Toegevoegd op 3/5/2011

: Vlaams parlement over het waterbeheer: het gaat alleen maar slechter. Een interview met Bart Martens, voorzitter van de parlementaire commissie: http://www.bartmartens.be/in-de-pers/risico-op-overstromingen-met-een-vijfde-gestegen-sinds-1996.html   

De bomen op de nieuw-aangelegde Koning Albertlaan in Gent hebben het moeilijk. De Groendienst van de Stad heeft er al vijf moeten vervangen die uitgedroogd waren (foto). De nieuwe exemplaren, nu nog mooi in blad, worden regelmatig besproeid, met water uit de Watersportbaan aangevoerd met een tankwagen. Is het geen paradox, omdat we regelmatig beelden zien van overvloedige regenval en overstroomde huizen?

Bij de heraanleg is het middenparkje, met een ligusterhaagje, verdwenen. Tussen de tramsporen ligt nu beton waarvan de voegen zorgvuldig zijn opgevuld met zwarte pek (of iets dergelijks). Insijpeling van regenwater is nog slechts mogelijk in de ijzeren roosters rond de boompjes, iets meer dan 1 vierkante meter (zie foto). Dankzij het beton kunnen de bussen van De Lijn met hoge snelheid de autovrije trambedding gebruiken – een technische vooruitgang en tijdwinst die de reizigers zeker toejuichen – MAAR niet verenigbaar met het behoud van voldoende vocht in de bodem. Ook lucht (zuurstof) die de wortels nodig hebben, kan nog nauwelijks binnendringen.

            De nieuwe bestrating op de Koning Albertlaan is geen uitzondering. Wie erop let, ziet voegen tussen oude kasseistenen afgesloten met pek, cement, asfalt. De prachtige nieuwe fietspaden overal in de stad (“Gent: Wild van fietsen”) aangelegd met roze tegeltjes, laten ook nauwelijks regenwater door, de voegen zijn gesloten.

Grondwater, drinkwater, landbouw, overstromingen

Het probleem gaat veel verder dan het overleven van een paar boompjes. Het grondwaterpeil wordt door meerdere factoren tegelijk aangetast: minder insijpeling door beton en asfalt en gesloten voegen; maar ook het wegpompen van grondwater in bouwputten. En er zijn er nogal wat in Gent! (goed voor de werkgelegenheid, dat wel…). Daar staan dag en nacht pompen te draaien die het grondwater opzuigen en doen verloren lopen in de riool, dus de Noordzee. Zou de reusachtige bouwput aan het Sint-Pieters station misschien een factor zijn in de uitdroging van bomen, minder dan een kilometer verder? Op de radio hoor ik dat de Boerenbond steun vraagt aan de regering, omdat de weiden uitgedroogd zijn en de koeien afhankelijk worden van wintervoedsel. En de aardappeloogst wordt ook al bedreigd.

En dan begint het te stortregenen. Een eerste gevolg is dat we door plassen moeten stappen, op parkeerplaatsen, op trottoirs (foto’s). Vanop het beton, de asfalt, de daken, stroomt water naar het laagste punt, en dat gaat bliksemsnel. Riolen geraken verzadigd. Goed dat we in Gent geen bergen hebben waarvan het zand onze straten en riolen zou verstoppen, zoals ik nog in Alicante heb gezien. Maar toch, we hebben de Blandinusberg, en andere. Wanneer was het alweer dat er in Gentbrugge woonruimten onder de modder stonden? Dit weekend liepen de Brusselse tunnels onder: logisch, ze vormen het laagste punt.

Er was toch een Vlaams waterbeheersplan?

Toch kan preventief veel vermeden worden. Zoveel mogelijk openbare en private gronden moeten insijpeling vlot toelaten. Overal stroken aarde tussen het beton; brede voegen gevuld met (grof) zand. Overstromingsgebieden, vijvertjes en waterputten met aarden bodem (niet van beton of polyester!) vangen regenwater op en houden het grondwater op peil. Huiseigenaars maar ook openbare gebouwen (scholen…)  kunnen hun regenpijp laten uitmonden in een vijver of reservoir, in plaats van de riool. Zo’n reservoirs zijn in de handel in diverse vormen en maten, men zet ze bijvoorbeeld tegen de achtergevel. Dit spaart drinkwater voor tuinen, vijvers en zwembaden.

Dat grote werken nog steeds te weinig rekening houden met wat al jaren gekend is over waterbeheer en overstromingsgevaar, is een curieus fenomeen. Zijn het de aannemers die voortdoen zoals altijd; is het financieel misschien gunstiger voor hen? Of komt het doordat het lastenboek er niet over spreekt? In dat laatste geval: wie moet dat namens de overheid controleren?

Vanaf 22 november 2006 tot mei 2007 opende de Vlaamse overheid een openbaar onderzoek naar de waterbeheerplannen; en opnieuw van 16 december 2008 tot en met 15 juni 2009 (www.volvanwater.be). Dit laatste gaat eigenlijk over de Europese richtlijn (alles is Europees tegenwoordig). Er bestaat een Coördinatiecommissie Waterbeleid: http://www.ciwvlaanderen.be/

In 2008 was het de beurt aan de Brusselse minister voor Leefmilieu en energie om een ontwerp-gewestplan voor de preventie van overstromingen voor te leggen aan het publiek (Brussels Instituut voor het Milieubeheer BIM).

Er werd een “watertoets” uitgewerkt, waar alle overheden mee moeten rekening houden: http://www.watertoets.be/ De uitslag van de toets moet worden opgenomen in de vergunning van werken. De toets wordt uitgevoerd door zeer diverse instanties, zodat de verantwoordelijkheden sterk gespreid zijn (zie de site). De principes zijn nochtans goed geformuleerd: hemelwater moet opgevangen worden of moet kunnen insijpelen. “Wateroverlast en watertekort in samenhang aanpakken. Ook verdroging is een nijpend probleem” (2006). Wel geeft enkel een verslechtering van de bestaande toestand aanleiding tot een aanpassing van plannen. Wat dus al jaren vooraf de verkeerde kant opgegaan is (méér beton en asfalt) wordt aanvaard. De procedure schrijft voor dat ‘een gewijzigde infiltratie naar het grondwater’ moet worden bekeken. In het besluit van de Vlaamse regering uit 2006 zijn “herstelmaatregelen” voorzien die “schadelijke effekten” moeten opheffen of compenseren (http://www.watertoets.be/wetgeving/uitvoeringsbesluit.pdf ).

Maar in de praktijk, op straat, heeft dit alles precies geen effekt: de toename van beton, het afvoeren van hemelwater naar de riolen, het is meer regel dan uitzondering. Is dit alles niet verplicht indien het gaat om wegenaanleg? Zie: “Voor nieuwe verharde oppervlakken is momenteel de gewestelijke stedenbouwkundige verordening van 1 oktober 2004 inzake hemelwaterputten e.a. richtinggevend (NB: deze site is gewijzigd!). Die is evenwel niet van toepassing voor het openbaar wegdomein (wel voor parkings e.d.). Nochtans wordt aanbevolen om voor de aanleg van nieuwe wegen zo veel mogelijk dezelfde principes te hanteren als degene die volgens de gewestelijke verordening gelden voor particulier domein: infiltreren en bufferen van hemelwater, zo nodig werken met waterdoorlatende verhardingen e.d.”

http://www.watertoets.be/veelgestelde-vragen-1/technisch-inhoudelijk

Er is zelfs een Europese norm infiltratietest in voorbereiding; maar daar komt een verharde oppervlakte niet in voor (lijkt het mij).

Zouden wegen en openbare plaatsen en -gebouwen ontsnappen aan de regelgeving voor waterbeheer?