In de keuze voor de Brexit van de Britten, schuilt iets diep-zinnigs. Het gaat om een vergelijkbaar fenomeen als wat in de USA Trump aan de macht heeft gebracht. Het heeft te maken met de grote, vaak voor welgestelden onzichtbare troost, die uitgaat van Soevereiniteit.

Op bepaalde momenten bepalen de armen en de vernederden de geschiedenis. (680 woorden). Dan zit de elite met de handen in het haar, het gevloek is niet van de lucht, de angst voor verworvenheden slaat even toe. Dat was in 1302 zo (11 juli). Dat gebeurt vandaag opnieuw, mutatis mutandis. De uitstap uit de EU is er ook juist gekomen in een Engeland met veel arme mensen. Buiten de hoofdstad London gaat het echt niet goed met de welvaart. Die onderste lagen van de samenleving op het Britse eiland hebben niet veel om zich aan vast te houden, om trots op te zijn. Denk maar aan de malloot van een Psychiater, schrijversnaam Theodoor Dalrymple, die een jaar of vier geleden voortdurend met hen de spot dreef… met instemming overigens vanwege de toenmalige Bart De Wever. De volgende stap in de geschiedenis is dat die have-nots hun behoefte aan eigenwaarde zeer goed vertolkt zagen door een Nigel Farrage. Die had een recept: nationale trots.Hij bracht zijn schijnbaar groteske boodschap met een stem die dit was: Loud and Clear.

Uiteindelijk is de politieke elite die Stem gevolgd. Dat lijkt onverstandig, gek en economische zelfmoord. Maar wie dat zo ziet, die vergeet een belangrijk fenomeen, een paradoxaal gegeven. Iets dat echt leeft, en dat grote denkers een naam hebben gegeven.

“De Soevereiniteit van het Slachtoffer”

Great Britain

Ik begrijp dat, dat mensen in hun dagelijkse, aanslepende gevecht voor het (over)leven én voor hun waardigheid, op een bepaald moment voor isolationisme kiezen. Op die manier komen de Engelsen weer terecht in een kenmerkende fase van voor de economische welvaartsstaat:

“Ik ben dan wel materieel arm. Maar ik sta op eigen benen, ik heb mijn menselijke waardigheid terug/altijd nog”

Voor wat de Britten betreft, is dat een terugkeer naar een bekende status, een vertrouwde houding. Zij koesteren al eeuwen de “Splendid Isolation”. Het viel onze moeder in de jaren vijftig al op, toen zij werkte in de Wiltshire Downs als gouvernante van de kinderen van  Major Addington, dat de Britten zich mentaal niet bij Europa rekenden. Zij spreken van “The Continent”, en zelfs van “Europe” als zij de anderen bedoelen, die merkwaardig genoeg leven aan de andere kant van het kanaal.

De redenering en het causale verband kunnen inzichtelijker worden, door even aan de begin scenes terug te denken van de film “Braveheart”. Daar krijgt de kijker meteen op subtiele manier de grote armoede die in de middeleeuwen op het Schotse platteland heerste, voorgeschoteld. De  crux van het verhaal is dat die materiële soberheid en armoede wel zo goed bleek samen te gaan met een enorme geestelijke onafhankelijkheid, strijdlust en trots. Die hooggestemde menselijke trots werd op indrukwekkende wijze gepersonifieerd in de figuur van de ridder, afkomstig van eenvoudige landadel, en in de geschiedenis bekend met de bijnaam Braveheart, rol van Mel Gibson.

USA

Voor de drommen verarmde arbeiders uit de ijzer verwerkende industrie in Ohio en omstreken, die Donald Trump in het zadel hielpen door hun massale  en onverwachte ongenoegen-stemmen, geldt een zelfde verhaal. Zij hebben bijna niets. Politieke strategische planners zeggen dan: dat zijn mensen die niets te verliezen hebben (die zullen wel niet gaan stemmen, die kunnen wij rustig negeren). Maar het is waar:

“pas op voor mensen die niets te verliezen hebben”

Een mens die in de hoek wordt gedrumd, kon wel eens uit radicale krachten gaan putten, diep in hemzelf. Wie de waardigheid wordt ontnomen, kan op een dag verschrikkelijk woedend worden. En de gang van de geschiedenis een onverwachte draai geven. Onverwacht dan altijd voor wie niet vertrouwd is met het zware lijden, met een leven in een positie die absoluut geen trots, geen enkele eigenliefde toelaat. Zoals een meerderheid van actoren, wellicht, binnen de academische en de politieke top. Ze vallen uit de lucht, als de kleine mensen hun stem hervinden.

Stefaan Hublou Vojvoditz

Overname toegestaan met bronvermelding (Creative Commons)