Bijna alle peilingen wijzen op een uiterst nipte overwinning voor huidig president Evo Morales, maar de centrum rechtse ex-president Carlos Mesa (Comunidad Ciudadana/CC) zit hem op de hielen. Om te winnen moet Morales meer dan 50 procent van de stemmen halen of meer dan 40 procent, maar dan met een voorsprong van 10 percentpunt op de volgende kandidaat. Indien Morales er niet in slaagt om rechtstreeks verkozen te raken, dan volgt in december een tweede ronde. Dat is waar de Comunidad Ciudadana van Carlos Mesa op mikt. Het zou hen toelaten om de gefragmenteerde rechterzijde te verenigen en een reële kans te maken op een absolute meerderheid.
20 oktober
18u00: De verkiezingen in Bolivia verlopen zonder incidenten. Er is geen enkel teken van onregelmatigheden of electorale fraude. Alles verloopt zoals het hoort. De stembussen zijn zonet gesloten en de telling is begonnen. In de 5 stemlokalen (dus een 20-tal stembussen) die we bezochten was alles bijzonder goed georganiseerd. Tegen 20u worden de eerste resultaten verwacht. #Presidentsverkiezingen #Bolivia2019
19u40: De eerste cijfers komen binnen. Het gaat om de zogenaamde “TREP”-cijfers of “Voto inmediato”: daarbij wordt een methode gebruikt om snel de resultaten in te schatten. Het gaat niet om de echte resultaten (de “Voto Formal”), maar cijfers die zeer dicht bij de uiteindelijke resultaten zullen aanleunen.
Bij 83 percent getelde stemmen (TREP):
- 45% – Evo Morales (MAS)
- 38% – Carlos Mesa (CC)
- 8.8% – Chi Hyun Chung (Partido Demócrata Cristiano)
- 4.4% – Óscar Ortiz (Bolivia Dice No)
De cijfers moeten met een serieuze korrel zout genomen worden want die 17% ontbrekende stemmen zijn die van het platteland, waar er gemiddeld tussen de 60 én de 70 percent voor Evo Morales (MAS) wordt gestemd. Op dat vlak is het dus afwachten. Maar als het zo voortgaat komt er een tweede ronde in zicht.
De echte verrassing is daarentegen de zeer goede score van de extreem-rechtse én misogyne kandidaat Chi Hyun Chung (van de ‘Christen Democratische/Evangelistische partij) die hier tegen alle verwachtingen in de neoliberale anti-corruptie kandidaat Óscar Ortiz van ‘Bolivia Dice No’ voorbij steekt. Dat gaat bij heel wat Bolivianen een diepe schok teweeg brengen.
20u57: Het spel wordt vuil gespeeld. Nog voor de cijfers van het platteland binnen zijn, roept Carlos Mesa uit dat ze naar een tweede ronde gaan. Als de cijfers straks omlaag gaan, zullen ze “electorale fraude” roepen (zeker als er uiteindelijk geen twee ronde zou komen). #Onverantwoord#Schandalig
21u25: Evo Morales (MAS) kondigt zijn overwinning aan. Hij gaat ervan uit dat de rurale stem hem over de lijn gaat trekken en focust op het feit dat hij de meerderheid haalt in het parlement. Maar de website van de electorale commissie is niet geüpdatet. Hopelijk gauw meer info. Dit is al even pijnlijk als de zet van Carlos Mesa. Ook hij kan niet weten wat de resultaten zullen brengen. Het wordt immers zeer nipt. De speech van Carlos Mesa liet hem waarschijnlijk geen andere mogelijkheid. Maar het is toch onverantwoord.
Met de rurale stem kan hij immers tussen de 2.5 à 4 percentpunt verder uitlopen op Carlos Mesa. Maar hij heeft minstens 2.9 percent nodig. Op dit moment is dus niets zeker. Geduld!
22u10: In afwachting van meer nieuws kunnen we wel reeds bemerken dat de peilingen van de laatste maanden de grote verliezers zijn van deze verkiezing. Ze zaten er allemaal ver naast. Vooral de “meest serieuze peiling” van de nationale universiteit UMSA (gefinancierd met buitenlands geld) moet serieus onder de loep genomen worden. #UMSA #Peiling
22u15: Desondanks het falen van deze ‘peilers’ blijven de Bolivische private tv-zenders hun exit polls tonen (om de tijd te vullen). Naar alle waarschijnlijkheid zijn ze fout. Vrij pijnlijk.
22u30: Het Electoraal Orgaan (dat verantwoordelijk is voor de organisatie van de verkiezingen) heeft beslist om geen verdere TREP-verkiezingsresultaten weer te geven. Dat is vreemd. Normaal moesten de geschatte TREP-cijfers (voor 100% van het electoraat) nog voor middernacht worden meegegeven. Het Electoraal Orgaan verklaarde zonet dat de echte cijfers van de tellingen van nu af aan zullen worden gepubliceerd en dat ze daarom de TREP-telling stopzetten. De cijfers parallel meegeven zou volgens hen voor verwarring zorgen. Dat kan kloppen, maar hoe je het ook draait of keert: dit is een onregelmatigheid en ze zal aangegrepen worden om van verkiezingsfraude te spreken. Dit lijkt mij een serieuze en gevaarlijke blunder.
22u45: Alle live berichtgeving over de verkiezingen is zojuist gestopt. Het zit erop voor vandaag en het eindigt met een klikhanger. Het is onduidelijk of we naar een twee ronde gaan. Carlos Mesa (CC) wijst naar de voorlopige TREP-resultaten waarin hij minder dan tien percentpunt achterstand heeft op Morales (namelijk 7.1 percentpunt). Indien die achterstand niet vergroot en niet boven de 10 percentpunt uitstijgt, geeft hem dat het recht op een tweede ronde.
Huidig president Evo Morales (MAS) van zijn kant wijst naar diezelfde voorlopige resultaten waarin hij – bij 83 percent van de getelde stemmen – slechts 2.9 percentpunt verwijderd is van absolute winst in de eerste ronde. En gezien die 17 percent nog niet getelde stemmen van het platteland komen (waar er overwegend voor Morales gestemd wordt / gemiddeld zo een 64 percent) gaat Morales ervan uit dat hij hoe dan ook minstens nog 2.9 percentpunt verder zal uitlopen op Carlos Mesa.
Morales gaat er met andere woorden van uit dat hij alsnog in de eerste ronde gaat winnen. Het is dus een onzekere situatie. Afwachten. Hopelijk hebben we morgen meer duidelijkheid. Zo niet, dan vrees ik dat Bolivia onstabiliteit riskeert.
23u00: Het OEA (Organización de los Estados Americanos) roept het Electoraal Orgaan op om aan het publiek beter uit te leggen waarom ze gestopt zijn met de publicatie van de TREP-resultaten (Pagina Siete). #EnTerecht
21 oktober
10u30u: Het is maandagochtend, het blijft wachten op nieuws. Het aantal getelde ‘echte stemmen’ (de “Voto formal”) staat nog te laag om de resultaten te kunnen inschatten. Zoals verwacht werden de TREP-resulaten niet aangevuld.
15u30: De snelle inschattingsmethode (“TREP”) die gisteren gebruikt werd om de verkiezingsresultaten bekend te maken (en die op 83% van de stemmen bleef steken), wordt vandaag niet meer aangepast. Er is door het Electoraal Orgaan gisteren besloten om enkel de echte telling (van de “officiële actas”) te publiceren en de echte resultaten af te wachten.
Volgens mijn collega’s aan de UMSA (de nationale universiteit) is die keuze naar alle waarschijnlijkheid het gevolg van het feit dat de TREP-cijfers bijzonder nipte resultaten weergeven. Er wordt daarom van uitgegaan dat het Electoraal Orgaan de minder precieze TREP-cijfers niet bekend wil maken, om zo foute verwachtingen te vermijden.
Waarom? Wél:
- Indien de snelle, maar minder preciezere TREP-cijfers nipt een tweede ronde zouden aangeven én dat achteraf niet zou kloppen; dan zijn rellen niet alleen gegarandeerd, het zou de echte verkiezingscijfers ook delegitimeren. De oppositie zou gegarandeerd “electorale fraude” roepen.
- Omgekeerd, indien de TREP-cijfers nipt een directe overwinning zouden aangeven van Morales (MAS) en dàt achteraf niet zou kloppen; dan zou de reactie van de MAS-basis weleens bijzonder slecht kunnen zijn.
Dus houdt het Electoraal Orgaan in hun ogen, én ondanks de druk, de lippen op elkaar tot de echte, volledige cijfers van de zogenaamde ‘actas’ er zijn (de echte stembrieven). Tegen vanavond zou het merendeel van de stemmen geteld moeten zijn. Dus straks meer nieuws.
De aantijging van Carlos Mesa (CC) dat deze keuze – om de TREP-cijfers niet vrij te geven – een zet is om electorale fraude mogelijk te maken, wordt door mijn collega’s als bijzonder onwaarschijnlijk omschreven. En wél omdat het technisch en praktisch zeer moeilijk is om aan fraude te doen eens de stemmen binnen zijn.
Carlos Mesa heeft zijn achterban vandaag echter wél al opgeroepen om vanavond op straat te komen. Indien blijkt dat Mesa niet doorstoot naar de tweede ronde, vrees ik dat we met zware rellen zitten. Op dit moment lijkt de waarheid er niet meer veel toe te doen: een gevaarlijke situatie dus.
17u05: Nu toch plots beweging op de TREP-website: het is zoals verwacht heel spannend. Bij deze “snelle” maar minder precieze telling zitten ze bij 95 percent van de stemmen op:
- Morales 46,41%
- Mesa 37,01%
Dat wil zeggen: 9,4% verschil. Dus misschien toch nipt een tweede ronde. Maar het blijft wachten op de echte cijfers die traag binnenkomen en nog steeds maar voor zo’n 50 percent binnen zijn. Beide koplopers hangen voorlopig rond de 42 percent. Computo Electoral
Het OEA is bijzonder kritisch over het verloop van de verkiezingen: meer in specifiek over de 16u lange radiostilte wat betreft de TREP-resultaten. Het klaagt in de eerste plaats “onverklaarbare veranderingen in de cijfers aan sinds gisteren” en het stelt dat “de radiostilte het vertrouwen in de verkiezingen bij de bevolking in gevaar heeft gebracht”.
