(Een hedendaagse beeldenreeks bij de Hebreeuwse psalm 37, ca. 2500 jaar oud)

Als wij de blik van onze geest over het Europa van onze tijd laten gaan, valt op hoe weinig sterke persoonlijkheden er zijn. “Identiteit” is een schaars goed geworden, dat viel niet alleen de krachtige psychologenstem van Paul Verhaeghe op (monografie in 2013). Weet u wat het verband is tussen waarlijk Sterke Mannen en seks? Een diepere blik op het leven van een van de grootste krachtige persoonlijkheden van alle tijden, T. E. Lawrence, brengt een onthullend inzicht. De grandioze biograaf Michael Korda schrijft in “Hero. The life and legend of Lawrence of Arabia” (2014) dat het juist de merkwaardige gewoonte is van de held zijn hele leven bijna alle seksuele gevoelens met zijn wil te onderdrukken, dat hem een fenomenaal krachtige Wilskracht opleverde! (In het laatste deel komt een getuige aan het woord, een broer meen ik, die de overtuiging uitsprak dat Lawrence als maagd is gestorven).

Voor de record: Lawrence of Arabia is de jonge Britse historicus, sportman, kind van zeer warme ouders en een zeer wilskrachtige moeder, die zich wist te associëren met een heel ander volk, met een ander ras, met mensen die een heel andere godsdienst als inspiratiebron namen, de Arabieren. Op zeer korte tijd en aan de zijde van de door hem zelf gezochte en gevonden “Armed Prophet” Sheriff Feisal, zoon van de Sheriff van Mekka, heeft Lawrence de vele kleine stammen verzameld in de woestijnen, en hen tot een succesvolle oorlog, meer een guerilla-opstand eigenlijk, kunnen leiden. Essentieel om te slagen waren zijn zeer hoge intelligentie en zijn overtuigingskracht in gesproken en geschreven woord, die hem en zijn mannen, die vochten op kamelen en paarden, de steun verzekerden van goud, dynamiet, experten en enkele oorlogsschepen van het Britse Rijk in de Rode Zee en de Golf. Eindelijk, na vele generaties zuchten, kwam voor de bewoners van de huidige landen Saoudi-Arabië, Syrië, Jordanië, Libanon, Yemen, Verenigde Arabische Emiraten enzovoort, de overwinning op de gehate, onderdrukkkende Turkse natie en haar wreedaardige strategische leiders als Fakhri Pasha (Hamid Fahkri Bey). Dat ongelofelijke maar waargebeurde verhaal speelde zich af in de jaren 1914-1917. Het Ottomaanse rijk kreeg na vele eeuwen ook juist onder de leiding van de kleine Brit in Bedoeïenenkleding de versnelde, lang verdiende Doodsteek. (De film “Lawrence of Arabia” kwam uit in mijn geboortejaar, 1962, deed stof opwaaien en ontving vier Oscars). Het Turkse-Ottomaanse volk was zwaar beladen met gruwelijke schuld, onder meer door de volkerenmoord op de Armeniërs. Dat betreft een nooit eerder vertoond wreed Feit, die vorig jaar net honderd jaar geleden plaatsvond en wereldwijd herdacht wordt. Turken vandaag schamen zich daar zo diep over, dat ze het massaal en officieel ontkennen. Die kleine bevolkingsgroep van de Armeniërs, (hun namen eindigen vaak op -ian, zoals in Solfrian of Karaboudjan) stak de ogen uit van de grote Ottomaanse natie die voor haar militaire rekrutering steunde op het rurale Anatolië en de boeren van de ommelanden: de Armeniërs staan er voor bekend het hoogste IQ te bezitten.

Ik mocht dat zelf vorig jaar ondervinden, in de ontmoeting met een jonge vrouw die ik tijdelijk als collega had. Fantastisch! Supersnel van begrip, een leergierigheid die ik nog nooit mocht tegenkomen, (tenzij die twee uur toen ik les mocht geven aan een groep jonge hoogbegaafden, zoals ikzelf, een jaar of vijftien geleden). En toegewijd, dienstbaar voor de minder slimme medemensen! Narine, die na amper acht maanden in ons land vloeiend Nederlands sprak, stelde in enkele dagen een schriftje op met zinnen en formules die wij als dispatchers ten dienste van vervoer voor rolstoelgebruikers aan de telefoon uitspreken. Zij liet vriendelijk toe dat ik dat boekje vermenigvuldigde voor de andere collega’s, met origine in Bulgarije, Rusland, Rwanda, Marokko… Slim is sexy, ik kan het honderd procent bevestigen. De Turken hebben die mensen brutaal de dood ingejaagd uit pure jaloezie: een elite van dokters, advocaten, rechters, hoogleraren, ingenieurs… werd rücksichtslos vermoord.

Dat verhaal van Lawrence de Sterke Man doet mij denken aan een zeer recente uitspraak van de voormalige minister van ons leger, Pieter De Crem. Dat is een flinke man met wie ik zeer persoonlijke correspondentie heb gevoerd toen hij onze defensie leidde, en die ik nuttige inspiratie heb mogen bieden voor het beleid. In Zeno van vorig weekend gaf hij een eerste interview in een nieuwe reeks die De Morgen nu begint. Joël De Ceulaer is onder de indruk en zingt de lof van de veel geplaagde “Crembo” in het voorwoord van het blad. Een van de merkwaardigste uitspraken van Pieter is: “Mei ’68, what good did it bring to us? ” (mijn vertaling naar de Wereldtaal). Als kritische glosse in de marge heb ik een enkel woord geschreven: “Seks!”.

Misschien gaat ons continent vandaag wel, met de ethische neergang in de deal met Recip Erdoans Turkije, voor altijd in de neergang, als gevolg van de seksuele bevrijding die in de eerste helft van vorige eeuw is ingezet met het geniale werk van psychiater en luisterend oor Sigmund Freud? Wie te veel toegeeft aan seksuele goesting, verliest niet alleen zelfrespect, maar ook Wilskracht. Identiteit. Een paar generaties zijn immers intussen op die manier op “bevrijde manier” gevormd…

[Dat zeg ik ook als geschoold historicus, in het bewustzijn dat eeuwenlang de mensen in onze streken hun goesting inhielden tijdens de vasten en de vier weken voor Kerstmis, de Advent. Dat was een van de manieren waarop het de mensheid voor de komst van de pillen lukte het bevolkingsaantal, het aantal roepende kindermonden, beperkt te houden. (Een geheim enkel bekend aan demografische historici, dat zelfs aan Desmond Morris niet bekend was, en dat ik hem als student in de jaren tachtig in een brief meegedeeld heb, toen hij succesauteur (“De naakte aap”) was en hoogleraar aan de universiteit van Oxford, UK).]

In die zin is het heel interessant en grappig dat Mario Dragi, baas van de Europese Centrale Bank (die u moet kennen want zijn handtekening staat prominent op elk briefje van twintig euro), vandaag vrijdag in een cartoon in De Standaard is afgebeeld met een bazooka, waarvan de loop als een slappe lul na de geslachtsdaad oogt, waar een laatste groen briefje (van 100 euro) uit dwarrelt… De lichtzinnige methode van de man om de EU aan vitaliteit trachten helpen door de persen gewoon geldbriefjes te laten bijdrukken is natuurlijk totaal mislukt. Economen zijn soms erger dan konijnen die zich voor de lichtbak van de stroper laten vangen… erger dan koetspaarden met grote oogkleppen…

Een van de grootste Economen van ons land zal voor lange tijd Mark Eyskens zijn, hoewel hij wellicht vooral de geschiedenis zal ingaan als homo universalis. Een man met zeer grote talenten in zeer diverse terreinen. Filosoof, kenner van positieve wetenschap, man van grote mensenkennis, ervaren wereldreiziger, schrijver van intussen 54 boeken, langdurig minister van “brave little Belgium”. Een voorbeeldige zoon van “vader van Europa”, Gaston Eyskens. In sommige van zijn boeken vertelt Mark dat hij als kind met grote ogen zat te kijken toen na het einde van de oorlog de iconische, de wereldberoemde Winston Churchill op bezoek kwam in het huis van Gaston aan de Naamsestraat te Leuven. De kleine kerel met het levendige verstand kon er niet van over, om een Leuvense term te gebruiken, dat de legendarische prime Minister die Great Britain had weten door de oorlog tegen Adolf Hitler te leiden en het moraal van de Engelsen hoog te houden, en en passant mede de militaire en politieke zege te bereiken, er bij zat in zulk smerig gilet vestje! U moet weten dat dit eigenlijk, voor de man met ervaring in zorg voor gekwetste mensen, niet zo heel onlogisch is. Churchill had ondanks zijn grote leiderschapsprestatie de democratische nederlaag geleden na de oorlog, hij was niet herkozen. Daar zou je al snel depressief van worden, zoals een ziek dier, zo weet de bioloog, zijn pels vaak niet meer verzorgd…

Enkele dagen geleden ontving ik overigens een nieuw perspectief op het mysterie van het beruchte vuile gilet vestje. (Dat is een terug opkomend kledingstuk dat door Hollywood beroemd is geworden als respectabel, onder anderen in “The Untouchables”, waarin de politie-inspecteur die meesterboef Al Capone bestrijdt, rol van Kevin Costner, het de hele tijd draagt, met veel allure. In ‘t Wolwinkeltje, in de Parijsstraat, waar ik als echte man in al die 53 jaren sinds ik zeshonderd meter verder het levenslicht zag, nog geen voet binnen had gezet, kreeg ik de kans een gesprek aan te knopen met Hilary (“Met één L, dat is verschillend van de spelling van Hillary Clintons naam, en de mijne is de spelling van die naam in het Engels als mannen hem dragen”, benadrukte de dame die er wel 87 uit zag). Toen ik haar enkele dagen later op de Zaterdagmarkt in de Brusselsestraat terug tegen het lijf liep, legde ik haar de vraag voor die de jongen Mark Eyskens had bezig gehouden, en in zijn boeken als ten volle volwassen mens bleef opduiken. De waardige Britse dame die in een hotel in onze geboortestad logeerde, had een eenvoudige verklaring voor wie met het universum van de vrouw vertrouwd is, en van het koppel: het is bekend onder wereldwijze Britten dat Winston, a Man bigger than life, niet naar zijn kleren en zulke huishoudzaken hoefde om te kijken. Zijn toegewijde echtgenote zorgde daar voor. En die is een aantal jaren voor haar man naar de hemel gegaan… Interessanter nog is de verklaring die onze vreemdelinge, onze gaste in Leuven, Hilary, te bieden had voor het vraagstuk waarom Churchill niet werd herkozen. Dat is een historische enormiteit die mij op mijn beurt inspiratie leverde voor een belangrijk geschrift in de nationale geschiedenis van de jaren tachtig.

Even een excursus die aantoont hoe ik al dertig jaar getroffen ben over de Onrechtvaardigheid die de grote figuur die op bijna alle foto’s een Havana rookt, te beurt viel, leek te vallen. Toen Mark Eyskens zelf gemeen onder vuur lag als minister van Buitenlandse zaken, een paar jaar na mijn afstuderen in 1988, schreef ik mijn eerste brief aan De Standaard. Daarin vergeleek ik de grote, integere Leuvense persoonlijkheid met Churchill. “Hoe kan de oppositie het geloof in hem verliezen na de duistere affaire Khaled? [zie daarover vorige blogs]. Eyskens wordt gedropt ondanks zijn hoogstaande persoonlijkheid, evidente integriteit en grote verdiensten, zoals destijds de prime minister Churchill after the war!” schreef ik met gloeiende overtuiging. Deze brief kreeg aandacht. Magda Aelvoet, toen topfiguur van de groene partij, had hem ook gelezen, en toen een paar dagen na de publicatie naast mij zat in de trein op weg naar een studiekamp in de Ardennen, merkte zij op :

“Maar Stefaan, hoe kon je dat doen, zoooo positief zijn [over een mens]?!”

Aelvoet, intussen al vele jaren gelauwerd als Minister van Staat, zowat de hoogste onderscheiding die een mens kan behalen in dit landje, kon niet weten hoe ik aan mijn mosterd kwam. Ik had in de jaren zeventig een voedstervader gehad, Jef Aerts. Dat was een socialist pur sang, een man met een barmhartige ziel, die zich over onze romp family had ontfermd. Hij was een grote filosoof ook, (die merkwaardig genoeg tot op heden aan de aandacht van alle biografen is ontsnapt). Hij voorspelde de kwaadaardigheid en menselijke onhoudbaarheid van het consumentisme. Hij had op een dag in beeldende termen beschreven hoe zijn zoon, Lucien, onder de indruk was van het optreden, de uitstraling en de parate kennis en wijsheid van hoogleraar Eyskens in de collegezalen van de Katholieke Universiteit Leuven. Ik stond zo dicht bij Jef, dat ik meteen door had wat een grote ziel Mark E. wel moest zijn. In die tijd meenden sommige christenen/christendemocraten nog dat socialisten duivelse bokkenpoten hadden en vice versa. Toen ik dat jaar een gelegenheid zag hem met eigen ogen te bekijken, minister en professor Eyskens, tijdens een optreden van The Golden Gate Quartet (vier Afro Amerikaanse zangers die een onvergetelijke vertolking van “When the Saints go Marchin’ in!” brachten, en “The tumbling walls of Jericho!”) in de zaal van de Rijschool, was ook ik meteen gefascineerd (‘mesmerized’) door deze Grote Ziel van eigen bodem. Ik stuurde hem na het publiceren van de brief die het voor hem opnam in de grootste krant een fotokopietje, en dat werd het begin van een levenslange wederzijdse correspondentie, en meer, van wederzijdse vriendschap en waardering. Hij schreef dadelijk terug, Genereus en Dankbaar zoals hij is, (en zoals er weinig vooraanstaande figuren zijn in deze populatie, zo heb ik later mogen merken):

“U hebt mij op zeer efficiënte manier verdedigd, geachte heer Hublou”.

Dat was een vroege les over wat een mens (die denkt dat hij een gewone, kleine mens is), met behulp van pen en papier, van lezersbrieven, wel kan bereiken. Ik ben met dat drukkingsmiddel nooit meer gestopt, nooit meer van die besmetting af geraakt…

U ziet, de diepe Waarheid van het gezegde “Ondanks is ‘s werelds loon” hield mij al lang bezig. Is dat zo? Is er geen God die de braven en moedigen beloont? Hilary wist mij een tipje van de sluier te lichten: Prime Minister Churchill behoorde tot de hoge klasse. Hij had zijn land zeer goed geleid in extreem zwaar weer, maar had het nagelaten na de oorlog de gewone mensen, die hun zonen en vaders hadden de dood laten ingaan om land en volk te dienen, iets stevigs terug te geven. De gewone mensen kregen geen sociale woningen, niet betere toegang tot kredieten, geen goede gezondheidszorg, geen verbeterd onderwijs enzovoort. In eigen landje had Albert I, koning van de gebelgde Belgen, dat veel wijzer en eerlijker aangepakt. Wellicht was hij toch onder de indruk van de diepe kracht van de kreet

“Toen in de loopgraven ons bloed, wanneer ons recht!?”

die de mensen scandeerden, na het verlies van tienduizenden mannenlevens in de loopgraven van ’14-’18, “De Groote Oorlog”. Hij heeft de gewone mensen onder meer het stemrecht gegeven. “Eén man een stem”. Voordien konden geldrijke en kroostrijke heren meerdere stemmen uitbrengen.

De les van de week:

Het Leven is soms ongelofelijk Eerlijk.

Wie de mensen lange tijd bedriegt, bewust of onbewust, bedoeld of onbedoeld, valt vaak grondig door de mand, wordt verlaten, uitgestoten, vernederd. Niet alleen Hitler. (Hij zag zich in de Bunker in Berlijn verplicht zich door de kop te schieten, na het doden van zijn minnares Eva Braun en zijn geliefde Duitse herder, en Russische soldaten vernietigden zijn lijkje door het met benzine in brand te steken!).

“Eerlijk duurt het langst, Mario!”

“De kruik gaat zo lang te water tot zij barst, Liberale- & andere laffe leiders!”

Post Scriptum

Aangeraden lectuur:

Psalm 37. Een van de centrale heilige teksten van onze Europese en Joodse cultuurkring, die sinds meer dan 2000 jaar zijn invloed mocht laten gelden en mensen troost en inspiratie heeft geboden. Te vinden in het speciale boek genaamd Bijbel, dat een goede Nieuwe Bijbel Vertaling, NBV, kreeg naar het Vlaams/Nederlands een jaar of zeven geleden.

“Erger je niet aan slechte mensen,

wees niet jaloers op wie kwaad doen,

zij verdorren snel als gras,

zij verwelken als het jonge groen.

Vertrouw op JHWH en doe het goede,

bewoon het land en leef er veilig,

Zoek je geluk bij JHWH,

hij zal je geven wat je hart verlangt.

Blijf kalm en wacht op JHWH,

erger je niet aan wie slaagt in het leven,

aan wie met listen te werk gaat.

Wind je niet op, laat je woede varen,

erger je niet, dat brengt maar onheil,

Slechte mensen worden verdelgd,

wie hopen op JHWH, zullen het land bezitten.

Nog even, en verdwenen is de zondaar,

je kijkt waar hij is, maar vindt hem niet.

Wie nederig zijn, zullen het land bezitten

en gelukkig leven in overvloed en vrede.

De zondaar belaagt de rechtvaardige

met een grijns op zijn gezicht.

Maar de Heer lacht hem uit

en ziet de dag al van zijn ondergang.

Zondaars trekken hun zwaard

en spannen hun boog,

om zwakken en armen te doden,

om af te slachten wie eerlijk hun weg gaan.

Maar het zwaard dringt in hun eigen hart

en hun bogen worden gebroken.

Beter het weinige dat een rechtvaardige heeft

dan de rijkdom van talloze zondaars.

De macht van de zondaars wordt gebroken,

maar JHWH zal de rechtvaardigen steunen.

JHWH trekt zich het lot van onschuldigen aan ,

hun bezit blijft voor eeuwig behouden.

Zij worden niet teleurgesteld in kwade dagen,

in tijden van hongersnood hebben zij te eten.

De zondaars zullen ten onder gaan,

de vijanden van JHWH verdwijnen

als bloemen in het veld, verdwijnen als rook.

De zondaar vraagt te leen en brengt niet terug,

de rechtvaardige geeft, uit mededogen.

Gods gezegenden zullen het land bezitten,

de vervloekten worden verdelgd.

Wie JHWH welgevallig is,

mag zijn weg gaan met vaste tred.

Al komt hij ten val, hij blijft niet liggen,

want JHWH richt hem op.

Ooit was ik jong, nu ben ik oud,

en nooit zag ik dat een rechtvaardige werd verlaten,

nooit zag ik zijn kinderen zoeken naar brood;

hij is vol mededogen en leent uit, elke dag,

voor zijn kinderen is hij een zegen.

Mijd het kwade en doe het goede,

en je zult voor eeuwig wonen in het land.

Want de Eeuwige heeft gerechtigheid lief,

wie hem trouw zijn, verlaat hij niet.

Zij blijven voor eeuwig behouden,

maar het nageslacht van zondaars wordt verdelgd.

De rechtvaardigen zullen het land bezitten

en het bewonen, hun leven lang.

De mond van de rechtvaardige spreekt wijsheid,

zijn tong spreekt gerechtigheid,

hij draagt de wet van God in zijn hart

en zijn voeten struikelen niet.

De zondaar loert op de rechtvaardige

en zoekt een kans om hem te doden,

maar de Goede God laat zijn dienaar niet los:

wordt hij aangeklaagd, vrijspraak zal volgen.

Vestig je hoop op de God van de Joden en de Christenen

en blijf op de weg die hij wijst,

hij zal je aanzien geven en grondbezit,

je zult beleven dat zondaars worden verdelgd.

Ik heb een zondaar gezien, een uitbuiter,

hij groeide uit als een woekerende laurier;

op een dag was hij verdwenen,

ik zocht hem en ik vond hem niet.

Zie de onschuldigen, kijk naar de oprechten:

wie vredelievend zijn hebben de toekomst.

Maar zondaars worden verdelgd,

er is geen toekomst voor een slecht mens.

De rechtvaardigen vinden redding bij JHWH,

[= het Mysterie van de Geest achter de Schepping & de Mens en de Natuur]

JHWH heeft hen altijd geholpen en bevrijd,

hij bevrijdt hen ook nu van de zondaars, hij redt hen,

want zij schuilen bij hem.

~

Verlaat mij niet, JHWH,

Mijn Ware God, blijf niet ver van mij,

Haast u mij te helpen,

Heer, u bent mijn redding.

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _