Dagenlang trokken de regeringen van dit land alleen maar de paraplu open. Het waren zij niet, wel de anderen die verantwoordelijk waren. Of nog erger, ze stookten tegen de experten en stelden brutaal de economie boven de volksgezondheid. In de legendarische Britse tv-reeks Yes, prime minister noemden ze dat de four stage strategy: eerst op allerlei manieren de nodige maatregelen uitstellen om dan later toe te geven dat er wel iets had gedaan kunnen worden, maar dat het daarvoor nu veel te laat is. Die laatste fase slaan we nu gelukkig over dankzij het groeiende protest van de bevolking die zich dan maar zelf begon te beschermen en een alarmerende open brief van de grootste experten in infectieziektebestrijding die het getalm van onze politici beu waren.
Vanaf dit weekend zijn alle cafés, restaurants en discotheken gesloten en alle culturele en sportieve evenementen en activiteiten worden afgelast. De meeste organisatoren hadden daarvoor niet eens gewacht op de regering. Veel mensen die tickets hadden voor één van de komende weken werden eerder al op de hoogte gesteld dat de voorstelling niet doorging. Vanaf maandag 16 maart gaan ook de scholen dicht. Om overvolle winkelstraten te vermijden zijn de niet-voedingswinkels gesloten tijdens het weekend.
Of dit voldoende is om te vermijden dat er ook in ons land vele honderden doden vallen en dat ons gezondheidssysteem implodeert, zullen we de komende maanden te weten komen.
Niets meer hetzelfde
Wat de hele mensheid overvalt sinds de uitbraak van deze pandemie verandert alles. This changes everything. Het was enkele jaren geleden de titel van een boek van Naomi Klein over de klimaatcrisis. Wisten wij veel dat er nog iets anders zat aan te komen dat onze levens en samenlevingen zou dooreen schudden. Wat er de komende maanden zal gebeuren, kan niemand voorspellen. Vergelijkingen met het verleden zijn nutteloos. In het verleden hadden ze geen Trump, geen Bolsonaro, geen waanzinnig neoliberalisme, geen toetsenbordfascisten die elke spanning oppoken en geen economisch en financieel systeem dat zelfs zonder externe oorzaak zomaar inéén kan storten.
Alles verandert, maar sommige dingen dreigen hetzelfde te blijven. Terwijl 27 miljoen Amerikanen niet eens verzekerd zijn tegen ziekte en miljoenen anderen geen enkel inkomen hebben als ze ziek thuisblijven, hing Trump uren aan de telefoon met bevriende CEO’s van oliebedrijven. Hij beloofde hen te hulp te schieten nu ze last ondervinden van de lage olieprijs. Ook de hotelindustrie zou geld toegestopt krijgen. Jawel, de industrie waar Trump zelf in actief is. Socialisme voor de plutocratie. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, wil ondertussen 1,5 biljoen dollar pompen in de beurs. Dat is genoeg om alle schulden van studenten af te lossen. In ons eigen land antwoordde de Vlaamse minister Financiën Matthias Diependaele de verontruste werkgeversvereniging al: de steunmaatregelen zijn geen probleem voor de begroting. De honderden miljoenen voor hen liggen dus klaar. Terwijl er enkele maanden geleden niet eens 5.000 euro gevonden kon worden voor de zelfmoordlijn.
Deze keer moet het anders
Daar gaan we weer. Het is 2008 all over. De Europese en Amerikaanse overheden trokken toen een paar biljoen euro uit om de banken en automultinationals te redden. Naar de 10 miljoen families in de VS die hun huis verloren keek niemand om. De Grieken lopen nog altijd als murw geslagen zombies rond.
Het coronavirus maakt veel slachtoffers. Het dreigt ook onze fragiele samenlevingen te ontwrichten. Bedrijven zullen massaal tijdelijke werkloosheid aanvragen en tal van werknemers zullen daardoor loonverlies lijden. Kunstenaars en alle andere mensen die afhankelijk zijn van optredens en publieke evenementen zien hun hele inkomen wegvallen. Beginnende en kleine zaken kunnen moeilijk overleven als ze weken geen klanten over de vloer krijgen.
Samen met de maatregelen om het virus in te dijken en levens te redden, is het nu ook tijd voor een totaal andere bail out dan die we gewoon zijn. De miljarden mogen deze keer niet naar de aandeelhouders en banken vloeien. Ze moeten bij de slachtoffers van deze ongeziene crisis terechtkomen. In de gezondheidssector waar de noden al jaren schrijnend groot zijn en bij alle mensen die in financiële moeilijkheden komen door deze crisis. Bij de vluchtelingen die nog altijd in parken moeten slapen of bij de thuislozen die aan hun lot overgelaten worden. Bail out the people, not the banks dus.
Samen
Als linkse en progressieve bewegingen beheersen wij de kunst om mensen samen te brengen. Als we verontwaardigd zijn, dan betogen we. Als we iets willen tegenhouden, dan bezetten we. Als we willen begrijpen wat er verkeerd loopt, komen we samen om dat uit te zoeken. Dat kan in deze uitzonderlijke tijden allemaal niet. Daarom moeten we andere wegen zoeken. In heel de wereld zien we dat er niet alleen ergerlijk prutsende regeringen zijn en gewetenloze bedrijfsleiders die zoeken hoe ze geld kunnen verdienen aan deze crisis. Op de moeilijkste momenten is het de solidariteit die ons overeind houdt. Het zijn de verpleegkundigen in Iran die al weken niet naar huis kunnen en elkaar moed inspreken met filmpjes waarin ze even dansen in de gangen van ziekenhuizen. Het zijn de acht Chinese dokters die stierven aan het coronavirus, niet omdat ze oud en kwetsbaar waren, maar van de uitputting.
Op plaatsen waar er eerder al strenge maatregelen genomen werden, zien we nieuwe vormen van verbondenheid ontstaan. Het is aan ons om manieren te zoeken om de eenzaamheid en het isolement te doorbreken, om de liefde en de zorg te laten heersen over de angst. Het kapitalisme is het slechtst mogelijke systeem om met crisissen als deze om te gaan. Het is aan ons om de sociopaten geen kans te geven. Onze tegenstanders staan klaar om met hun shock doctrine munt te slaan uit de chaos en de verwarring. Wij zijn met meer, altijd, overal. Ook op de moeilijkste momenten.
