hangt?
Beide voorbeelden vallen onder de noemer overlast en worden als dusdanig ook beboet. En hiermee wordt ook dadelijk de zwakte en het gevaar van de GASboete aangehaald: willekeur en machtsmisbruik. Wat onder overlast valt, gaat van dronkenschap tot hangjongeren tot fout parkeren tot wildplassen tot ongepaste kledij. In elk verkiezingsprogramma hoor je politici verklaren dat het niet de bedoeling is om een heksenjacht te ontketenen en dat men het gezond verstand moet gebruiken. De weg van theorie (de regel) naar praktijk (de toepassing) ligt vol obstakels die niet altijd het gezond verstand promoten.
Ten eerste is de wet op federaal niveau (stap 1) uitgedokterd en nog steeds wordt de overlastlijst uitgebreid. Het is al beangstigend dat meer en meer dingen als overlast beschouwd worden. Misschien dat een gebrek aan tolerantie ook ooit op de lijst komt?
Vervolgens gaat de wet naar de gemeentebesturen (stap 2), gecommuniceerd en tenslotte bereikt ze de straat, waar politieagenten, stadswachten, privébewakingsagenten enz. (stap 3) de boetes uitschrijven. Een zeer divers publiek dat zo over een vol arsenaal beschikt om overlast uit de gemeente te bannen. Willekeur loert om de hoek; want de ene gemeente is niet de andere, de ene stadswachter is niet de andere enz.
Er zijn al voldoende voorbeelden waar jongeren onterecht beboet werden: gewoon omdat ze verkeerd gekleed waren op de verkeerde plaats op het verkeerde tijdstip. En eens de boete in de bus valt, is het -typisch Belgisch – zeer omslachtig om ze in vraag te stellen. Het woord van de paarse stadswachter met jaren dienst, tegen de Marokkaanse jongen die samen met enkele vrienden op de bus wachtte. Door de boete op die manier te gebruiken creëer je op de duur meer ongenoegen, wrevel en jawel: overlast.
De cirkel is rond en uiteindelijk onthoud je alleen zinnen als “armen die crimineel worden” verdienen een GAS-boete. Het enige dat ze niet verdienen is armoede, onder welke vorm dan ook. En de ondraaglijkheid van de GAS-boete -want voor sommigen is dat een gigantisch bedrag – gaat die armoede zeker niet draaglijker maken…
