De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Lieven Nollet (c)

De Bernadettewijk in Gent: ook het “sociaal kapitaal” heeft zijn rechten

dinsdag 14 juli 2020 22:46
Spread the love

 

Er is veel te doen over de Bernadettewijk in Gent. Recent werd beslist dat de hele wijk tegen gaat platgegooid worden en vervangen worden door nieuwe woningen. Hiertegen is er veel protest, vooral tegen de manier waarop deze beslissing werd genomen. Wij zien in deze gebeurtenis in Gent en nog andere gebeurtenissen een duidelijke trend: veel te weinig aandacht voor het zogenaamde “sociaal kapitaal”. Wij bekijken alles eens vanuit de zogenaamde “Multi-bronnen-benadering” (eerder uiteengezet in drie artikels op deze site, zie de linken (1),(2),(3)). Deze multi-bronnen-benadering  van de samenleving (hierna afgekort als “MBB”) blijkt niet alleen een goed analysemiddel, ze zou ook  meer evenwicht in het beleid toelaten.

Wat is dat eigenlijk, de Multi-Bronnen-Benadering van de samenleving? Men kan deze het best begrijpen als een reactie op onze huidige “mono-kapitaalbenadering” van de maatschappij. Deze laatste benadering stelt dat er in onze maatschappij, verbeeld als een vennootschap, maar één soort kapitaal meetelt en effectief macht heeft:  het financieel kapitaal is actueel inderdaad de enige ‘machts’bron. Maar er zijn echter nog twee andere grote, échte bronnen in de maatschappij, namelijk de bron van de mens en de bron van de natuur; zij worden echter overheerst door de (machts)bron van het financieel kapitaal.  Daarnaast is er ook het zogenaamde  “sociaal kapitaal” een belangrijk kapitaal in de maatschappij dat bijzondere aandacht verdient (en waarop we hierna zullen ingaan). Dit sociaal kapitaal en de voormelde bronnen van mens en natuur worden nu allemaal weggedrukt door het financiële kapitaal. Een belangrijk beginsel binnen de Multi-Bronnen-Benadering (hierna afgekort als : MBB) is dat er evenwicht betracht wordt tussen de verschillende bronnen van de samenleving, waarbij de ene ‘bron’ de andere bronnen niet mag overheersen.

Sociaal kapitaal vormt het cement voor een duurzame samenleving.

“Sociaal kapitaal” is een term op de voorgrond gebracht door Robert Putnam met zijn bestseller “Bowling Alone. America’s declining social capital” (1995). Sociaal kapitaal is een zogenaamde hulpbron voor de mens.  Een veelgebruikte definitie van de OESO (Coté en Healy, 2001) is de volgende: “netwerken met gemeenschappelijke normen, waarden en referentiekaders, die het samenwerken binnen en tussen groepen onderling bevorderen”. Sociale contacten die sociale interactie vergemakkelijken dus: sociaal kapitaal vormt het cement voor een samenleving. Ook het IMF en de Wereldbank besteden veel aandacht aan sociaal kapitaal. Eigenlijk zijn zogenaamde “kleine gemeenschappen” m.i. een belangrijke veruitwendiging van het zogenaamde “sociale kapitaal” van een maatschappij. Overal zijn er eigenlijk kleine gemeenschappen: op het werk, het gezin, op café, in de voetbalclub, met de buren, in de wijk,… maar deze staan wel steeds meer onder druk.

Maar is de politiek zich eigenlijk wel bewust van het belang van deze “kleine gemeenschappen” en de het sociaal kapitaal dat hierin besloten is? Overheden staan m.i. in hun beslissingen en handelen onvoldoende stil bij de rijkdom en het belang van het sociaal kapitaal. Er is nochtans hoop: Bart Somers dweept er mee in zijn recent boek “Samen Leven. Een hoopvolle strategie tegen IS” en werd “Mayor of the World”; in zijn beleidsnota voor de huidige Vlaamse regering (Beleidsnota Gelijke Kansen, integratie en inburgering 2019-2024) wordt sociaal kapitaal drie keer gebruikt; terwijl ook Wouter Beke ook het begrip drie keer gebruikt in zijn beleidsnota 2019-2024 “Welzijn, volksgezondheid, gezin en armoedebestrijding”.  En in de Europese Green Deal (12.02.2020) komen nu ook heel recent “kleine gemeenschappen” op de voorgrond, zie aldus de volgende link [1]: https://cor.europa.eu/nl/news/Pages/european-green-deal.aspx

Maar er is nog werk aan de winkel. Pleinen worden echter vaak nog heringericht zonder rekening te houden met de verzuchtingen van de kleine gemeenschap;  overheden kijken veel te vaak naar rendementscijfers zonder dat er een afweging wordt gemaakt met de impact van een beslissing op de kleine gemeenschap(pen). Men staat te weinig stil bij zogenaamde “maatschappelijke winst” en laat “financiële winst” hierop voorgaan. Zo vragen overheden soms veel te veel geld voor de uitbating van de cafetaria van een gemeentelijke sporthal of cultuurcentrum, waardoor er zich dan ook geen uitbaters aanbieden….

De multi-bronnen-benadering van de samenleving laat toe de maatschappelijke realiteit te benaderen vanuit een heel andere, bijzondere invalshoek

In Gent hebben we anderzijds nog een bijkomend fenomeen. Er wordt volop ingezet op de bron van de natuur maar daardoor dreigt het sociale kapitaal van de kleine gemeenschap te worden weggedrukt. Voorbeelden zijn duidelijk: de camping aan de Blaarmeersen die plots moest verdwijnen, de toch wel rigide aanpak van de inrichting van de LEZ zone, waarbij o.a. de markten (waarin er heel wat sociaal kapitaal is besloten) sterk onder druk komen te staan. Er gaan stemmen op dat de socialisten zich willen afscheuren van de groenen.

Hier zou de multi-bronnen-benadering een middel kunnen zijn om de scherpe standpunten tussen de partijen wat af te vijlen. Waarom niet gaan inzake de LEZ zone naar een uitdoofscenario voor de bewoners? Waarom niet wat meer soepelheid ten aanzien van de inwoners die er thans wonen: “Toujours pour eux qui vont venir, jamais pour ceux qui y sont…” las ik ergens op een affiche in een grote stad.

Nu is er dus de recent de beslissing van het platgooien van de Bernadettewijk waarrond er al vele juridische problemen waren in het verleden. Dit werd plots beslist zonder ruggenspraak met de bewoners. Maar de kleine gemeenschap roerde zich, en terecht: hij moet gekoesterd worden, zoals de MBB naar voor schuift. Na dit artikel geven wij een heel mooi citaat van wat sociaal kapitaal betekent in een wijk (zie: ADDENDUM hierna).

De MBB doet het belang van meerdere soorten bronnen van de samenleving op de voorgrond komen waartussen een duurzaam evenwicht betracht wordt en zou hierdoor een belangrijke aanvulling kunnen zijn voor de beleidsvoering, ook op stedelijk vlak.

 

ADDENDUM : uittreksel uit interview met hierin een mooie omschrijving van het sociaal kapitaal in een wijk.

Die drang naar geborgenheid wordt door politici en ook door media onderschat: de nood van mensen om zich te kunnen identificeren met hun straat, met hun buurt en de mensen die ze kennen. De nood om uit hun isolement te treden. Iedereen die zich inspant voor meer geborgenheid zorgt voor extra sociaal kapitaal. Dit gaat niet over grote ideologieën of grote projecten, maar als burgemeester kun je dat wel stimuleren. Zo won Leopoldsburg onlangs de prijs voor beste gaststad van de actie Kom op tegen Kanker. Dat zorgde voor ongelooflijk veel drive. Je ziet mensen dingen doen waarvan je zegt: ‘Ik wist niet dat er hier zoveel sociaal kapitaal aanwezig was.’ Dat vind ik een kracht die veel te weinig vanuit de stolp van de Wetstraat wordt opgemerkt. (…) [2]

Hans Vanhaesebroeck

°1964, jurist (1987, UG), Speciaal Licentiaat Fiscaliteit en Boekhoudkundig Onderzoek (SLFBO, samenwerking UG/Vlerick School voor Management), ambtenaar Fod Financiën (BBi), hij vertolkt in deze opinie zijn persoonlijk standpunt; hij onderschreef tevens de zogenaamde “Verklaring van 30 november 2019”, een initiatief van Hans Claus.

Met bovenstaande tekst werkt Hans Vanhaesebroeck tevens de eerste pijler van deze “Verklaring van 30 november 2019” uit: “De economie wordt terug ten dienste gesteld van mens en natuur, met een boekhouding waarin de bescherming van mens en natuur verankerd wordt”.

Intussen vindt deze Verklaring van 30 november 2019 stilaan zijn weg naar het brede publiek ( zie de website: https://globalsharedvision.com/ , met verwijzing naar de vele Ondertekenaars van deze Verklaring en o.a. ook een opmerkelijke publicatie van Hans Claus).

Voor andere artikels van Hans Vanhaesebroeck: zie https://www.dewereldmorgen.be/schrijver/hansvanh/

Ondertekenden huidig artikel tevens mee:

Hans Claus

Ilse Kerkove

Nathalie van Eeden

András Alaszlo

Lieven Nollet

Marie-Ange Demuysere

Bernard Vanderkar, allen zijn zij tevens ondertekenaars van de “Verklaring van 30 november 2019”.

 

[1] raadpleging van deze site op 12.07.2020.

[2] Titel van het artikel: “Ik wil Trump niet achterna hollen’, Interview met Wouter Beke in De Morgen – 23 Jun. 2018.

 

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!