De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De ideale onvolmaaktheid en de subjectiviteit van de ratio

De ideale onvolmaaktheid en de subjectiviteit van de ratio

maandag 15 mei 2017 13:42
Spread the love

De ideale onvolmaaktheid:

Van zodra een gedachte als ideaal beschouwd wordt verdwijnt de kritische afweging en verandert ze in een dogma. Een ideaal is immers vanwege haar volmaakt karakter niet vatbaar voor een wijziging in positieve zin, dus niet vatbaar voor enige verbetering, en is iedere mogelijke vorm van kritiek een afwijking of afwijzing van de volmaaktheid, zijnde het ideaal. Daarom wordt iedere kritiek binnen een ideaal concept onaanvaardbaar. Het maakt zelfs niet uit wat het ideaal inhoudt, ongeacht haar schijnbare rechtvaardigheid. Haar voorstelling als ideaal maakt haar per definitie daardoor automatisch intolerant.

Dit is een heel belangrijk punt, omdat dit betekent dat ook een zogeheten progressief links ideaal altijd van nature intolerant van aard is en daarom contradictorisch wordt ten aanzien van de concepten progressief en links. Dit impliceert dat om een daadwerkelijk links progressieve houding aan te nemen deze onherroepelijk “niet-ideaal” dient te zijn en zelfs onvolmaakt moet zijn: de acceptatie van het onvolmaakte als hoogste en volmaaktst mogelijke doel is een wezenlijke noodzakelijkheid.

Het ideaal in volmaaktheid is sowieso per definitie louter hypothetisch van aard omdat zij nooit verwezenlijkt is en daardoor ook nooit getest is aan de werkelijkheid. Zij kan zich dus niet beroepen op feitelijkheden maar blijft enkel veronderstellend. Binnen een veronderstellend kader kritisch denken uitsluiten is alles behalve redelijk. Het dogmatisch denken negeert of ontkent eigen tekortkomingen of camoufleert ze doelmatig en veroordeelt daarom iedere poging tot kritische benadering. De veronderstelling dat het dogma daarom daadwerkelijk volmaakt is is omwille van die uitsluiting van kritiek een al dan niet bewuste vorm van hypocrisie.

Maar het gaat nog verder. Iedere voorstelling van een ideaal betekent ook dat iedere andere gedachte inferieur is, omdat aangezien ze niet eender is onvolmaakter en dus inferieur moet zijn. Dit houdt in dat iedere ideologie het welke hetzij streeft naar een ideaal of er zelfs gewoon een ideaal voorstelt zich superieur opstelt ten aanzien van anderen en daarom los van wat ze ook mogen beweren nooit daadwerkelijk streven naar een universele gelijkwaardigheid. Gelijkwaardigheid is enkel mogelijk binnen de onvolmaaktheid, omdat enkel indien men diens eigen onvolmaaktheid erkent een afwijkende mening, houding of levenswijze toch evenwaardig kan zijn. Aangezien men progressief links toch aanziet als een streven naar gelijkwaardigheid moet ze daarom ook streven naar een erkenning van de eigen onvolmaaktheid en die onvolmaaktheid als meest en enige ideale aanzien. Tolerantie kan enkel gedijen binnen de eigen onvolmaaktheid.

Het gaat daarbij natuurlijk om de eigen onvolmaaktheid en niet om de onvolmaaktheid van een ander, dat zou iets te simpel zijn en vragen om pseudo-intellectueel misbruik.

 

De subjectiviteit van de ratio:

Onze zintuiglijke waarnemingen zijn steeds en onherroepelijk subjectief. Dat zijn ze om verschillende redenen: vooreerst door onze positie als waarnemer, we zijn steeds onderhevig aan onze uitgangspositie dewelke bepalend is voor wat en hoe we waarnemen. De mate van uitlichting, de verhouding tot andere waarnemingen, dat alles bepaald en beïnvloed dus ook onze perceptie. Elke waarneming verschilt omdat geen twee uitgangsposities identiek zijn. Daarom nemen wij nooit de werkelijkheid waar maar daarentegen slechts een individuele subjectieve perceptie ervan. Tegelijkertijd impliceert dit ook dat twee verschillende percepties van éénzelfde mogelijk zijn zonder dat er daarom noodzakelijkerwijs één accurater is dan de ander. Men mag er dan wel van uitgaan dat de werkelijkheid als concept op zich wel degelijk bestaat, maar omwille van de subjectiviteit van onze waarneming is de werkelijkheid in haar rationele objectiviteit voor ons als mensen niet vatbaar noch waarneembaar.

Maar niet enkel onze waarnemingen zijn van nature steeds subjectief, dit geldt net zozeer voor ons rationeel denken. Iedere gedachte is subjectief, want ze is het resultaat van reflecties op subjectieve percepties, maar ook het denkproces op zich is subjectief omdat het gecreëerd wordt in ons brein het welke gedurende ons hele leven voortdurend onderhevig is aan subjectieve invloeden en daardoor ook gestuurd en gevormd. Subjectieve invloeden omdat hun impact mede bepaald werd door onze positie wanneer wij eraan onderhevig waren. De subjectiviteit die zowel het waarnemen als het denken beïnvloed maakt dat concepten als “waarheid” en “onomstotelijk weten” onzinnig zijn. Zo ook wordt de ratio ernstig overschat, of beter: wordt ze aanzien als iets wat ze niet is noch kan zijn. De ratio van het denken ligt niet in het weten, maar wel in het twijfelen, ligt evenmin in de veronderstelling van een objectieve benadering, maar wel in het besef en erkenning van de eigen subjectiviteit en daardoor de relativiteit ervan.

Dit is geen louter theoretische benadering, het is ook in praktische zin belangrijk, omdat we zouden inzien dat onze perceptie steeds subjectief is, zelfs al zou ze volstrekt verdedigbaar zijn dit net zo goed kan tegelijkertijd met een andere geheel verschillende perceptie. Gelijk hebben is nooit een argument noch een feit. En de grootste leugen is die van de éénzijdige waarheid. Dit betekent ook dat erkenning geven aan een andere, verschillende visie niet automatisch impliceert dat men diens eigen afkeurt of ondergeschikt stelt, de erkenning of waardebepaling van een eigen standpunt dient niet automatisch gekoppeld te worden aan die tegenover een andere. Om anderen nog maar beginnen te kunnen begrijpen is dit besef essentieel, maar ook om zichzelf leren te begrijpen. Wat wie anderen niet begrijpt, kan onvoldoende de relativiteit van diens eigen positie vatten en begrijpt zichzelf dus ook niet. Daarom is zelf-relativisme dan ook een absolute noodzaak om zich intellectueel te kunnen ontwikkelen..

take down
the paywall
steun ons nu!