Eerste editie: groot succes

Bij deze eerste editie meldden 70 straten zich aan, waarvan 49 aanvragen werden goedgekeurd door Stad Antwerpen. “Een groot succes” volgens Inge Salden, projectcoördinator OpenStratenDag “Het toont de vraag van Antwerpenaars naar veilige en aangename straten die uitnodigen om te ontmoeten en te spelen.” De hele dag lang zijn er verspreid over de hele stad optredens, workshops, wordt er koffie gedronken en samen gegeten met de buren. (zie www.openstratendag.be/programma voor het volledige programma).

Bewoners van de Belpairestraat in Berchem ontwerpen hun droomstraat. Foto: Recht Op Lucht

Boosheid bij bewoners Street Canyons Toch is er ook een wrang gevoel. De communicatie met de stad liep niet altijd vlot en ondanks een uitnodiging wilde geen enkele van de bevoegde schepenen met de organisatoren in gesprek gaan. Verschillende straten die zich aanmeldden kregen geen toelating. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de Borsbeekstraat, een typische Street Canyon. Een bewoner van de Borsbeekstraat: “Onze straat kampt met overlast door sluipverkeer. Het stemt ons triest dat het stadsbestuur zelfs deze ene autovrije dag per jaar weigert.” De bewoners van de Borsbeekstraat kalkten in alle vroegte een gedicht op de straat (zie foto). “Veel automobilisten waren verbaasd dat het autovrije zondag was en vroegen zich luidop af waarom de stad daar niet duidelijker over communiceert”. In de Wilrijkstraat werden geen hekken of borden geleverd en was het voor bewoners onmogelijk om hun straatfeest te houden.

Amoerfoe treedt op voor bewoners in de Van Geertstraat. Foto: Recht Op Lucht

Lokale buurtcomités gingen in op een open oproep via www.openstratendag.be. “Het is mooi om te zien hoe in enkele straten zonder comité, buren zich verzamelden om deel te nemen”, aldus Salden. “Het engagement van de bewoners staat in contrast met de visie van het stadsbestuur, dat vooral oog heeft voor een minderheid die overal met de auto wil geraken. Het bestuur laat zo stelselmatig kinderen, ouderen, rolstoelgebruikers en inwoners zonder auto in de kou staan. Met OpenStratenDag geven we deze mensen een stem.” Bavo Wouters van comité BUMP op het Kiel: “We waren meteen enthousiast. Met de naam van het evenement gaan we naar de kern van de discussie: waarvoor dienen straten eigenlijk? Volgens ons dienen ze om mensen te verbinden en daar heb je niet altijd een auto voor nodig.”. Ook bij daklozen leeft dezelfde vraag. Bij radio (z)onderdak gaan ze die dag in gesprek over de vraag “van wie is de straat?”.

In de Pioenstraat in Antwerpen-Noord hielp de hele buurt mee met het kalken van gedichten. Foto: Recht Op Lucht

Kunstenhuis Rataplan en buurtkeuken De Kompaan organiseren in en rond de Kwekerijstraat en de Wijnegemstraat “De Val van de Muur” – een evenement waarbij de hele buurt betrokken wordt bij het verbinden van de twee panden waarin ze werken. Laura Dreesen van De Kompaan: “Wij geloven in de kracht van architectuur die perceelsgrenzen overstijgt. De fysieke en mentale ruimte die vrijkomt vormt een basis voor nieuwe, onverwachte ontmoetingen en voor het verbinden van uiteenlopende verhalen, organisaties, mensen en missies. In OpenStratenDag zagen we een kans om onze buren beter te leren kennen. De Val van de Muur wordt een heus buurtfeest; ook het Jan Borluutplein, het Terloplein, de semi-publieke doorsteek doorheen Rataplan en Ligo (die met de Val van de Muur ontstaat) en de collectieve binnenkoer van Rataplan die aan deze doorsteek grenst worden die dag onze speelruimte!“

Steun van stadsdichters

Stadsdichters Ruth Lasters, Lotte Dodion, Cleo Klapholz en Lies Van Gasse, staan achter de OpenStratenDag en schreven speciaal voor deze dag vier gedichten die worden voorgedragen in de straten. Bewoners kalkten fragmenten van deze gedichten werden in verschillende straten. Stroeve Samenwerking met de stad

In het toeristische centrum van Antwerpen vindt zondag “Antwerpen Shift” plaats. Niet voldoende, volgens de organisatoren. Ze worden daarin gesteund door Dries Janssens van Mobiel21, al jaren een drijvende kracht achter autovrije zondagen in Vlaanderen: “OpenStratenDag laat zien dat het initiatief voor autovrije zondag niet enkel van een stadsbestuur moet komen. Antwerpen Shift wordt in één klap 50 straten groter. Daar worden we bij Mobiel 21 heel blij van, en vele mensen met ons. We zien het altijd: mensen verschijnen waar auto’s verdwijnen. Ik moedig burgemeesters aan om meer ambitie te tonen. Zeker met de klimaatdoelstellingen in het achterhoofd is een Autovrije Zondag een ‘no-brainer’.  En waarom zou je het zelfs bij één Autovrije Zondag houden?”

“De Stad Antwerpen heeft autovrije zondag omgevormd tot een festival in het toeristische centrum. Buiten de bewoners van het historisch centrum is er in Antwerpen niemand die van een zondag met minder verkeer kan genieten. Dit was bij de traditionele autovrije zondag helemaal anders.”, aldus Marlies Lenaerts, één van de trekkers. “We dachten: als de stad geen autoloze zondag meer organiseert, doen we het toch gewoon zelf?”

Op de 3de zondag van september organiseren veel steden en gemeenten in Vlaanderen een autovrije zondag. De meesten kiezen ervoor om een groot gebied autovrij te maken voor een dag van verbinding en ademruimte, waar de grote meerderheid van de bewoners met plezier aan deelneemt. “Waarom kan dit niet in Antwerpen?” vraagt Marlies Lenaerts zich af.  “Een autovrije zondag inspireert en motiveert; bewoners proeven van een straat met ruimte voor groen en ontmoeting en dit geeft goesting om hiervoor meer plaats te maken. Als we samen het gebruik van onze straten herdenken, is dat een meerwaarde op vlak van verkeersveiligheid, gezondheid en woonkwaliteit voor de stad en haar inwoners. Initiatieven die het grote ruimtebeslag van automobiliteit in vraag stellen, vindt het Antwerpse stadsbestuur blijkbaar lastig.”

Volgende editie in 2024

De organisatoren zijn tevreden en kijken optimistisch uit naar een volgende editie: Inge Salden: “Ons doel dit jaar is bereikt. Volgend jaar hopen we op minstens 100 deelnemende straten.”

Wie wil deelnemen aan OpenStratenDag in 2024 kan www.openstratendag.be in het oog houden, of zich aanmelden via contact@rechtoplucht.be. OpenStratenDag is een initiatief van de Antwerpse burgerbeweging Recht op Lucht met steun van het Fonds Gezonde Lucht.