Ongeveer 12,3 miljoen armen zijn in Mozambique afhankelijk van de lokale landbouw en de weinige voorzieningen die de overheid aanbiedt. Zuidoost-Afrika kent echter opnieuw een periode van droogte in een reeks van ongeziene veranderingen in weersomstandigheden de afgelopen jaren. Daarnaast heeft de gezondheidscrisis de grote lacunes in de sociale zekerheid blootgelegd. Daarbij worden vrouwen het meest getroffen.
Sociale bescherming en gendergelijkheid onder druk
In Mozambique vormen verschillende systemen samen de sociale zekerheid. Die systemen worden echter door verschillende departementen beheerd en verzekeren slechts 500.000 huishoudens en zo slechts 20 procent van de arme huishoudens.
Universele toegang tot gezondheid wordt in theorie gegarandeerd voor het meest kwetsbare deel van de bevolking. In de realiteit bestaan er twee systemen: een publiek en privaat systeem. Dat laatste is erg kostelijk en dus is het overgrote deel van de bevolking aangewezen op het publieke systeem. Het publieke systeem is ondergefinancierd en mist vaak de basisvoorzieningen. Daarnaast is er amper aandacht voor wie een inkomen verloren heeft.
De Mozambikaanse overheid voerde een speciale subsidie in voor het ondersteunen van boeren die op kleine schaal werken. Maar voor de vele vooral vrouwelijke informele werkers die hun inkomen verloren zijn, zijn er geen speciale maatregelen.
Hoewel de economische situatie van vrouwen verbeterd is, scoort Mozambique nog steeds laag op het vlak van gendergelijkheid. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) zijn vrouwen nog steeds oververtegenwoordigd onder de armen, hoewel ze meer dan 80 procent van de kleine boeren vertegenwoordigen en 60 procent van de arbeidspopulatie in Afrika voor hun rekening nemen. Bovendien valt de traditionele last van het voorzien in de gezinsbehoeften onevenredig zwaar op de schouders van de vrouwen.
© Brecht De Vleeschauwer / FOS
Crisis
De covid-19-crisis legt de pijnpunten van de Mozambikaanse samenleving opnieuw bloot. Voor de organisaties waar FOS mee samenwerkt, wordt het belangrijk dit momentum te grijpen en de overheid te dwingen tot een betere en robuuste sociale bescherming voor iedereen. Vooral op het niveau van de gemeenschappen moet de basisvoorziening sterk uitgebreid worden om te komen tot een echte universele toegang tot gezondheid.
Om het gebrek aan maatregelen van de overheid op te vangen hebben lokale organisaties zelf solidariteitsmaatregelen opgezet. Zo heeft een van de organisaties waar FOS mee samenwerkt haar leden gevraagd maskers te produceren als middel om in hun levensonderhoud te voorzien. Die coöperatieve geeft vrouwen meer economische macht, en verlicht zo hun kwetsbaarheid voor genderongelijkheid en andere vormen van marginalisering.
Kort: wat doet FOS nu in Mozambique?
FOS werkt lokaal samen met verschillende organisaties, die allemaal de impact van het virus voelen:
SINTAF, een vakbond die arbeiders in de landbouwsector verenigt, verspreidt informatie over het virus. Daarnaast helpt het enkele lokale scholen om zelfvoorzienend te zijn op vlak van eten en voeding.
COMUTRA, het vrouwencomité van een Mozambikaanse vakbondskoepel, doet aan beleidsbeïnvloeding om de impact van het virus en de bijhorende sociale ongelijkheid in te perken. Daarbij gaat veel aandacht naar seksuele en reproductieve rechten.
SINED, een vakbond die huishoudwerkers samenbrengt, strijdt verder voor de rechten van haar achterban. Daarbij gaat nu vooral aandacht aan administratieve bijstand voor arbeiders die klachten willen indienen bij de overheid.
UPCG, een organisatie van en voor kleinschalige landbouwers, sloeg de handen in elkaar met lokale gezondheidsgroepen. Zo willen ze dat de lokale landbouwgemeenschappen betere toegang krijgen tot gezondheid. Daarbij wordt vooral aandacht gegegeven aan EHBO-training.
